İlk gördüğünüzde farklılıklarıyla sizi şaşırtabilecek tüysüz kediler, düşünüldüğünden çok daha sıcakkanlı ve sevecen dostlardır. Onlara bakarken sıra dışı görünümleri nedeniyle mesafeli oldukları yanılgısına kapılmak mümkün olsa da onlarla biraz zaman geçirildiğinde, ne kadar sosyal ve insana bağlı oldukları hemen fark edilir.

Sphynx, Don Sphynx, Bambino, Peterbald, Ukraynalı Levkoy, Lykoi, Minskin, Dwelf, Elf ve Kohana gibi birçok tüysüz kedi cinsi vardır. Bazılarının üzerinde görünmeyecek kadar ince tüyler bulunurken, bazıları neredeyse tamamen pürüzsüzdür. Bu farklılıklar bakım ihtiyaçlarını da çeşitlendirebilir.

Siz de tüysüz bir kediyle yaşamayı düşünüyorsanız, bazı özel durumları bilmeniz önemli. Bu kedilerin derisi yağ tuttuğu için düzenli banyo yapmaları gerekir. Soğuğa karşı hassastırlar; bu nedenle onlara sıcak bir ortam sunmalı ve gerekirse koruyucu kedi kıyafetleriyle desteklemelisiniz. Elbette tüysüz kedi sahiplenmeden önce bilinmesi gerekenler bu sayılanlarla sınırlı değildir. 

“Tüysüz kediler üşür mü, alerji yapar mı, çocuklarla uyumlu mu?” gibi sorular kafanızı kurcalıyorsa, doğru yerdesiniz. Bu yazıda tüysüz kedi cinsleri ve bakım ipuçları hakkında bilgi edinebilirsiniz.

Sphynx (Sfenks) Kedisi

Sphynx kedisi, tüysüz kedi denildiğinde akla gelen ilk cinstir. 1960’lı yıllarda Kanada’da ortaya çıkan bu ırkın derisinde ince şeftali tüyleri bulunur. Orta boy gövdesi, iri kulakları ve belirgin yüz hatlarıyla oldukça karakteristik bir görünüme sahiptir. Ona dokunduğunuzda kadifemsi bir yumuşaklık hissedersiniz. En çok merak edilen yönlerinden biri ise karakteridir. Bu kediler son derece sosyal, sevecen ve insan odaklıdır. 

Bakım konusuna gelince, Sphynx kedilerinin tüyleri olmadığı için vücut yağları derilerinde birikir. Bu nedenle düzenli banyo yapmaları gerekir; aksi hâlde cilt problemleri ve kötü koku ortaya çıkabilir. Sıcak bir ortamda yaşamalı ve gerekirse kıyafetlerle desteklenmelidirler. 

Bambino

Bambino kedisi, tüysüz kedi cinsleri arasında en dikkat çekici olanlardan biridir. Sphynx ve Munchkin ırklarının çiftleştirilmesiyle ortaya çıkan bu cins, hem tüysüz vücuda hem de kısa bacaklara sahiptir. İsmi, İtalyancada “bebek” anlamına gelen “bambino” kelimesinden gelir ve gerçekten de minyatür görünümüyle küçük bir yavru kediyi andırır. Ortalama 2,5–4 kilo ağırlığa ulaşan Bambino’lar, kompakt gövdeleri ve büyük kulaklarıyla sıra dışı bir görünüme sahiptir.

Karakter bakımından son derece sevecen, oyuncu ve sosyal kedilerdir. İnsanlarla vakit geçirmekten hoşlanırlar ve ev ortamında yaşamaya çok uygundurlar. Tıpkı Sphynx kedilerinde olduğu gibi, onların da derisi düzenli bakım ister. Yağ birikimini önlemek için sık sık banyo yaptırmalı, soğuğa karşı korunmaları için sıcak bir ortam sağlamalısınız. 

