Köpeklerde çiftleşme tartışmalı bir konu olmayı sürdürüyor. Serbest yaşayan köpekler büyük oranla belediyeler tarafından kısırlaştırılsa da henüz köpek sağlığını iyileştirecek denli etkili sonuçlar alınamıyor. Bir de planlanan çiftleştirmeler var ki bu durumda da etik konular göz ardı edildiğinde dostlarımızın sağlığı tehlikeye girebiliyor. Yine de farkındalık sağlanması önemli, köpeklerin kontrolsüz bir şekilde çiftleştirilmemesi onların daha uzun süre ve daha sağlıklı yaşaması noktasında belirgin bir fark yaratabiliyor.
Köpekler cinsel olgunluğa farklı zamanlarda ulaşırlar. Dişiler için bu dönem altı ay civarındadır. Ancak küçük ırklarda bu süre dört aya kadar düşebilirken dev ırklarda iki yılı bulabilir. Köpeklerde çiftleşme dönemi dişilerin "östrus" yani kızgınlık dönemine girmesi ile başlar. Kedilerden farklı olarak "köpeklerin çiftleşme zamanı hangi ay?" sorusuna özel bir yanıt verilemez. Köpekler, mevsimlerden bağımsız olarak çiftleşebilirler. Bu noktada önemli olan dişilerin kızgınlık dönemine girmesi ve erkeği kabul etmesidir. Bu yazımızda köpek çiftleşmesi hakkında bilgi bulabilirsiniz.
Köpekler, dişi ya da erkek olmaları fark etmeksizin zamanından önce çiftleştirilmemelidir. Yaşını tamamlamadan çiftleşme ve akabinde bir gebelik oluşması dostlarımızın sağlığına zarar verebilir. Dişilerin ortalama olarak 6 aydan sonra cinsel olgunluğa erişmesi onların çiftleşebileceği ve doğum yapmasının uygun olacağı şeklinde yorumlanmamalıdır. Bu dönemde oldukça genç olurlar ve gelişimleri devam eder. Diğer bir deyişle henüz yavruluktan çıkamamışlardır. Hiçbir köpeğin fiziksel ve mental olarak olgunluğa erişmeden çiftleştirilmesi etik değildir. Üstelik istenmeyen sonuçlara da neden olabilir. Köpek çiftleşmesi için uygun dönem ırk boyutları doğrultusunda değişiklik gösterir. Küçük ırkların 12-18, orta ırkların 15-18, büyük ırkların ise 18-24 aylık dönemde çiftleşmeleri güvenli olarak nitelendirilebilir. Cinsel erişkinliğe erişmeyenlerin cinsel birleşmeye zorlanması hayat boyu onlara zarar verecek fiziksel sorunlara neden olabilir.
Köpeklerde çiftleşme dönemi söz konusu olduğunda belirleyici olan dişidir. Dişiler yine ırktan ırka değişmekle birlikte yılda iki kere kızgınlık dönemine girerler. Dişlerde kızgınlık dönemi belirtileri hem fiziksel hem de davranışsal bir dizi değişiklikle karakterizedir. Bu dönemde her zamankinden sinirli olabilirler, içe kapanık bir davranış benimseyebilirler, fark edilmesi zor olsa da kanama periyoduna girerler, diğer köpeklerle yakınlaşmaya çalışırlar ve genital bölgelerini sık sık yalama ihtiyacı hissederler. Çiftleşmeye hazır olduklarında dış genital organlarında belirgin şekil değişiklikleri de meydana gelir. Vulvaları şişer ve bu şişkinlik gözle görülebilecek seviyede olur. Planlı bir çiftleştirme söz konusu değilse bu dönemde dişiler serbest şekilde dışarıya bırakılmamalıdır. Hem dişiler alanlarından uzaklaşabilir hem de kendilerine birçok farklı erkek çekebilir. Bu nedenle dikkatli olunmasında fayda olacaktır.
Dişi köpeklerin mümkün olduğunca kendi ırkından erkeklerle çiftleştirilmesi gerekir. Küçük ırk dişiler büyük ırk erkeklerle kesinlikle çiftleştirilmemelidir. Bu çiftleşme anatomik olarak hem erkek hem de dişi için zorlayıcı olabilir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken bir diğer unsur, planlı bir çiftleşme söz konusu olduğunda, her iki köpeğin de kapsamlı sağlık muayenesinden geçirilmesidir. Köpeklerde bulaşıcı hastalıklar olabilir ya da genetik hastalıklar nedeniyle yavrularda kayıplar meydana gelebilir. Tedbirli olmak tercihten ziyade önemli bir zorunluluk olarak değerlendirilmelidir.
Az önce de belirttiğimiz gibi ırktan ırka farklılık gösterse de dişiler genel olarak yılda iki kere kızgınlığa girerler. Ancak bu durum dişilerin her defasında çiftleştirilebileceği veya doğum yapabileceği anlamına gelmez. Sık doğum yapmak insanlara olduğu gibi köpeklere de zarar verebilir. Bilinçli bir çiftleşme ortamı sağlanacaksa bir dişinin yılda maksimum 1 kere doğum yapması kabul edilebilir. Bu oranın artışı dişinin sağlık sorunları yaşamasına neden olacaktır.
Çiftleştirme planlandığında hem dişinin hem de erkeğin tüm sağlık kontrollerinin yapılması ve boyut uygunluklarına dikkat edilmesine ek olarak psikolojik anlamda da kendilerini strese sokmalarının engellenmesi gerekir. Dişiler kızgınlık döneminde olsalar da her erkeği eş olarak kabul etmezler. Bu durumda köpeklerin zorlanması agresifliğe, dişinin saldırganlaşmasına ve karşılıklı olarak zarar görmelerine neden olabilir.
Dişilerden ya da erkeklerden yavru isteği bulunmuyorsa köpeklerde kısırlaştırma işlemlerine başvurulması önerilmektedir. Dişi köpeklerde "pyometra" adı verilen rahim iltihabı ve üreme organlarını tutan kanserler; erkek köpeklerde ise testis kanseri ve prostat hastalıkları kısırlaştırma ile birlikte büyük oranda engellenebilir.
Evcil hayvan sağlığı ve ürünleri dâhil olmak üzere sağlık, tekstil, gıda, dekorasyon ve kozmetik gibi sektörlerde, Türkiye ve dünya genelinde marka bilinirliği yüksek firmalar için içerik üretimi gerçekleştiren Deniz Öz, sosyal medya içerik stratejisi alanında da uzmanlaşmıştır. 2020 yılından bu yana Petlebi.com blog sayfası için düzenli olarak içerik üretmektedir.
