Kedilerde astım görülme sıklığı ortalama olarak %5 oranındadır. Kedilerde astım nedenleri hakkında kesin bir görüş birliği bulunmamakla birlikte uzmanların birçoğu alerjen maddelerin solunması sonrasında kedilerde astım görülebileceğini savunmaktadır. Kediler bir alerjen soluduğunda bağışıklık sistemleri bu alerjeni yabancı veya zararlı bir madde olarak kabul eder ve inflamasyon yaratır. İnflamasyon yaratan hücreler akciğerlerdeki havayollarına tutunarak daha çok inflamasyon oluşmasına yol açar. Kedilerin alt hava yollarını etkileyen ve her cinste ortaya çıkabilen astım hakkında hazırladığımız bu yazıda kedilerde astım belirtileri ve kedilerde astım tedavi yöntemlerine odaklanacağız.
Kedilerde astım nedenleri gibi kedilerde astım tanımı hakkında da belli tartışmalar bulunur. Çoğu klinisyen ve araştırmacı kedilerde astım hastalığını, kedilerin bağışıklık sistemini harekete geçiren partiküllerin solunması sonucu ortaya çıkan alerjik bir reaksiyon olarak tanımlamaktadır. Alerjik bünyeye sahip bir kedi bir alerjeni ilk kez soluduğunda, bağışıklık sistemi o alerjenlerle savaşmak için antikorlar oluşturur. Kedi tekrar bu alerjeni soluduğunda antikorlar alerjeni tanır ve solunum yollarına birçok farklı tipte bağışıklık hücresi gönderilmesi için bir dizi anatomik olay başlatır. Solunum yollarındaki alerjenle savaşmak için gönderilen bu bağışıklık hücreleri hava yollarında tahrişe, şişmeye ve daralmaya neden olarak iltihap oluşumunu tetikleyen maddelerin üretimine neden olur. Sonuç olarak hava yollarının çapı daralabilir, hava yollarında mukus birikebilir ve en nihayetinde havanın solunum yollarından geçişi kısmen ya da büyük oranda engellenerek kediler nefes alırken zorlanmaya başlayabilir. Kedilerde astım genellikle 4-5 yaşlarında ortaya çıkar. Yapılan bazı çalışmalar Siamese cinsi kedilerde astım görülme sıklığının daha fazla olduğunu gösterse de bu bilgi bilimsel olarak henüz kanıtlanmamıştır.
Kedilerde astım belirtileri ve bu belirtilerin şiddeti değişiklik gösterebilir. Bazıları durumlarda kedilerde astım krizi olarak nitelendirilebilecek şiddette ortaya çıkan semptomlar bazılarında daha hafif seyredebilir. Kedilerde en sık görülen astım belirtileri arasında nefes almakta zorlanma, hızlı nefes alma, ağız açık soluma, nefes alırken hırıltı, öksürme, kusma, kronik öksürük ve halsizlik yer alır. Bazı kedilerde tüy yumağı kusarken yaşanan semptomlar da ortaya çıkabilmektedir; kedilerde astım krizi gerçekleştiği sırada kediler vücudunu yere yakın şekilde kamburlaştırır ve boyunlarını öne doğru uzatır.
En belirgin ve etkili nedenin alerjiler olduğu kabul edilir. Astım alerjenlere gösterilen enflamatuar bir yanıttır. Yavru veya yetişkin kediler bazı alerjenlere duyarlı olduğunda bağışıklık sistemleri havayollarında iltihap oluşmasına neden olan kimyasallar salgılar. Sonrasında da nefes almayı güçleştiren anatomik değişimler başlar. Alerjenlerin kedilerin solunum yollarının iç kısmını tahriş edebildiği ve hava yolu tıkanıklığı ile öksürüğe neden olabildiği de bilinmektedir. Birçok madde kediler için potansiyel tehlike yaratabilir. Sigara dumanı, temizlik malzemeleri, spreyler, toz, polen, toz akarları, küf, mum dumanı en sık karşılaşılan alerjenlere örnek gösterilebilir. Obezite, kalp sorunları, parazitler, aşırı stres ve zatürre gibi hastalık ve durumlar neticesinde de astımın tetiklenebildiği kabul edilmektedir.
Kedilerde astım teşhisi sırasında kullanılabilen spesifik bir test bulunmamaktadır. Veteriner hekimler teşhis için hem hastalık öyküsünü dinlerler hem de genel muayene yaparlar. Kedilerde astım şüphesi varlığında kedinin hava yolu salgılarındaki hücrelerin mikroskobik değerlendirmesine, kan ve alerji testlerine başvurulabilir. Ek olarak radyografiler, bilgisayarlı tomografi ve bronkoskopi gibi gelişmiş görüntüleme tekniklerine ve müdahalelere de başvurulması mümkündür. Teşhis konusunda netleşmek için astım ile benzer şikayetlere ve belirtilere yol açabilecek farklı sağlık sorunlarının elimine edilmesi gerekir. Kedilerde bronşit, akciğer kurdu ve zatürre ile sonuçlanabilen bulaşıcı hastalıklar da kedilerde astım belirtileri benzeri semptomların ortaya çıkmasına neden olabilir. Tedavi süreçlerinin kedi özelinde planlanabilmesi ve reçete edilecek ilaçların doğru belirlenebilmesi için doğru teşhis kritik öneme sahiptir.
Kedilerde astımın kesin bir tedavisi bulunmamakla birlikte bu sağlık sorununun yönetilebilmesi mümkündür. Teşhis koyan veteriner hekimler kedilerin hava yollarındaki iltihabın azaltılması ve kontrol edilebilmesi için gerekli ilaçları reçete edeceklerdir. Reçete edilen ilaçlara ek olarak sağlıklı bir beslenme planının benimsenmesi, obezitenin önlenmesi, potansiyel alerjenlerin elimine edilmesi ve stresin azaltılması yolu ile de astım krizlerinin önlenip kontrol edilmesi kolaylaşacaktır. Bazı doğal ve alternatif tedavilerin de takip edilmesi mümkündür. Omega 3 içeren takviyelerin kullanılması ile astım semptomlarının hafifletildiği yönünde görüşler bulunmaktadır.
Astım belirtileri ortaya çıktığında veteriner hekimlere başvurulması erken dönemde gerekli önlemlerin alınmasını sağlayacak ve kedilerin hayat konforu yükseltilebilecektir. Aerosol koku gidericilerden kaçınılması, kedilerin bulunduğu ortamda sigara içilmemesi kedilerde astımın önlenmesi adına önemli tedbirler olarak ön plana çıkmaktadır. Kedi kumu seçimi de bu noktada önemlidir. Mümkün olduğunca tozutmayan kedi kumları tercih edilerek kedilerin sağlığının korunmasına katkıda bulunulabilir. Kedi kumu çeşitlerini buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz.
Uzun yıllardır sağlık, teknoloji, tekstil, kozmetik, evcil hayvan sağlığı ve ürünleri ile ilgili içerik üreten Ayşegül Tunçay Bilcen, sosyal medya yönetimi ve dijital pazarlama alanında da uzmanlaşmıştır. İçerik üretimi ve evcil hayvan bakımı ile ilgili deneyimleriyle Petlebi.com blog sayfasında 2020 yılından beri blog içeriği yazmaktadır.