Peterbald

Peterbald kedisi, 1990’lı yıllarda Rusya’da Oriental Shorthair ile Donskoy’un çiftleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Zarif ve ince vücut yapıları, uzun bacakları ve üçgen şeklindeki kafalarıyla kolayca ayırt edilir. En dikkat çekici özellikleri, farklı tüy tiplerine sahip olabilmeleridir: Tamamen tüysüz, ince “şeftali tüyü” benzeri bir tabakayla kaplı ya da kısa kadifemsi tüylerle doğabilirler. 

The Spruce Pets verilerinde Peterbald kedileri hem fiziksel çeşitlilikleri hem de zarif duruşlarıyla tüysüz kedi ırkları içinde özel bir yere sahip olduğu belirtilir. İlgi görmeyi sever, ev içinde sahiplerini adım adım takip edebilirler. Çoğu zaman diğer kediler ve hatta köpeklerle uyumlu yaşam sürerler. 

Hassas ciltleri nedeniyle doğrudan güneş ışığından korunmaları gerekir. Güneşten korunmadıklarında deri problemleri gelişebilir. Bu yüzden düzenli banyo ve deri bakımı onların sağlığı için büyük önem taşır. Kış aylarında da mutlaka sıcak bir ortamda tutulmalı, gerekirse kedi kıyafetleri giymeleri sağlanmalıdır. 

Donskoy (Don Sphynx)

Donskoy kedisi ya da bilinen adıyla Don Sphynx, ilk kez 1980’lerin sonunda Rusya’da keşfedilmiştir. Elena Kovaleva adlı bir profesör, dişi bir yavru kediyi kurtarıp sahiplenmiş ve ona Varvara adını vermiştir. Birkaç ay içinde Varvara’nın tüyleri dökülmeye başlamış, Kovaleva bunun bir hastalıktan kaynaklandığını düşünerek birçok tedavi denemiştir. Ancak sonuç alınamamıştır. 

Varvara daha sonra çiftleşmiş ve hem tüylü hem de tüysüz yavrular doğurmuştur. İlginç olan, tüylü doğan yavruların da zamanla tüylerini kaybetmesiydi. Bu durum başlarda hastalık belirtisi sanılmış, hatta Kovaleva’ya kedilerden vazgeçmesi söylenmiştir. 

Gerçek ise bir yetiştirici olan Irina Nemikina sayesinde anlaşılmıştır. Nemikina yavrulardan birini sahiplenmiş, yetiştirme programına almış ve sonraki nesillerde de tüysüzlüğün devam ettiğini görmüştür. Böylece tüysüzlüğün aslında kalıtsal bir genetik mutasyon olduğu ortaya çıkmıştır. Yeni ırka, “Don” ve “Sphynx” adı verilmiştir. Wisdom Panel kaynağında ırkın CFA ve TICA tarafından “Donskoy” adıyla tanındığı belirtilir.

Donskoy kedilerinin bakımında en önemli nokta, deri temizliğidir. Tüyleri olmadığı için vücutları yağ üretir ancak bu yağları emebilecek tüyleri yoktur. Bu yüzden derilerini günlük olarak nemli bir bezle ya da özel kedi cilt bakım ürünleriyle silmeniz gerekir. Tam banyo ise her 1–2 ayda bir, kedilere özel şampuan ile yapılmalıdır. 

Ukraynalı Levkoy

Ukraynalı Levkoy, tüysüz kediler içinde en farklı görünüme sahip cinslerden biridir. 2000’li yılların başında Ukrayna’da geliştirilen bu ırk, Donskoy ile Scottish Fold kedilerinin çiftleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır. 

Öne doğru kıvrık kulaklarıyla kolayca tanınır. İnce ve uzun yapılı gövdeleri, büyük badem gözleri ve atletik görünümleriyle dikkat çekerler. Ortalama ağırlıkları 3–5 kilo arasında değişir. Karakter bakımından sevecen, sosyal ve insana yakın kedilerdir. Sahipleriyle güçlü bağlar kurar, oyun oynamayı sever ve diğer evcil hayvanlarla uyumlu olabilirler. 

