29.12.2021 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Kedilerde kemik enfeksiyonu geç teşhis edilebilen bir sağlık sorunudur. Erken teşhisin çok önemli olduğu, kronik ve akut tipleri bulunan kemik enfeksiyonu mutlaka doğru yaklaşım ile tedavi edilmelidir. Patili dostlarımızın yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bu sağlık sorunu hakkında detaylı bilgileri yazımızda bulabilirsiniz.
Kemikte ya da kemik iliğinde bakteriyel ya da mantar enfeksiyonu sonucu meydana gelen kemik enfeksiyonuna osteomyelitis adı verilmektedir. Bu rahatsızlık genellikle bir kırılma ya da cerrahi operasyon sonrasında meydana gelmektedir. Bazı durumlarda vücudun başka bir yerinde meydana gelen enfeksiyon kan dolaşımı ile kemiğe ulaştığında bu enfeksiyon kemikte ve onu çevreleyen dokularda enflamasyona neden olmaktadır. Kediler, kemik enfeksiyonunda hemen belirti göstermeyebilmektedir. Bu da rahatsızlığın enfeksiyon şiddetli hale geldikten sonra fark edilmesine neden olur. Kemik enfeksiyonu şüphesi olduğunda vakit kaybetmeden veteriner hekim ile iletişime geçmek gerekmektedir. Enfeksiyon tedavisine ne kadar erken başlanırsa sonuçlar o kadar iyi olmaktadır. Bazı durumlarda kemik enfeksiyonu tedavisi için ameliyat ya da ampütasyon gerekebilmektedir. Tedaviler birkaç hafta hastanede yatmayı gerektirebilmektedir.
Kedilerde kemik iltihaplanması birden fazla belirtiye sahip olabilir. Ancak en sık rastlanan belirtileri arasında;
• Topallama,
• Halsizlik,
• Ateş yer almaktadır.
Vücudun başka bir yerinde meydana gelen enfeksiyonun kemiğe ya da kemik iliğine sıçraması durumunda farklı belirtiler de ortaya çıkmaktadır.
• Nefessiz kalma,
• Gözlerde ve burunlarda akıntı,
• Kusma,
• İshal gibi genel enfeksiyon belirtileri de kemik enfeksiyonu belirtileri arasında yer almaktadır. Enfeksiyonun meydana geldiği kemikte ya da eklemde şişme, çeşitli lezyonlar yumuşak dokulardan akıntı gelmesi de nadir görülen kemik enfeksiyonu belirtileri olarak bilinmektedir. Kedilerde osteomyelitis akut ya da anlık olarak görülebilmektedir. Bu rahatsızlık kısa süreli olabildiği gibi kronik de olabilmektedir. Kemik enfeksiyonu hem bakteriyel hem de mantar enfeksiyonlarında görülebilmektedir.
Kemik ya da kemik iliği enfeksiyonuna en yaygın olarak sağlıksız ve hijyenik olmayan beslenme, diğer hasta hayvanlara maruz kalma ya da açık yara gibi normal bulaşma yollarıyla vücuda giren bakteri ya da mantar neden olmaktadır. Vücuda giren mantarlar ya da bakteriler dolaşım sistemiyle kemikler başta olmak üzere vücudun diğer bölgelerine ulaşmaktadır. Enfeksiyon kemik ve kemik iliğinde iltihaplanmaya ve ağrıya neden olur. Kemik iltihabının en sık rastlanılan nedenleri arasında kırık, travma, ısırma ya da pençe yaralarının yer aldığı sakatlanmalar, ameliyat sonrası meydana gelen iltihaplanma, yumuşak doku iltihabı, diş eti enfeksiyonu ve diğer enfeksiyonlar yer almaktadır.
