10.12.2021 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Mastitis kedilerde meydana gelen ilerlediği takdirde kan zehirlenmesi gibi ciddi sorunlara yol açabilen bir sağlık sorunudur. Bu yazımızda kedilerde mastitis hakkında merak edilen soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
Mastitis, süt bezlerinde meydana gelen enflamasyona verilen isimdir. Mastitis sadece kedilere özgü bir hastalık değildir ve her hayvanda görülebilir. Meydana gelen enflamasyon sonucunda ağrı, şişkinlik, kızarıklık ortaya çıkar. Mastitis tek bir memede görülebildiği gibi birden çok memede de meydana gelebilir. Mastitis genellikle bakteriyel enfeksiyon sonucu olarak görülür. Memede ya da meme ucunda oluşan bir travma sonucu bakteriler süt kanalına girerler ve süt bezlerine kadar ilerlerler. Burada da bakteriyel enfeksiyon oluştururlar. Fiziksel bir travma olmasa bile dişi kedinin sağlıksız ve hijyenik olmayan ortamlarda yaşaması sonucu enfeksiyon oluşumu meydana gelebilir. Çok nadir olarak enfeksiyon olmadan mastitis oluşabilir. Süt bezlerinde travma, sütün uzun süre alınmamasına bağlı süt birikimi sonucunda enfeksiyon oluşumu gözlemlenebilir. Mastitis en yaygın olarak doğumdan sonra görülür. Yavrular sütten kesildikten hemen sonra süt üretiminin devam etmesi, yavrunun ölmesi, memeden yeterince süt alınmaması gibi durumlarda mastitis meydana geldiği görülmüştür.
Mastitisin ilk evrelerinde ortaya çıkan ilk belirti yavru kedilerin gerektiği hızda gelişmemesidir. Kedilerde süt kanalı tıkanıklığı nedeniyle yeterince süt salgılanmaz ve bu durumda yavrularında gelişmesi yavaşlar. Dikkatli bir inceleme ile meme bezlerinde hafif şişlik ya da enflamasyon görülebilir. Bu evrelerde kediler genellikle herhangi bir hastalık belirtisi göstermez sadece ufak rahatsızlıklar gözlemlenebilir.
Mastitis ilerledikçe kedilerde meme bezi yangısı ve şişlik artar. Bununla beraber genellikle kızarma ya da morarma gibi renk değişiklikleri meydana gelir. İlerleme aynı zamanda ağrıya da sebep olur. Meme bezlerinde yaralar ve açılmalar meydana gelebilir. Mastitis oluşan memeden gelen sütte kan pıhtıları ya da enfeksiyon olabilmektedir. Bu nedenle sütte bulutlu, koyu bir renk vardır ve gelen süt kıvam olarak da daha koyudur.
Kedilerde meme enfeksiyonu ilerlediğinde artık dışarıdan görülebilir bir hastalık hali oluşur. Enfekte olan meme koyu mor ya da siyah bir renge bürünür. Enfeksiyonun artması ve kan dolaşımının azalması nedeniyle artık dokular ölmeye başlar. Bazı kedilerde uyuşukluk gözlemlenir, ateş yükselir, iştah kaybı ve kusmalar görülür. Enfeksiyonun kana karışmasıyla beraber kan zehirlenmesi belirtileri de ortaya çıkar.
Kedilerde mastitis tanısı fiziksel muayene ile konulabilmektedir. Ancak olabilecek diğer potansiyel hastalıkları elemek için laboratuvar testleri gerçekleştirilebilir. Kandaki kırmızı kan hücresi, beyaz kan hücresi ve pıhtı hücresi seviyelerini görebilmek için tam kan sayımı yapılır. Beyaz kan hücrelerinin sayısı enfeksiyona işaret eder. Hücre sayılarında gelen değişikliğin miktarı da enfeksiyonun ne kadar şiddetli olduğunu gösterir. Bununla beraber enfekte olmuş memeden alınan süt de mikroskop ile incelenebilir. Bakterinin ya da beyaz kan hücrelerinin görülmesi durumunda mastitis tanısı konabilmektedir. Mastitisin enfeksiyon sonucu oluşması ancak antibiyotik tedavisi ile iyileşmemesi durumunda da bakteri kültürü test edilir. Enfekte olmuş memeden alınan örnekteki bakteriler laboratuvarda alınır ve incelenir. Daha sonra enfeksiyona neden olan bakteriler üzerinde antibiyotik hassasiyeti testi yapılarak tedavide kullanılacak olan antibiyotiğe karar verilir.
Kedi mastitis tedavisi için süreç hastalığın şiddetine göre değişiklik gösterir. Birçok kedi antibiyotik ve ağrı kesicilerle tedavi edilebilir. Ayrıca genellikle hasta kediler iyileşme sürecini evde yavrularıyla geçirebilirler. Enfekte olmuş memenin evde elle sağılması tavsiye edilir. Bu sayede rahatsızlık hissi azaltılır ve kan dolaşımı arttırılarak iyileşme hızlandırılır. Bu işlemin, veteriner hekim tarafından daha farklı önerilmediği sürece, her altı saatte bir yapılması yeterlidir. Veteriner hekim onayıyla acıyı ve yangıyı azaltmak için bölgeye kompres yapılabilir. Enfeksiyonun çok yüksek olduğu durumlarda kedinin hastanede kalması gerekebilir. Serum ve iğneler ile bölgenin iyileştirilmesi hedeflenir. Bazı durumlarda veteriner hekim operasyon ile enfekte olmuş dokuların alınmasını tavsiye edebilmektedir. Bunun önüne geçmek için mastitis fark edilir edilmez hemen tedaviye başlanması, ilaçların kullanılması gerekir. Bu sayede hastalığın ilerlememesini ve cerrahi müdahalenin gündeme gelmemesini sağlamak mümkündür.
Enfeksiyon genellikle tedaviye başlandıktan 2 - 3 hafta sonra tamamen iyileşir. Ancak bu süreç enfeksiyonun miktarına göre artabilmektedir. İlerleyen ve tedavi edilmeyen durumlarda kan zehirlenmesi meydana gelebilmektedir. Kedilerde mastitisi önlemek mümkündür. Doğum sonrasında anne kedi, yavru kedilerin beslenebilmesi için genellikle yatar ve meme bezlerini açıkta bırakır. Bu süreçte ortamın hijyenik olmasına dikkat etmek çoğu zaman yeterli olur. Ayrıca yavruların sadece 2 - 3 meme bezinden değil hepsinden beslendiğinden emin olmak da yapılması gerekenler arasında yer alır. Mastitisi önlemenin bir diğer önemli yöntemi de kısırlaştırmadır. Kısırlaştırma sonrasında kedilerde mastitis görülme ihtimali büyük ölçüde ortadan kalkar. Kedilerde kısırlaştırma hakkında detaylı bilgi almak için "Faydaları ve Zararları ile Kedi Kısırlaştırma" başlıklı blog yazımızı inceleyebilirsiniz.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