Diğer tüysüz kediler gibi düzenli deri temizliği gerektirirler. Vücut yağlarını emebilecek tüyleri olmadığı için ciltleri düzenli olarak silinmeli ve ara sıra banyo yaptırılmalıdır. Ayrıca soğuğa karşı duyarlı olduklarından ev ortamında sıcak tutulmaları gerekir.

Lykoi

Lykoi kedisi, halk arasında “kurt kedi” olarak da bilinir ve adını Yunanca “lykos” (kurt) kelimesinden alır. Görünümü, kısmen tüysüz derisi ve yamalı tüy yapısıyla vahşi bir kurdu andırır. Bu farklı görünüm, tamamen genetik bir mutasyonun sonucudur. Tüyleri seyrek ve düzensizdir; göz çevresi, burun ve ağız bölgesi genellikle çıplak görünür. 

Vahşi bir dış görünüme sahip olsalar da aslında sevecen, sosyal ve oyun oynamayı çok seven kedilerdir. Meraklı doğaları sayesinde çevrelerini keşfetmeye bayılırlar. İnsan odaklıdırlar ve sahipleriyle yakın bağlar kurarlar. Çok yakın zamanda TICA tarafından tanınmışlardır.

Lykoi kedileri diğer tüysüz cinslere kıyasla daha enerjiktir. Genel olarak hem ev ortamında hem de sosyal ilişkilerde uyumlu bir yapı sergilerler. Düzenli deri temizliği, cilt sağlığı için önemlidir; soğuktan korunmaları da onların rahat bir yaşam sürmelerini sağlar.

Minskin

Minskin kedisi, 2000’li yılların başında Amerika’da geliştirilen yeni tüysüz kedi ırklarından biridir. Sphynx, Munchkin, alerji dostu kediler arasında yer alan Devon Rex ve Burmese kedilerinin özelliklerini bir araya getiren bir melezdir. En belirgin özellikleri kısa bacakları ve kısmen tüysüz gövdeleridir. Vücutlarının bazı bölgelerinde; özellikle yüz, kulak, kuyruk ve ayaklarda kısa ve ince tüyler bulunurken, diğer kısımlar neredeyse tamamen tüysüzdür. 

Minskin kedileri oyuncu, enerjik ve sevecen bir karaktere sahiptir. İnsanlarla yakın bağ kurmayı sever, kucakta vakit geçirmekten hoşlanırlar. Çocuklarla da uyumlu olduklarından aile yaşamı için uygundurlar. Kısa bacakları nedeniyle yüksek yerlere kolayca sıçrayamazlar; bu nedenle ev düzeninin onlara uygun şekilde hazırlanması gerekir. Cilt bakımları düzenli temizlik gerektirir ve soğuktan korunmaları için sıcak bir ortam sağlanmalıdır.

Dwelf

Dwelf kedisi, adını İngilizcede “cüce” anlamına gelen dwarf ve “elf” sözcüklerinin birleşiminden alır. Sphynx, Munchkin ve American Curl kedilerinin melezlenmesiyle ortaya çıkan bu cins hem tüysüz vücudu hem de kısa bacakları ve geriye doğru kıvrık kulaklarıyla benzersiz bir görünüme sahiptir. Orta boyutlu, kaslı bir gövdeleri vardır ve genellikle 2–4 kilo ağırlığındadırlar. Farklı kedi ırklarından gelen genetik mirasları, onlara sıra dışı bir estetik kazandırır.

Karakter açısından Dwelf kedileri oldukça sevecen, insan odaklı ve oyuncudur. Ev ortamında sizi adım adım takip edebilir, kucağınızda vakit geçirmekten keyif alırlar. Sosyal doğaları sayesinde çocuklarla da iyi anlaşabilirler. Tıpkı diğer tüysüz ırklar gibi düzenli deri bakımı, banyo ve soğuktan korunma ihtiyaçları vardır. TICA tarafından resmen tanınmamaktadır.