Kemik iliği tanısının konulabilmesi veteriner hekime kedinin genel sağlığı, semptomları ve bu duruma yol açmış olabilecek olası olayların içeriği ile ilgili kapsamlı bilgi vermek gerekmektedir. Bu sayede durumun akut mu yoksa kronik mi olduğunda karar verme konusunda ipucu elde edilebilir. Enfeksiyon uzun süre boyunca teşhis edilmediyse, enfekte olmuş kemik bölgesi üzerinde yeni bir kemik büyümesi görülebilmektedir. Bu büyüme enfeksiyonun ne kadar süre önce meydana geldiğini belirleme konusunda fikir sağlamaktadır. Tanı koymada fiziksel muayenenin yanı sıra tam kan sayımı ve idrar tahlili gibi testler uygulanabilmektedir. Testlerin sonucunda genellikle enfeksiyona neden olan durum ve bağışıklık sisteminin bu enfeksiyona verdiği tepki seviyesi görülmektedir. Mantar enfeksiyonunun olduğu durumlarda buna neden olan mantar izole edilir ve tanımlama yapabilmek için mantar üzerinde ek testler yapılır. Enfeksiyonun meydana geldiği kemiklerin röntgeni çekilir, kemik yapısındaki değişikliklerle varsa kronik enfeksiyonun durumu belirlenir. Ultrason gibi görüntüleme yöntemleri ile kemiklerin durumu net bir şekilde görülebilmektedir. Ek laboratuvar analizlerinin yapılabilmesi için enfeksiyon bölgesinden bir sıvı ve irin örneği alınabilmektedir. Enfeksiyona neden olan bakterileri yok etmek için belirlenecek tedavi yöntemine bu şekilde karar verilmektedir.
Kedide meydana gelen yaralanmalar sonucu enfeksiyon oluştuğunda ilk olarak bu yaraların tedavi edilmesi gerekmektedir. Yaranın temizlenmesi ve etrafındaki ölü dokunun alınması ilk yapılması gerekenlerdir. Sonrasında ise enfeksiyon rahatsızlığı tamamen çözülene kadar antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır. Kemikte meydana gelen kırık ya da çatlağın enfeksiyona neden olduğu durumlarda kemiğe ve etraftaki dokulara daha fazla zarar gelmemesi için durumun stabil hale getirilmesi gerekmektedir. Bu durumda meydana gelen kırığın ya da çatlağın durumuna ve yerine göre çeşitli implantlar kullanılabilmektedir. Kırık tamamen iyileştiğinde bu implant çıkarılmaktadır. Çatlağın çok ciddi olduğu durumlarda enfeksiyonun vücudun diğer bölgelerine yayılma ihtimali artmaktadır. Bu gibi durumlarda ne kadar kemik ve doku hasarı olduğunu göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Hasarın çok fazla olduğu ve enfeksiyonun yayılma riski olduğu durumlarda enfeksiyonun meydana geldiği uzvun ampütasyonu gerekebilmektedir.
Kemik iltihabının tedavi ve iyileşme sürecinde kedinin aktivitesinin kısıtlanması ve çok hareket etmesine izin verilmemesi gerekir. Ampütasyon durumunda kedinin uzuv kaybına alışma süreci oldukça önemlidir. Bu süreçte de aktivitenin kısıtlanması gerekmektedir. Enfeksiyonun şiddetine göre iyileşme süreci uzun ve maliyetli olabilmektedir. Akut vakalar, cerrahi müdahale ile birlikte uzun süreli tedavi gerektiren kronik vakaların aksine daha iyi yanıt vermektedir. Antibiyotik tedavisinde iyileşme elde edilemediğinde daha etkili bir antibiyotik seçebilmek için ek numunelerin alınması gerekebilmektedir. Benzer bir şekilde kırığın stabilize olması çok uzun sürdüğünde ek iyileştirme ameliyatları gerçekleştirilebilmektedir. Kedilerde osteomyelitis tedavisi sürecinde iyileşme takibi için yine laboratuvar testleri ve röntgen çekimi gerekebilmektedir. İlaç kullanımından süreç takibine kadar veteriner hekimin dediklerine harfiyen uymak gerekmektedir. Süreçte yanlış atılan adımlar iyileşme sürecinin başarısız olmasına ve yeni komplikasyonların ortaya çıkmasına neden olabilir. Kedilerin aktivitelerinin kısıtlanmasının yanı sıra diğer hayvanlardan ve çocuklardan uzak tutulması gerekmektedir. İyileşme sürecinde kediler için stressiz bir ortamın sağlanması tavsiye edilmektedir. Bu süreçte kafes kullanmak, tuvaleti mümkün olduğunca yakında tutmak hayatı kolaylaştırmayı sağlamaktadır. İyileşme sürecinde iyi beslenme iyileşmeyi hızlandıran unsurlardan bir tanesidir. Bu nedenle ek gıdalar ya da beslenmede değişiklikler için veteriner hekimden tavsiye alınmalıdır. Sonuç olarak iyileşme süreci enfeksiyonun konumuna, şiddetine, varsa kırığın ya da çatlağın tipine, enfeksiyonun nedenine, gerçekleştirilen cerrahi müdahaleye ve kedinin bireysel olarak tedaviye verdiği yanıta göre değişiklik gösterebilmektedir.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
