26.02.2022 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Hipokalsemi veya lohusalık tetanisi olarak da bilinen eklampsi, emziren kedilerde meydana gelen, kandaki kalsiyum seviyelerinde yaşamı tehdit eden bir düşüşle karakterize acil tıbbi tedavi gerektiren bir durumdur. Kedilerde eklampsi genellikle yavru kediler 1-4 haftalık olduklarında annelerin en fazla süt ürettiği dönemde gerçekleşir. Farklı nedenlerle ortaya çıkabilen bu sağlık sorunu çoğunlukla gebelik dönemindeki dişi kedilerin yetersiz beslenmesi ile ilişkilendirilir. Bunun temel nedeni kalsiyumun yalnızca emzirme sırasında değil gebelik döneminde de eksilebilmesidir. Yavruların fetal gelişimi sırasında çok miktarda kalsiyuma ihtiyaç duymaları hamile kedilerde tam ve dengeli bir beslenmeyi zorunluluk haline getirir. Bu yazımızda kedilerde eklampsi nedir?, kedilerde eklampsi tedavisi nasıl yapılır? ve kedilerde eklampsi belirtileri nelerdir? sorularının yanıtlarını bulabilirsiniz.
Kedilerde hamilelik veya emzirme döneminde kandaki kalsiyum miktarının ciddi şekilde düşmesi sonucu, genelde etkisini doğumdan sonraki haftalarda hissettiren durumdur. Süt humması olarak da adlandırılabilir. Eklampsi kemiklerde depolanan kalsiyum miktarını düzenleyen paratiroid hormonlarının salınımından sorumlu bezlerin fonksiyonlarını yerine getirememesinden kaynaklanabilir. Emziren kedilerin süt üretimi yoğunlaştığında kalsiyum talebi aniden artar ve bezler yeterince hormon üretemediğinde kandaki kalsiyum miktarı acil tıbbi müdahale gerektirecek şekilde azalır. Huzursuzluk, saldırganlık ve nöromüsküler irritabilite ile belirtilerini hissettiren eklampsi kısa sürede ilerler. Bu nedenle klinik semptomlar görülmeye başladıktan sonraki ilk 12 saat içerisinde tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi gerekir. Kedilerde eklampsi tedavisi hızla yapılması gerektiğinden kedilerde eklampsi belirtilerinin de bilinmesi önemlidir.
Kedilerde eklampsi belirtileri başlangıçta anne kedilerin davranışlarında hafif değişimlerle etkisini hissettirir. Nitekim eklampsinin ilk belirtileri kolay bir şekilde fark edilemeyebilir. Annenin hareketlerinde saldırganlık, huzursuzluk baskın hale gelebilir ve hızlı solunum ortaya çıkabilir. Kalsiyum seviyelerinin daha da düşmesine bağlı olarak daha belirgin ve tehlikeli semptomlar görülür.
Anne kedinin davranışlarında huzursuzluk ve sinirlilik, oryantasyon bozukluğu, sık sık nefes alma, kusma, ishal, düzgün yürüyememe, kaslarda titreme - kasılma - sertleşme, vücut ısısında artış, ışığa maruz kalınca çok yavaş kasılan göz bebekleri, patileri sert şekilde uzatarak yatma gibi semptomlar kedilerde eklampsi belirtileri arasında yer alır.
Emziren kedilerde eklampsiye neden olabilen tek veya kesin bir unsurdan bahsedilemez. Yine de potansiyel nedenlerden bahsedilmesi mümkündür.
Emzirme ve süt üretimi sırasında vücuttaki kalsiyumun tüketilmesi, kalsiyum emilimini engelleyen sindirim sistemi sorunlarının varlığı, fetal gelişim sırasında dişi kedinin vücudundaki kalsiyumun yavrulara aktarılması, yavru sayısının fazla olması nedeniyle dişi kedinin çok fazla emzirmesi ve gebelik ile doğum sonrası süreçte tam ve dengeli bir beslenme sağlanmaması gibi farklı durumlarda kedilerde eklampsi ortaya çıkabilir. Beslenmenin sağlıklı olması tüm yaşam evrelerindeki kedilerin sağlıklı kalması ve sağlıklarının sürdürülebilmesi için en önemli unsurların başında gelir. Gebelik ve doğum sonrası süreçte dişi kedilerin yavru kedi mamaları ile beslenmeleri önerilir. Yavru kedi maması çeşitlerine buradan ulaşabilirsiniz.
Kedilerde eklampsi belirtileri fark edildiği anda acilen veteriner hekimlere ulaşılması gerekir. Veteriner hekimler klinik belirtiler hakkında soru sorarlar ve kediyi muayene ederler. İlk tanı için öncelikle fiziksel muayene yapılır. Tanısal anlamda temele sahip olunması için kedilerin genel sağlık durumu hakkında bilgi edinilir. Doğrudan bir teşhis için hipokalsemiyi ortaya çıkarmak adına biyokimya profili istenebilir. Standart olarak tam kan sayımı da yapılır. Kandaki kalsiyum konsantrasyonu oranı 7 mg/dL altındaysa teşhis kesinleşir. Kedilerde kalsiyum azlığı ile birlikte düşük kan şekeri ve kanda düşük magnezyum seviyesine de rastlanabilmektedir. Tedavi süreci kedilerin ihtiyaçları doğrultusunda planlanır.
Kedilerde eklampsi tedavisi kapsamında çok hızlı hareket edilebilmesi gerekir. Hızlı müdahale ile kedilerin sağlığı stabilize edilebilir. Kedilerde yüksek ateş görülüyorsa kedilerin vücut ısısı ideal seviyeye getirilmeye çalışılır. Kedinin vücudundaki kalsiyum seviyesi normale dönene kadar damar içi kalsiyum verilebilir. Bu esnada emziren kedilerin 24 saat boyunca yavrularını beslememeleri önemlidir. Bu noktada yavruların anne sütü ile benzer içeriklere sahip süt tozları ile beslenmeleri gerekir. Yavru kediler için vitamin ve ek besin çeşitlerine buradan ulaşabilirsiniz. Yapılan kontrollerin ardından dişi kedilerin bir süre kalsiyum desteği almaları gereklilik olarak ön plana çıkabilir, karar veteriner hekimlerin değerlendirmeleri sonucunda kesinleşecektir.
Eklampsinin önlenmesi için gebelik döneminden itibaren kedilere kalsiyum takviyesi verilmesi gerektiği düşünülür. Ancak bu doğru bir yöntem olmamakla birlikte kedi sağlığına zarar verebilir. Gebelik ya da emzirme döneminde fazla kalsiyum alımı paratiroit hormonu üretiminin baskılanmasına ve kandaki kalsiyum miktarının düşmesine neden olabilir. Gebelik ve emzirme döneminde kalsiyum takviyesi kullanımı veteriner hekimlerin önermesi halinde gerçekleştirilmelidir.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
