Kedilerde İdrar Yolu Enfeksiyonu (Sistit) Neden Oluşur? Evde Bitkisel Çözümler

Kediniz kum kabına sık gidiyor ve her defasında uzun süre oturup az miktarda, kesik kesik mi idrar yapıyor? Peki idrarında pembe ya da kırmızı renk fark ettiniz mi, tuvalet sırasında miyavladığını duyuyor musunuz? 

Bu belirtiler, alt idrar yolu bölgesini etkileyen ciddi hastalıkların habercisi olabilir. PetMD kaynağında da belirtildiği gibi bu tür tablolar bazı kedilerde idrar akışının tamamen durmasına kadar ilerleyebilir. Bu durum özellikle erkek kedilerde acil müdahale gerektiren, hayatı tehdit eden bir tabloya yol açabilir.  

Bu yazımızda kedilerde idrar yolu enfeksiyonunun nedenleri ve sık görülen belirtileri hakkında bilgi bulabilir, kedinizin sağlığı ile ilgili değişimleri hakkında farkındalığınızı yükseltebilirsiniz. 

Uyarı: Bu içerikte sunulan bilgiler, evcil dostunuzun sağlığına dair genel bir rehber niteliğindedir ve asla profesyonel veteriner hekim muayenesinin yerini tutmaz. Kedinizde şüpheli bir belirti gözlemlediğinizde, kesin tanı ve en doğru tedavi süreci için vakit kaybetmeden uzman desteği almanız gerekmektedir.

Kedilerde İdrar Yolu Enfeksiyonu Neden Oluşur?

“Kedi idrar yolu enfeksiyonu neden olur?” sorusunun yanıtı çoğu zaman bakterilerle ilişkilidir. PetMD kaynağında hem ani hem de kronik idrar yolu enfeksiyonlarının genellikle bakterilerle ilişkili olduğu belirtilir. Bu bakterilerin sindirim sisteminden ya da alt idrar ve üreme yollarından kaynaklanabildiği açıklanır. 

Bunun yanı sıra ileri yaştaki kedilerde ve ek hastalığı bulunanlarda bakteriyel idrar yolu sorunlarının daha sık görüldüğü vurgulanır.

Mesane duvarını tahriş eden taş ve kristaller de sistit tablosuna zemin hazırlayabilir. Alt idrar yolu enfeksiyonları nedenleri arasında mesane taşları ve mesane kristallerinin bulunabildiği ifade edilir. 

Birçok kedide idrar yolu enfeksiyonuna çevresel ve duygusal stres de eşlik edebilir. VCA Animal Hospitals kaynağında bu durumun bazı kedilerde birden fazla organ sistemini etkileyebilen karmaşık bir sendrom şeklinde tanımlandığı anlatılır. Yazıda çevresel stres faktörlerinin bu sendromda önemli rol alabildiği vurgulanır. 

Ek olarak az su tüketiminin de önemli bir risk faktörü olduğu kabul edilir. Bakterilerin yanı sıra virüslerin de tetikleyici olabilmesi mümkündür. Feline Herpesvirus-1 (FHV-1) kedilerde esas olarak üst solunum yolu enfeksiyonlarıyla ilişkilidir ve stres bağışıklığı zayıflattığında belirtiler şiddetlenebilir. 

Kedilerde İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri

Kedi idrar yolu enfeksiyonu belirtileri genellikle idrar yapma sıklığında, idrarın miktarında ve kedinin tuvalet sırasında gösterdiği tepkilerde kendini gösterir.

Aşağıdaki belirtilerden biri ya da birkaçı kedinizde varsa idrar yolu hastalıkları açısından dikkatli olmak gerekir. Her belirti farklı rahatsızlıklarla ilişkili olabilir. Bu nedenle belirtilerin süresi ve şiddeti mutlaka not edilmelidir.

Pollakiüri (sık idrara çıkma): Kum kabına normalden daha sık gidilir ve her seferinde az miktarda idrar çıkar.

Strangüri (zorlanarak idrar yapma): Kedi tuvaletini yaparken uzun süre çömelir, yüz ifadesi gerilebilir, huzursuz görünebilir.

Kum kabı dışına idrar yapma: Genellikle mesane rahatsızlıkları ile ilişkilidir. Bazı kediler halıya, evin sessiz köşelerine ya da yatağa idrar yapabilir.

Genital bölgeyi sık yalama: İdrar yaparken yanma hissi oluştuğunda genital bölgeyi sık yalama davranışı artabilir. Bu durum tahrişi daha da artırabilir.

