Canlı renklerde tüyleri, keyifli hâlleri ve konuşkanlıkları ile evlerde en çok yer bulan kuşlardan biri de muhabbet kuşlarıdır. Tohumla beslenen bu kuşların evlerde bu denli sık karşımıza çıkmasının birçok nedeni bulunur. Bakımları göreceli olarak kolaydır, insanların seslerini taklit edebilmeleri onlarla bağ kurmayı kolaylaştırır, yüksek enerjileri ile eve hayat katarlar. Elbette kafeste yaşayabilmeleri ve kolay taşınabilmeleri de evcil hayvanlarını yanından ayırmak istemeyenler için önemli bir avantaj olarak öne çıkar.
Son derece arkadaş canlısı olan muhabbet kuşları doğru bakıldıklarında ailenin en mutlu ve neşeli bireylerine dönüşebilirler. Düzenli olarak veteriner hekimin muayenesinden geçmeleri, muhabbet kuşu sağlığının korunması ve sürdürülmesi bakımından önemli bir gereklilik olarak karşımıza çıkar. Dolayısıyla hasta kuşun sergileyebileceği semptomlar ve potansiyel olarak yakalanabileceği hastalıklar hakkında bilgi sahibi olunması önemlidir. Bu yazımızda muhabbet kuşlarının sağlıkları ile ilgili önemli bilgiler bulabilir, "Hasta muhabbet kuşu evde nasıl tedavi edilir?" sorusunun yanıtlarını keşfedebilirsiniz.
Muhabbet kuşları sağlıklı beslenmeleri, rutin kontrollerinin yapılması ve ideal oranda hareket edip insanlarla etkileşime girmeleri gerekmekle birlikte genel olarak dayanıklı bünyeli kuşlar arasında gösterilir. Yine de belli başlı hastalıklara yakalanabildikleri bilinir.
Erken dönemde teşhis edilmesi oldukça zor olan, çok bulaşıcı bir enfeksiyondur. Herhangi bir şikâyete yol açmadan kuluçkaya yatabilir ve çoğalabilir. Öncelikli olarak fark edilebilen belirtileri, muhabbet kuşlarının iştahlarının açık olmasına rağmen kilo vermeye başlamaları ve dışkılarında sindirilmemiş tohumların görülmesidir. Hastalığın kesin teşhisi için taze dışkı örnekleri mikroskobik olarak incelenmelidir. Genellikle erkek muhabbet kuşları bu hastalıktan daha çok etkilenir. 2004 yılına dek hastalığın nedeninin bir bakteri olduğu düşünülüyordu ancak günümüzde hastalık nedeni maya olarak tanımlanmıştır. Tedavi sürecinde çeşitli ilaçların kullanılması ve aynı zamanda kuşlar için sağlıklı bir beslenme planının uygulanması önerilir. Özel beslenme dâhilinde şekerli maddeleri tüketmemeleri önemlidir.
Muhabbet kuşlarında iştahsızlık, dışkı yapma sıklığında azalma, ağızda beyaz plak oluşumu ve gaga anomalileri gibi farklı semptomlarla ortaya çıkan kandidiyazis, kontamine olmuş ortamdan ve sudan geçebilir. Kuşların sindirim sistemine tutunan bir mantar enfeksiyonu olan kandidiyazis birincil veya ikincil olarak ortaya çıkabilir. Kuşların solunum sistemini, sindirim sistemini, merkezi sinir sistemini, cildini ve diğer organlarını etkileyebilir. Muhabbet kuşlarında kandidiyazis büyük çoğunlukla candida albicans adı verilen bir mantar nedeniyle ortaya çıkar. Kuşların birçoğunun sindirim sisteminde az miktarda kandida bulunmakla birlikte bu durum onların hastalık belirtileri göstermelerine yol açmaz. Kandida uzun süreli antibiyotik tedavisi gören, beslenme yetersizliği olan ya da farklı sağlık sorunlarına sahip olan kuşlarda etkisini hissettirir.
Geçmiş yıllarda görülme sıklığı artan kursak enfeksiyonları, günümüzde de ortaya çıkabilmektedir. Genellikle şırıngayla veya kaşıkla beslenen yavru kuşlarda görülür. Erken süreçte tedaviye başvurulursa hayati tehlikeye yol açmaz. Kursak, kuşların sindirim sisteminde yer alan anatomik bir yapıdır. Birçok farklı nedenle enfekte olabilir. Kursak enfekte olduğunda sindirim süreci yavaşlar, akabinde kursaktaki gıdalar ekşimeye başlar. Enfeksiyon maya ya da bakteriler nedeniyle ortaya çıkabilir.