Elf

Elf kedisi, tüysüz kedi ırkları arasında en yeni ve en dikkat çekici olanlardan biridir. 2000’li yılların ortalarında Amerika’da geliştirilen bu cins, Sphynx ve American Curl kedilerinin çiftleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Sphynx’ten tüysüz gövdesini, American Curl’den ise geriye doğru kıvrık kulaklarını almıştır. TICA ve CFA tarafından resmi olarak tanınmamaktadır.

Orta boy gövdeli, kaslı ve atletik yapıları vardır. Ortalama ağırlıkları 3–6 kilo arasında değişir.

Elf kedileri karakter olarak sevecen, sosyal ve oldukça oyuncudur. İnsana bağlılıklarıyla bilinir, sahiplerini ev içinde takip eder ve kucakta vakit geçirmekten hoşlanırlar. Chewy kaynağında da belirtildiği gibi, Elf kedileri yüksek enerjileri sayesinde oyun ve etkileşime çok düşkündür.

Bakım açısından diğer tüysüz kedilerle benzer ihtiyaçları vardır: düzenli deri temizliği, belirli aralıklarla banyo ve soğuktan korunma. İlgiye ihtiyaç duyan yapıları nedeniyle yalnız kalmaktan hoşlanmazlar; bu nedenle gün içinde onlara vakit ayırmanız önemlidir.

Kohana

Kohana kedisi, tüysüz kedi ırkları arasında en nadir görülenlerden biridir. “Hawaiian Hairless” olarak da bilinen bu cins, genetik bir mutasyon sonucu tamamen tüysüzdür. Sphynx gibi ince bir tüy tabakasına sahip değildir; derisi tamamen pürüzsüzdür ve bu özelliğiyle diğer tüysüz kedilerden ayrılır. Kaslı ve sağlam bir vücut yapısına sahiptir. Orta boyutlarda olup ağırlıkları genellikle 3–5 kilo arasında değişir. 

Kohana kedileri oldukça sevecen, uyumlu ve sosyal hayvanlardır. İnsanlarla güçlü bağ kurmayı severler, ilgiye ihtiyaç duyarlar ve yalnız kalmaktan hoşlanmazlar. Düzenli cilt temizliği, belirli aralıklarla banyo ve soğuktan korunma ihtiyaçları vardır. Nadir bulunmaları nedeniyle dünya genelinde sayıları oldukça sınırlıdır.

Tüysüz Kedi Cinsleri Hakkında Sık Sorulan Sorular

Tüysüz kedilerin dünyasına yaptığımız kısa yolculuğun sonuna geldik. Şimdi sıra, bu özel dostlarla ilgili en sık sorulan sorulara yanıt vermekte. Tüysüz kediler hakkında sık sorulan sorular ve yanıtlarını gelin birlikte keşfedelim. 

Tüysüz kedi cinsleri alerji yapar mı?

Birçok kişi tüysüz kedilerin alerji yapmadığını düşünür. Oysa alerjiyi tetikleyen şey tüy değil, kedilerin salyasında ve derisinde bulunan Fel d 1 proteinidir. Bu nedenle tüysüz kediler de alerjiye sebep olabilir. Ancak tüy dökmedikleri için alerjenlerin ortama yayılımı daha azdır. Bu da özellikle alerjisi hafif olan kişiler için yaşamı biraz daha kolaylaştırabilir.

Sphynx kedisinin bakımı zor mu?

Sphynx kedileri düzenli bakım ister. Derilerinde yağ biriktiği için haftalık temizlik yapılmalı ve 1–2 ayda bir banyo ettirilmelidir. Tırnak araları ve kulakları da kolay kirlenir, bu bölgelerin de temizlenmesi gerekir. Eğer bakım rutinlerini aksatırsanız cilt problemleri ve kötü koku oluşabilir.

Tüysüz kediler üşür mü?