İdrarın renginde değişiklik: Kedi idrarında kan görülebilir. Hematüri; idrarın pembe, kırmızı ya da kahverengimsi görünmesine neden olabilir.

Kokuda değişim: Bazı enfeksiyonlarda idrarın kokusu normalden daha keskin ve rahatsız edici hâle gelebilir.

Dikkat: Kedi idrar yolu tıkanması söz konusu olduğunda kedi sık sık kum kabına gidip uzun süre çömelmesine rağmen hiç ya da çok az idrar çıkarır. Karın bölgesine dokunulduğunda rahatsızlık gösterebilir, hâlsizleşebilir, iştahı belirgin şekilde azalabilir. Bu durumda acil veteriner hekim muayenesi gerekir.

Kedilerde İdrar Yolu Sorunları

Kedilerin idrar yolu, böbreklerden başlayıp mesane ve üretraya uzanan hassas bir sistemdir. Bu sistemde gelişen her bozulma, kum kabı alışkanlıklarında hızlı değişiklikler şeklinde kendini gösterebilir. Bazı tablolar yalnızca rahatsızlık yaratırken bazıları kısa sürede hayatı tehdit eden acil duruma dönüşebilir.

Alt idrar yolu sorunları çoğunlukla mesane ve üretrayı etkiler. Bu bölgede gelişen ağrı ve iltihap, kedinin tuvalet sırasında huzursuz görünmesine neden olabilir. Kum kabına sık gitme, az idrar yapma ya da idrar yaparken miyavlama bu nedenle ortaya çıkabilir. İdrar yolu enfeksiyonu dışındaki sorunlar şunlardır:

Ürolitler - İdrar Taşları 

Kedilerde idrar taşı farklı nedenlere bağlı olarak meydana gelebilmektedir. Bu sorunun ortaya çıkmasında kedilerin yaşadıkları stresin ve ani değişimlerin etkisi olduğu bilinmektedir. Ürolitiyazis kedilerde alt üriner sistem sorunlarının önemli bir nedenidir. 

İdrar yolunda sert minerallerden oluşan taşlar idrar kesesini ve/veya üretrayı tahriş edebilir. İleri seviyede ise idrar yollarında tıkanma meydana gelir. Erkek kedilerde ürolitlere bağlı alt idrar yolu tıkanması daha yaygın olarak görülür. 

Kedilerde idrar yolu tıkanıklığı gibi sorunlara yol açan ürolitler yaygın olarak iki türdür. Bunlardan ilki magnezyum, fosfor ve amonyaktan oluşanlar struvit taşlarıdır diğeri ise kalsiyum oksalat olarak adlandırılan taş oluşumlarıdır. 

Struvit sorunu olan kedilerde ilk aşamada diyet değişikliği önerilmektedir. Magnezyum açısından sınırlandırılmış bir diyet ile çözüm elde edilebilir. Daha asidik bir idrar oluşumu sağlayarak struvit oluşma ihtimalini azaltma odaklı üretilen mamaların artması ile birlikte struvit görülme sıklığı azalmaktadır. 

Kalsiyum oksalat taşları ise özel bir diyet ile giderilemeyeceği için cerrahi müdahale tercih edilebilir. Cerrahi müdahale öncesinde mesanenin steril sıvılarla yıkanması ile taşların geçişini sağlamak da denenebilir. Ürolitler tedavi edilebilir olsa da tekrarlama riski vardır bu nedenle ömür boyu takip edilmesi gerekir.

Kedilerde idrar yolu enfeksiyonu belirtileri ile kedilerde idrar taşı belirtileri benzerdir. Sık idrara çıkma, idrar yaparken zorlanma, cinsel organların aşırı temizlenmesi ve kedi tuvaleti dışında farklı yerlere idrar yapma benzer belirtilerdir. Bu belirtilere ek olarak;

•İdrarı püskürterek yapma,

•Kronikleşen idrar yolu enfeksiyonları üretral tıkanıklık ürolit sorununa işaret eden şiddetli belirtiler arasında yer almaktadır.

İdiyopatik Sistit

Kedilerde idiyopatik sistik yaygın bir sorundur. İdiyopatik yani nedeni bilinmeyen sistit aslında kedilerde alt üriner sistem sorunlarına neden olabilecek tüm ihtimallerin ortadan kaldırıldığı durumda, bu vakaları tanımlayabilmek için kullanılan genel bir terimdir. 

