Kalça çıkığı veya kalça çıkıklığı olarak da bilinen kalça displazisi özellikle büyük ırk köpeklerde sıklıkla görülen, yaşam konforunu azaltan ve acı veren bir sağlık sorunudur. Kalça displazisi her ne kadar büyük ırk köpeklerde daha sık bir şekilde görülse de küçük ırk köpeklerde de ortaya çıkabilir. Bu nedenle bu sorunun nedenlerini bilmek gerekli önlemlerin alınabilmesi adına büyük bir avantaj sunar. Bu yazımızda köpeklerde kalça displazisi hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz.
Köpeklerde kalça çıkıklığı gelişme sürecinde ortaya çıkan kalça deformitesi olarak tanımlanabilir. Köpeklerde sağlıklı bir kalça yapısının oluşabilmesi için leğen kemiğindeki eklem yuvası ile bacak kemiğinin yuvarlak kısmı eşit oranda büyümelidir. Kalça displazisinde kemik başı ve kemik yuvası paralel şekilde gelişmez ve birbirlerini uyumlu bir şekilde tamamlamaz. Bunun sonucu olarak eklemde stabilizasyon sorunu meydana gelir; kemik başında veya kemik yuvasında ciddi deformasyonlar ortaya çıkar. "Köpeklerde kalça çıkıklığı tedavi edilmezse ne olur?" sorusunun yanıtı da bu bilgide saklıdır. Köpeklerde kalça displazisi tedavisi yapılmadığı takdirde eklem yuvasındaki ve/veya kemik başındaki deformasyonlar ilerler, zaman içerisinde eklem işlevini kaybeder.
Köpeklerde kalça çıkığı oluşumunun birden çok nedeni bulunur. Ancak bu nedenler içerisinde genetik özellikler ilk sırada yer alır. Kalça displazisi özellikle büyük ırk köpeklerde genetik bir hastalık olarak karşımıza çıkar. Ancak beslenmenin, egzersiz düzeyinin, büyüme oranının, hormonların, kas kitlesinin ve çevresel faktörlerin de kalça displazisi oluşumu üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir.
Kalça displazisi riski altındaki yavru köpeklerde yapılan bir araştırma sonucunda yavruların istedikleri zaman istedikleri miktarda mama tükettiklerinde, kilo alımına bağlı olarak kalça displazisi risklerinin belirgin ölçüde arttığı verileri elde edilmiştir. Alman Çoban Köpekleri üzerinde yapılan bir araştırma fazla kilolu yavruların fit yavrulara oranla kalça displazisine yakalanma ihtimallerinin iki kat fazla olduğunu ortaya koymuştur. Bu nedenle büyük ırk köpeklerin gelişim evrelerine ve ihtiyaçlarına özel mamalar ile beslenmesi gerekir. Büyük ırk yavru köpeklere özel formüle edilen mamalar içerisinde kalça displazisinin de dahil olduğu çeşitli eklem hastalıklarının önlenebilmesi için aşırı büyümeyi engelleyici besinler bulunur. Eklemlerin çok zorlanmadan büyümelerinin desteklenmesi ile kalça çıkıklığı riskinin minimize edilmesi mümkün olur. Yanlış ve dengesiz beslenme ile birlikte çok fazla veya çok az egzersiz yapılması da köpeklerde kalça çıkıklığı oluşumunu tetikleyebilir.
Köpeklerde kalça çıkığı belirtileri yavruluk döneminde, 4 ay gibi erken bir süreçte ortaya çıkabilir. Yetişkin köpeklerde ise yaşın ilerlemesi ile birlikte osteoartit kalça çıkığına neden olabilir. Her iki senaryo dahilinde de köpeklerde kalça çıkığı belirtileri hakkında bilgi sahibi olunması köpeklerde kalça çıkığı tedavisi süreçlerine erken başvurulması açısından önemlidir.
"Köpeklerde kalça çıkığı nasıl anlaşılır?" sorusuna kesin bir yanıt verilemeyebilir, belirtiler birçok faktör doğrultusunda farklılaşabilir. Köpeklerde kalça displazisi belirtileri hastalığın ilerleme seyrine, eklemdeki gevşekliğin derecesine, sorunun ne kadardır devam ettiğine ve enflamasyon düzeyine göre değişiklik gösterebilir. En sık görülen semptomlar hareketlerde azalma, hareket yetisinde düşme, atlarken koşarken tırmanırken zorlanma, arka bacakta topallama, uyluk bölgesindeki kaslarda erime, omuz kaslarında büyüme, ağrı ve yalpalama şeklinde sıralanabilir.
Rutin veteriner hekim kontrolleri sırasında yapılan fiziksel muayeneler ile kalça displazisinin teşhisi mümkün olabilir. Bazı durumlarda kalça çıkığı belirtileri gösteren köpeklerin yaşadıkları konforsuzluk nedeniyle sağlık kontrollerine başvurulması gerekebilir. Şüphe taşıyan köpekler için öncelikle eklem gevşekliğinin test edilmesi ve hareket açıklığının belirlenmesi gerekebilir. Tam kan sayımı yapılarak eklem hastalığına bağlı bir enflamasyon olup olmadığı da anlaşılabilir. Kesin tanı için radyografi ve röntgen çekilir. Veteriner hekimler görüntüleme yöntemlerine başvurarak kalça displazisinin derecesini ve şiddetini belirleyerek en doğru tedavi planlamasını gerçekleştirebilir.
