Her yıl kış mevsiminin sonunda ve ilkbaharın başında, günler uzamaya başlarken ve yiyecek kaynakları bollaşırken vahşi kuşlarda hormonal değişiklikler meydana gelir. Bu durum papağanlarda da geçerlidir. Üstelik evde besliyor olsanız bile papağanlarda hormonal değişiklikler ve buna bağlı olarak davranışsal değişiklikler meydana gelir. Ancak evde beslenen papağanlar hormonal değişikliklerin olması gereken dönemin dışında meydana gelmesine de yol açabilecek durumlar ile karşı karşıya gelebilirler. Doğal olmayan bu değişim hakkında papağan besleyenlerin bilgi sahibi olması ve bu değişimlerin meydana gelmesini engellemek oldukça önemlidir. Çünkü hormonal değişiklikler ile papağanlar saldırgan, zarar verebilecek seviyede agresif ve bölgeci hale gelmektedir.
Yetişkin vahşi papağanlarda birçok çevresel değişken bir araya gelerek hormonal değişikliğe zemin hazırlar. Genellikle üç ana değişiklik hormonal değişikliğe yol açmaktadır. İlkbaharda günlerin uzaması, gündüzlerin daha sıcak hale gelmesi ve etraftaki yiyecek kaynaklarının zenginleşmesi bu üç ana değişikliktir. Tüm bu durumlar papağanların sirkadyen ritimlerini değiştirerek onları çiftleşmeye hazırlar. Papağanlarda hormonal değişim ve buna bağlı davranış farklılıklarının gündeme gelmesinin temelinde cinsel olgunluk yer alır.
Papağanların cinsel olgunluğa erişme yaşı türlere göre değişiklik göstermektedir. Hatta aynı türden iki papağın için bile bu yaş farklılaşabilir. Genel olarak küçük boyutlu kuşlar daha erken olgunlaşır. Örneğin bir sultan papağanı doğduktan 9 ay sonra cinsel olgunluğa erişirken kakadularda bu 3 - 6 yıl arasında değişiklik göstermektedir.
Papağanlarda cinsel olgunluğa erişmek önemli bir adımdır. Üstelik evde beslenen papağanlar için bundan sonra daha dikkatli olmak gerekmektedir. Evlerde yaygın olarak beslenen papağanlarda bu sürecin ne zaman başladığını bilmenin birçok faydası vardır. Afrika gri, Amazon, konur, goffin kakadu, mini macaw ve pionus gibi papağan türleri 2 - 4 yıl içerisinde cinsel olgunluğa erişmektedir. Mavi ve altın macaw, beyaz kakadu türlerinde ise bu süre 3 - 6 yıl civarındadır. En çok beslenen papağan türü olan muhabbet kuşları 6 - 9 ay içerisinde cinsel erişkinliğe ulaşırken bir diğer popüler papağan türü olan sultan papağanında bu süre 9 aydır. Molukan kakadusunun ise cinsel olgunluğa erişmesi 4 - 7 yıl sürmektedir.
Papağanlarda genel olarak hormonal değişiklikleri ilkbahar mevsiminin başlangıcıyla görülmektedir. Bu dönemde etrafta birçok yiyecek bulunmaktadır. Bu yavru papağanların daha kolay beslenmesi anlamına gelir. Ayrıca günler daha sıcak ve uzun olduğu için beslenme kaynağı aramak daha kolaydır. Yalnız bazı türlerde hormonal değişiklikler yılda birkaç kez meydana gelir. Bu durum vahşi doğada küçük papağan türlerinde daha sık görülmektedir. Bu türler besin zincirinin daha alt kısımlarında yer aldığı için popülasyonlarını korumak adına daha sık çiftleşirler. Her bir türün kendine has çiftleşme döngüsü vardır. Avustralya'da bulunan dişi eklektus papağanları içi boş bir ağaç kovuğunun içerisinde yavrularıyla 9 ay boyunca yaşayabilir. Bu esnada onu koruyan ve yavrusunu büyütmesine yardımcı olan yedi farklı erkek olabilmektedir.
Evdeki papağanınızda davranışsal değişiklikler meydana geldiğinde bunu aslında kolay bir şekilde anlayabilirsiniz. Daha önceleri birlikte çok fazla vakit geçirdiğiniz ve sizinle oyun oynamayı çok seven papağanınız bir anda vahşi ve saldırgan hale gelebilmektedir. Çiftleşmeye hazırlanan papağanlar aynı zamanda yavrularını büyütebilecekleri güvenli bir yuva ararlar. Bu nedenle papağanınızı çekmece ya da dolap içi gibi kuytu yerlerde bulabilirsiniz. Hormonal dengenin değişmesi ile papağanlar aşırı bölgeci hale gelirler. Bir canlının özellikle de bir kuşun bölgesini ihlal etmesi onun aşırı saldırgan bir tutum sergilemesine neden olur. Papağanlarda meydana gelen bir diğer davranış değişikliği de tüyleri temizleme sürecinde görülür. Tüy temizleme süreci hormon değişimi ile genişleyebilir. Hatta bazı kuşları çok fazla ileri giderek tüylerini yolmaya başlarlar. Bu da aslında olması gereken bir davranıştır. Ancak papağanınız artık kendin zarar verecek seviyede tüylerini yoluyorsa bu konuda veterinere danışmanız gerekebilir.
Uzun yıllardır sağlık, teknoloji, tekstil, kozmetik, evcil hayvan sağlığı ve ürünleri ile ilgili içerik üreten Ayşegül Tunçay Bilcen, sosyal medya yönetimi ve dijital pazarlama alanında da uzmanlaşmıştır. İçerik üretimi ve evcil hayvan bakımı ile ilgili deneyimleriyle Petlebi.com blog sayfasında 2020 yılından beri blog içeriği yazmaktadır.