VCA Animal Hospitals kaynağında idiyopatik sistit hastalığının, anormal idrara yol açan enfeksiyon, taş ve tümör gibi bilinen nedenler dışlandıktan sonra tanımlandığı belirtilir. Aynı kaynakta bu tablonun genç ve orta yaşlı kedilerde daha sık görüldüğü, erkek kedilerin ise daha fazla etkilendiği açıklanır.

Mama değişimi de kedilerde idiyopatik sistitin tetikleyicilerinden olabileceğinden herhangi bir stres faktörüne bağlı olarak bu teşhisi alan kedilerin diyet değişimlerinin çok daha fazla dikkatli bir yaklaşım ile yapılması gerekir.

İdiyopatik sistit ile kedilerde idrar yolu enfeksiyonu belirtileri benzerdir. Ancak idrara çıkmama, ve renksiz idrar idiyopatik sistit belirtisi olarak değerlendirilebilmektedir. İdrara çıkmama oldukça ciddi bir belirtidir ve acilen veteriner hekime danışılması gerekir.

Üretral Tıkanma

Kedilerde alt idrar yolu sorunları arasındaki en önemli durum üretral tıkanmadır. Kedilerde idrar yolu tıkanıklığı olarak da bilinen ve hayati öneme sahip olan bu durum acil müdahale gerektirir.

Üretranın tıkanması durumunda idrar dışarı atılamaz ve böbreklerin kandaki toksini atma, vücuttaki sıvı ve elektrolitlerin dengesini sağlama kapasitesi azalacağı için bu durum çok tehlikelidir. Üretral tıkanma taşlara ya da üretral tıkaç olarak adlandırılan bir doku birikimine bağlı meydana gelebilir. 

Tam üretral tıkanmada 24 - 48 saat arasında kedi yaşamanı kaybedebilir bu nedenle acil müdahale gereklidir. Üretral tıkanma belirtileri genellikle kedilerde idrar yolu sorunlarında meydana gelen belirtiler ile benzerdir. Ancak üretral tıkanma sorunu yaşayan kedilerde başlarda sık sık tuvalete girme, normalden uzun süre eşelenme gibi belirtiler bir süre sonra kedinin acı çektiğini fark ettirecek düzeyde kendini ifade etmesi ile devam eder. 

Kedi tuvaletlerinin her gün ya da günde iki kere temizlenmesi üretral tıkanma sorunu olup olmadığını anlamak için en etkili yöntemdir. Kedinin normalden daha az idrar yapması söz konusu olduğunda yakından takip edilmesi ve hemen veteriner hekim ile iletişime geçilmesi gerekir.

Üretral tıkanma belirtileri tıkanmanın şiddetine göre farklılık gösterebilmektedir. Tam tıkanma belirtileri oldukça şiddetli bir şekilde ortaya çıkar ve hızla önlem alınması gerekir. Tam tıkanma olmayan durumlarda belirtiler idiyopatik sistit ile benzerdir. Sık sık tuvalete gitme, normalden fazla kumda eşelenme, genital bölgenin normalden çok daha fazla yalanması ve kedi tuvaletindeki idrar miktarının oldukça az olması tıkanma belirtisi olarak kabul edilmektedir.

Kedilerde İdrar Yolu Sorunlarının Tedavisi

Tanı konulduktan sonra tedavi planı altta yatan nedene göre şekillenir. Kedilerde idrar yolu enfeksiyonu tedavisi için öncelikle idrar tahlili, kan sayımı ve görüntüleme yöntemleri kullanılır. Bakteriyel bir enfeksiyon tespit edilirse veteriner hekim antibiyotik reçete edebilir. 

Peki, bakteriyel olmayan durumlarda kedilerde idrar yolu enfeksiyonu nasıl geçer? Sorun mesane taşlarıysa, taşın türüne göre özel tıbbi mamalarla eritme yoluna gidilebilir. Fakat bazı taşlar erimeyebilir ve bu durumda cerrahi müdahale gerekebilir.  

Evde Bitkisel Tedavi Çözümleri, Ne İyi Gelir?

Kedi sahipleri tıbbi tedavinin yanında doğal destek arayışına girebilir. Ama dikkat: Kedi idrar yolu enfeksiyonu bitkisel çözüm arayışında dikkatli olunmalıdır. 

VetHelpDirect kaynağında, insanlar için kullanılan yöntemlerin kedilerdeki sistit için genellikle efsane olduğu belirtilir. 