Köpeklerde kalça çıkığı tedavisi kapsamında yaşam tarzında değişimlere gidilmesinden cerrahi seçeneklerin değerlendirilmesine dek çeşitli yöntemlere başvurulması gerekebilir. Tedavi planı yapılırken köpeklerin yaşadıkları şikayetler göz önünde bulundurulur. Eğer hastalık çok belirgin derecede ilerlemediyse köpeklerin kilo vererek kalçalarındaki yükün azaltılması, egzersiz sürelerinin kısaltılması, fizik tedavi ile hareket yetilerinin artırılması amaçlanır. Bu kapsamda köpeklerde kalça çıkığı ilaçları kullanımı da gündeme gelebilir. Nonsteroid anti iflamatuar ilaçlar ve kortikosteroidlerle enflamasyonun azaltılmasına çalışılabilir.
Köpeklerde kalça çıkığı ilaçları ve semptomların hafifletilmesine yönelik tedavi alternatifleri sonuç vermediği takdirde cerrahi seçeneklere başvurulması gerekebilir. Köpeklerde kalça çıkığı ameliyatı farklı tekniklerle gerçekleştirilebilir. Tedavi planlamasının köpek özelinde, veteriner hekimlerin önerileri doğrultusunda yapılması gereklidir. Tedavi kapsamında başvurulabilecek yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
Köpeğin ağırlığı hızlı başlayan eklem ağrısı üzerinde ciddi bir etkiye sahiptir. Daha fazla ağırlık eklemler üzerinde daha fazla baskı anlamına gelir. Bu nedenle obezite köpeklerde görülen eklem problemlerinin başlıca nedenlerinden bir tanesidir. Veteriner hekim ile görüşerek, köpeğinizin beslenme şeklinde değişikliklere gidebilir ve onun sağlıklı kilosuna geri dönmesini sağlayabilirsiniz. Fazla kilosu olan köpeklerin kilo vermesi eklem ağrıları üzerinde ciddi bir hafifleme sağlarken aynı zamanda problemin ilerleme hızlının da yavaşlamasına yardımcı olur. Bu noktada light köpek mamalarının tüketilmesi gereklilik olarak ortaya çıkabilir. Light köpek maması çeşitlerini buradan inceleyebilirsiniz.
Köpeğiniz için düzenli egzersize öncelik vererek erken başlayan kalça sorunlarını önleyebilirsiniz. Her ne kadar kalça sorunları her yaşta görülebilse de köpeğinizin yaptığı egzersizler yaşlılık döneminde daha sağlıklı olmasını sağlar. Düzenli ve disiplinli bir yürüyüş rutini oluşturmak için köpeğinize zaman ayırmanız ve oluşturduğunuz rutine mümkün olduğunca uyum sağlamanız gerekir. Öte yanden paradoksal olarak egzersizde aşırıya kaçmamak da eşit derecede önemlidir. Aşırı koşma ve zıplama özellikle yavru köpeklerin üzerinde olumsuz bir etkiye yol açabilir ve zamanla kalça ekleminde yıpranmaya yol açabilir.
İnsanlar gibi köpeklerin de uyumaya ve dinlenmeye ihtiyacı vardır. Uyku, vücudun iyileşmesinin gerçekleştiği bir süreç olarak düşünülmelidir. Uyku sırasında eklem ideal süre boyunca stabil kalır. Köpeğiniz yeteri kadar uyumuyorsa ya da uyku rutinine sahip değilse bu durum kalça displazisine neden olabilir.
Kalça displazisi ciddi durumda olan köpekler için ameliyat tek çare olabilir. Günümüzde kalça displazisi ameliyatları oldukça başarılıdır. Genellikle diğer tedavi yöntemlerinin işe yaramaması ve durumun giderek kötüleşmesi sonucunda son çare olarak başvurulan yöntemdir.
Köpeklerde kalça displazisi her zaman önlenemez. Ancak bu hastalığın oluşma riskinin azaltılması için alınabilecek çeşitli tedbirler de bulunmaktadır. Köpeklerin iskelet sisteminin sağlıklı tutulması için yavruluk döneminden itibaren sağlıklı ve dengeli beslenmesinin sağlanması gerekir. Irka, gelişim dönemine ve özel sağlık gereksinimlerine göre tercih edilen mamalar ile köpeklerin kas ve iskelet sistemlerinin korunması mümkündür. Köpeklerde kalça displazisi riskinin azaltılması adına kilo kontrollerinin sağlanması da oldukça önemlidir. Obezitenin önlenmesi için besin alımlarının kontrol altına alınması ve düzenli olarak egzersiz yapmaları gerekir. Tüm bunlara ek olarak veteriner hekim kontrollerinin aksatılmaması da kas ve iskelet sistemi sağlığını destekleyen takviyelerin kullanımı da önemli bir fayda sunacaktır. Köpek vitamini ve ek besinleri çeşitlerini buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz.
Evcil hayvan sağlığı ve ürünleri dâhil olmak üzere sağlık, tekstil, gıda, dekorasyon ve kozmetik gibi sektörlerde, Türkiye ve dünya genelinde marka bilinirliği yüksek firmalar için içerik üretimi gerçekleştiren Deniz Öz, sosyal medya içerik stratejisi alanında da uzmanlaşmıştır. 2020 yılından bu yana Petlebi.com blog sayfası için düzenli olarak içerik üretmektedir.