Evet, tüysüz kediler soğuğa karşı savunmasızdır. Ev ortamında sıcak bir yerde tutulmaları gerekir. Kış aylarında onları korumak için ince kedi kıyafetleri kullanabilirsiniz. Soğuk ortamlarda uzun süre kalmaları bağışıklık sistemlerini zayıflatabilir ve hastalıklara yatkın hâle getirebilir.

Bambino ve Minskin kedileri neden daha kısa bacaklıdır?

Bu kediler, genetik olarak Munchkin kedilerinden gelen kısa bacak yapısını taşır. Görünümleri farklı olsa da sağlıklarını etkilemeyecek şekilde seçici yetiştirme programlarıyla geliştirilmişlerdir. Kısa bacakları onları daha minyatür ve sevimli gösterse de ev düzeninde yükseğe zıplamalarını zorlaştırabilir.

Tüysüz kediler çocuklarla iyi anlaşır mı?

Genellikle evcil, sosyal ve oyunsever oldukları için çocuklarla uyumlu bir şekilde yaşayabilirler. Çocuğunuzun kedinizle nazik bir şekilde iletişim kurması önemlidir. Doğru tanıştırma süreciyle birlikte tüysüz kediler aile içinde sevgi dolu ve güvenli bir arkadaş olabilir.

Tüysüz kediler dışarıda yaşayabilir mi?

Hayır, dışarıda yaşamak onlar için uygun değildir. Soğuk havalardan korunmaları ve deri sağlıkları için temiz bir ortamda olmaları gerekir. Güneşe fazla maruz kalmaları da ciltlerinde tahrişe neden olabilir, bu yüzden açık hava aktiviteleri kontrollü yapılmalıdır.

Donskoy ile Sphynx kedisi arasındaki fark nedir?

En önemli fark genetik yapıdadır. Sphynx kedilerinde tüysüzlük çekinik (resesif) gen sonucu oluşurken, Donskoy kedilerinde bu özellik baskın (dominant) gen ile taşınır. Bu nedenle kalıtım şekilleri farklıdır. Aynı zamanda cilt dokuları ve tüy yapıları arasında da ufak farklılıklar bulunur.

Tüysüz kediler tüy döker mi?

Bazı cinslerde çok ince, kısa tüyler bulunabilir ve bunlar zaman zaman dökülebilir. Bu tüyler normal kedilere kıyasla çok azdır ve genellikle alerjen yayılımını belirgin ölçüde artırmaz.

Tüysüz kedi sahiplenmek isteyenler nelere dikkat etmeli?

Öncelikle bu kedilerin özel bakıma ihtiyaç duyduğu bilinmelidir. Düzenli banyo, deri temizliği ve sıcak bir yaşam alanı şarttır. Ayrıca sosyal ve ilgi isteyen yapıları nedeniyle yalnız bırakılmamaları gerekir. Eğer yoğun iş temposuna sahipseniz, onlara yeterli vakit ayırıp ayıramayacağınızı önceden düşünmelisiniz.

Kaynaklar:

https://blog.ferplast.com/en/5-hairless-cat-breeds-you-didnt-know-about/

https://www.petscare.com/en-gb/news/post/ultimate-guide-hairless-cat-breeds

https://pethubusa.com/cats/unusual-cat-breeds/

https://www.catsbest.eu/hairless-cats/

https://www.kippy.eu/blog/en/cat-breeds-without-fur

https://thecoronadonews.com/2023/11/11-hairless-cat-breeds-and-their-differences/

https://www.petmd.com/cat/general-health/hairless-cats

https://www.thesprucepets.com/hairless-cat-breeds-11720987

https://www.purina-arabia.com/find-a-pet/articles/cat-types/fur-type/hairless

https://www.chewy.com/education/cat/general/behavior-breeds-10-things-to-know-about-hairless-cats

https://www.zooplus.co.uk/magazine/cat/cat-breeds/elf-cat

https://www.thesprucepets.com/peterbald-cat-breed-profile-4778267

https://www.thesprucepets.com/bambino-cat-breed-profile-4770712