Muhabbet kuşlarında görülen öksürme ve hapşırma gibi belirtiler üst solunum yollarında virüs veya soğuk algınlığı gibi sorunların varlığına dair önemli işaretlerdir. Bu semptomlara burun akıntısı gibi şikâyetlerin eşlik etmesi mümkündür. Muhabbet kuşunun hapşırması hakkında şüphelenilmesini gerektiren öncelikli durum bu esnada her zamankinden farklı bir ses çıkmasıdır. Hapşırmaya ve/veya öksürmeye ek olarak kuşlarda nefes nefese kalma ya da kafesin dibinde çok zaman geçirme gibi belirtiler yaşanır. Nefes alma sorunu yaşanması hâlinde muhabbet kuşları boyunlarını kafes dışına uzatmaya çalışabilir, böylece oksijen ihtiyaçlarını karşılamaya çalışabilirler. Kuşlarda soğuk algınlığı uzun sürebilir, birçok bakteri nedeniyle oluşabileceği için tedbirli olunması en doğrusu olacaktır.
Psittakoz olarak da adlandırılan papağan ateşi evcil kuşlarda sık görülebilen bir rahatsızlıktır. Hastalığın en önemli özelliklerinden biri oldukça bulaşıcı olmasıdır. Belirtilerini fark etmek her zaman kolay değildir. Hâlsizlik, tüylerde kabarma, ishal ve nefes alma sorunları öncül belirtiler arasında yer alır. Benzer belirtilerin gözlemlenmesi hâlinde veteriner hekimin kontrollerine ihtiyaç duyulacaktır. Bu noktada izolasyon önerilir ve ek olarak kuşun kafesinin dezenfekte edilmesi tavsiye edilir. Özellikle birden çok kuşun yaşadığı ortamda bu tedbirler hastalığın bulaşma ihtimalini minimize edebilmek için elzemdir.
Kuşlarda iyi huylu deri tümörlerine neden olan Papovavirüs ailesine ait polyomavirüs nedeniyle ortaya çıkan bu hastalık tüylerde lezyonlara neden olur. Muhabbet kuşları ve papağanlar bu hastalığa yatkındır. Akut ölümlere neden olabilir, kesin bir tedavi yöntemi bulunmaz. Genellikle destekleyici bakım uygulamalarına başvurulur.
Muhabbet kuşları da birçok hayvan gibi hasta olduklarını belli etme konusunda oldukça ketumdurlar. Davranışlarındaki herhangi bir değişikliğin gözlemlenmesi bu nedenle önemlidir. Diğer birçok hayvanda olduğu gibi kuşlar da yaşadıkları sağlık sorunlarının sinyallerini genellikle davranışlarındaki değişikliklerle belli ederler. Muhabbet kuşlarının hastalık belirtileri arasında yaygın görülenler şu şekilde sıralanabilir:
Muhabbet kuşlarında bu belirtilerin gözlemlenmesi hâlinde tedbirli olunması gerekir. Tüm bu belirtiler çeşitli hastalıkların habercisi olabileceğinden ve kuşların hastalıklara karşı direnci az olduğundan yapılması gereken en önemli şey veteriner hekimlerin kontrolüne götürülmeleridir. Veteriner hekimler hem muayenelerini tamamlar hem de gerekli olması hâlinde ek tetkikler yaparak kuşlardaki şikâyetlerin nedenini tespit edebilirler. Tedavi süreçleri belirlenirken altta yatan sorun, kuşun genel sağlık durumu ve hastalığının şiddeti gibi değişkenler göz önünde bulundurulur.
Muhabbet kuşlarının acil tıbbi destek alması gereken çeşitli sorunlarla karşılaşılabilir. Dolayısıyla ilk yardım uygulamalarının yapılabilmesi için evde yara bandı, antiseptik solüsyon, cımbız, göz damlası, mısır nişastası, kulak çubuğu gibi temel malzemelerin bulundurulması gerekecektir.
Muhabbet kuşlarının gagalarında ya da tırnaklarında kanama meydana gelmesi hâlinde kuşun dikkatlice tutulması, kanayan bölgeye gazlı bez ya da temiz bir kağıt havlu koyulmalıdır. Daha sonra syptic toz ya da mısır nişastası bölgeye uygulanarak kanamanın durdurulması hedeflenmelidir. Kanamanın tekrarlayıp tekrarlamadığının bir süre gözlemlenmesi gerekir. Daha sonra veteriner hekimler ile iletişime geçilebilir.
Kırık tüy kanamaları kuşlarda yaygın görülen sorunlardandır. Büyüyen tüylerin içerisinde tüyleri besleyen kan damarları bulunur. Tüy kırılırsa kanama meydana gelir. Bu gibi bir durumda ilk yardım yapılması gerekecektir. İlk olarak kuşun stabilize edilmesi için dikkatlice tutulması gerekir. Bu noktada tüyün çıkarılıp bekletilmesi konusunda karar verilmelidir. Dolayısıyla veteriner hekimlerle iletişime geçilmesi önerilir. Kanayan tüyün yerinden çıkarılması acı verici olabileceğinden imkân olduğu takdirde veteriner hekimlere gidilmesi en doğrusu olacaktır. İmkân bulunmuyorsa kuşun durumu veteriner hekime aktarılmalı ve yalnızca onun yönergeleri ile diğer adımlara geçilmelidir.