Evde yapılabilecek en etkili destek su tüketimini artırmaktır. Kedilerde idrar yolu enfeksiyonu evde tedavi sürecinin temel taşı hidrasyondur. Su tüketiminin artırılması, idrarı seyrelterek kristal oluşumunu azaltabilir. Kedi su içmiyorsa veteriner hekimlerin de önerisiyle beslenmeye kedi konserve mamaları dâhil edilebilir.  

Su teşviki için farklı yöntemler de denenebilir. Kedilerde su tüketimini artırmak için su pınarları kullanılması veya su kaplarının evin farklı noktalarına yerleştirilmesi önerilir. 

Kedilerde İdrar Yolu Enfeksiyonları Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kedilerde idrar yolu sorunlarıyla ilgili en çok merak edilen noktalar belli birkaç soruda toplanır. Aşağıdaki sık sorulan sorular bölümünde, aciliyet, bulaşıcılık, tanı, beslenme ve önleme adımları hakkında net yanıtlar bulabilirsiniz. 

Kedilerde idrar yolu enfeksiyonu tehlikeli midir?

Evet, tehlikeli olabilir. İdrar akışı yavaşladığında ya da tamamen durduğunda tablo acil hâle gelir. Özellikle erkek kedilerde tıkanma, kısa sürede hayatı tehdit eden bir durum yaratabilir. Böbrek fonksiyonları bozulabilir, vücutta atık maddeler birikebilir. Bu nedenle idrar yapma alışkanlığındaki her belirgin değişiklikte gecikmeden veteriner hekime başvurmak gerekir.

Kedilerde idrar yolu enfeksiyonu bulaşıcı mıdır?

Kedilerde alt idrar yolu hastalıklarının büyük kısmı bulaşıcı değildir. Bakteriyel enfeksiyonlar da genellikle kedinin kendi vücudundaki bakterilerle ilişkilidir. Bu nedenle insanlara ya da evdeki diğer kedilere doğrudan “enfeksiyon geçişi” beklenmez. Yine de kum kabı temizliği ve el hijyeni her zaman önem taşır.

Kedilerde idrar yolu enfeksiyonu tanısı nasıl konur?

Tanı süreci ayrıntılı öykü ve fizik muayene ile başlar. Sonrasında idrar tahlili, idrar kültürü ve mikroskobik incelemeler yapılır. Gerekli görülen kedilerde röntgen ve ultrason gibi görüntüleme yöntemleri de kullanılır. Kan tahlili, böbrek fonksiyonlarının ve eşlik eden hastalıkların değerlendirilmesi için önemlidir. 

Kedilerde idrar yolu enfeksiyonu nasıl önlenir?

Önleme sürecinin merkezinde su tüketimi, beslenme ve çevresel koşullar yer alır. Yaş mamalar ve gün içinde erişilebilir taze su, idrarın daha seyreltilmesine yardımcı olur. 

Kilo kontrolü ve düzenli oyun, genel metabolik dengeyi destekler. Kedi kum kabı hijyeni de kritik noktalar arasındadır; kum kabının temiz, sessiz ve kedinin kendini güvende hissettiği bir yerde olması gerekir. Stres faktörlerinin azaltılması ve çevresel zenginleştirme, kedilerde idrar yolu enfeksiyonu önleme sürecine önemli katkı sağlar.

İdrar yolu enfeksiyonuna sahip kediler nasıl beslenmelidir?

Bu kediler için beslenme planı, altta yatan nedene göre veteriner hekim tarafından belirlenmelidir. Bazı durumlarda özel formüle edilmiş veteriner serisi mamalar tercih edilebilir. Bu mamalar, idrarın pH dengesini ve mineral içeriğini hedefleyen içeriklere sahiptir. 

Su tüketimini artırmak için yaş mama kullanımı destekleyici olabilir. Ev yapımı tarifler ya da tek taraflı “doğal” beslenme denemeleri, profesyonel yönlendirme olmadan uygulanmamalıdır.

Kaynaklar:
https://www.petmd.com/cat/conditions/urinary/utis-cats-urinary-tract-infections-cats
https://www.msdvetmanual.com/urinary-system/noninfectious-diseases-of-the-urinary-system-in-small-animals/lower-urinary-tract-disease-in-cats
https://vcahospitals.com/know-your-pet/feline-idiopathic-cystitis
https://vcahospitals.com/know-your-pet/urinary-tract-infections-utis-in-cats