Muhabbet kuşlarının ciltlerinde farklı nedenlerle yara oluşumu meydana gelebilir. Bu gibi bir durumda, özellikle kanamalı yaralarda kuşun dikkatlice tutulması ve kanayan bölgeye kuşa zarar vermeyecek ölçüde baskı uygulanmalıdır. Kanama durmazsa bölgeye syptic toz ya da mısır nişastası uygulanmalıdır. Kanama durduğunda yaranın antiseptiklerle temizlenmesi gerekir. Yara temizlenirken kulak çubukları kullanılabilir. Gerekli bakım yapıldıktan sonra kuşun yakından izlenmesi ve kanamanın devam etmesi hâlinde veteriner hekime götürülmesi gerekir.
Kuşlar evlerde birçok farklı tehlikeye maruz kalabilirler. Evcil Kuşlar İçin Evdeki Tehlikelere Dikkat adlı içeriğimizde konu hakkında bilgi bulabilirsiniz. Kuşlarda zehirlenmeye yol açacak herhangi bir faktör tespit edildiğinde hızlı bir şekilde önlem alınmalıdır. Örneğin kuşlarda solunum yolu ile zehirlenme riskinden şüpheleniliyorsa ortam havalandırılmalı, kuşlar kafesleri ile açık havaya çıkarılmalıdır. Tüylerine zehirlenmelerine neden olacak bir madde temas ettiyse kuşların nazikçe yıkanması gerekir. Kuşlar yememeleri gereken bir şey yedilerse madde sindirilmeden veteriner hekimlerle irtibata geçilmelidir. Her hâlükârda veteriner hekimlerin muayenesi önemlidir.
Tüm bunlara ek olarak yanıklar, hipotermi, ısı çarpması gibi tehlikeli şartlar da gündeme gelebilir. Bu gibi durumlarda kuşların zaman kaybedilmeden veteriner hekimlere götürülmeleri önemlidir.
"Hasta muhabbet kuşu evde nasıl tedavi edilir?" sorusu kuş besleyen birçok kişinin en çok merak ettiklerinin başında geliyor. Ancak kuşlar için evde uygulanabilecek tedavi yöntemleri hakkında genel geçer bilgiler vermek doğru değildir. Kuşlarda hastalık belirtileri fark edildiğinde ilk yapılması gereken onların veteriner hekimlere götürülmeleridir. Veteriner hekimler kuşların sağlık durumlarını değerlendirdikten sonra öncelikli tedaviyi uygularlar. Evde uygulanması gereken ek tedavilerin bulunması hâlinde gerekli bilgiyi aktaracaklar ve tedavi sırasında dikkat edilmesi gerekenler hakkında önemli direktifleri paylaşacaklardır.
Kuşların yaşadıkları sağlık sorunlarının belirtileri hızlı bir şekilde ortaya çıkmaz. Hastalıklarını saklamaya meyilli oldukları bilinen kuşların yaşadıkları sağlık sorunlarının belirtileri genellikle davranışlarındaki değişikliklerle sinyallerini verir. Farkında olunmadan hastalıkları uzun sürebilir ve bünyelerinde ciddi bir tahribat meydana gelebilir. Bu nedenle semptomlar fark edilir fark edilmez veteriner hekimlere başvurulması son derece önemlidir. Veteriner hekimler yaşadıkları sağlık sorunlarını ve bu sorunların nedenlerini belirleyecek ve gerekli tedavi süreçlerini kuşlara özgü faktörler doğrultusunda planlayacaklardır.
Muhabbet kuşlarının sağlıklı ve mutlu kalması için dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir:
Tüm bunlara ek olarak muhabbet kuşlarının yılda bir kez veteriner hekimler tarafından muayene edilmesi oldukça önemlidir. Böylece hem olası hastalıkların erken dönemde teşhis edilmesi mümkün olur hem de muhabbet kuşu sağlığının sürdürülmesi için gerekli tedbirler alınabilir.
Evcil hayvan sağlığı ve ürünleri dâhil olmak üzere sağlık, tekstil, gıda, dekorasyon ve kozmetik gibi sektörlerde, Türkiye ve dünya genelinde marka bilinirliği yüksek firmalar için içerik üretimi gerçekleştiren Deniz Öz, sosyal medya içerik stratejisi alanında da uzmanlaşmıştır. 2020 yılından bu yana Petlebi.com blog sayfası için düzenli olarak içerik üretmektedir.
