Tıpkı insanlarda, kedilerde ve genel olarak memelilerde görüldüğü gibi köpeklerde de şeker hastalığı doğuştan ya da sonradan oluşabilir. Köpeklerde şeker hastalığı genellikle tip 1 diyabet formunda ortaya çıkar. Her zamankinden fazla su içme, idrar sıklığında artış, iştahta belirgin bir fazlalaşma ve ani ya da hızlı kilo kaybı gibi belirtilerle etkisini hissettiren şeker hastalığı tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu yazımızda köpeklerde şeker hastalığı ve köpeklerde şeker hastalığı belirtileri özelinde bilgi bulabilirsiniz.
Köpeklerde normal şeker değerleri 79-126 mg/dl arasındadır. Ancak şeker hastalığı bu değerlerin yükselmesine diğer bir deyişle köpeklerde kan şekerinin artmasına neden olur. Peki bu mekanizma nasıl çalışır? Şeker hastalığı yani tıbbi ismiyle Diabetes Mellitus pankreas tarafından salgılanan ve kandaki glikozun hücreler tarafından kullanılmasını sağlayan insülin hormonunun üretilmemesi veya az üretilmesi ya da pankreas tarafından üretilen insülinin hücreler tarafından kullanılamaması ile karakterize bir sağlık sorunudur. Şeker hastalığı metabolik hastalık sınıflandırmasında yer alır çünkü vücudun besinleri enerjiye çevirme mekanizmasını etkiler. Köpeklerde diyabet hastalığının daha net anlaşılabilmesi için glikoz ve insülin bağlantısının doğru kurulması gerekir.
Glikoz vücuttaki hücrelerin temel yakıtıdır. Yiyecekler sindirildiğinde bazı besin maddeleri parçalanır ve organlar için hayati öneme sahip enerji kaynağı olan glikoza dönüştürülür. Glikoz bir şeker türüdür, bağırsaklarda emilir ve daha sonra tüm vücuda taşınır.
İnsülin ise vücuda yakıt dağıtımından sorumlu hormondur. Midenin yanında yer alan pankreastan salgılanır. Hücrelere glikozu ve kan aracılığı ile diğer besinleri taşıyarak hücrelere glikozu ve besinleri kullanmalarını söyleyen bir kontrol mekanizmasıdır.
Köpeklerde diyabet iki farklı şekilde ortaya çıkar. İlk durum köpeklerin vücudunda yeterince insülin salgılanmamasıdır. Tip 1 diyabet olarak da adlandırılan bu durumda köpeklerin pankreası ya zarar görmüştür ya da bir nedenle düzgün şekilde çalışmıyordur. Tip 1 diyabet hastalığı olan köpeklerin vücutlarındaki insülin açığının kapatılması için günlük insülin enjeksiyonlarına ihtiyaçları duyulur. Köpeklerde en sık karşılaşılan diyabet türü, tip 1 diyabettir.
Bazı durumlarda ise köpekler insülin salgılar ancak vücutları insülin hormonunu gerektiği gibi kullanamaz. İnsülinin yolladığı mesajlara hücreler doğru yanıtı veremediğinde de yakıt olarak glikozu kullanamazlar. Tip 2 diyabet olarak adlandırılan bu durum daha çok yaşlı köpeklerde ortaya çıkar.
Tip 1 ya da tip 2 diyabet hastalığı fark etmeksizin köpeklerde şeker hastalığı sonuçları aynı yıkıcılığa sahiptir. Köpeklerin kan dolaşımında aşırı şeker birikmesi meydana gelir ve kan dolaşımında aşırı şeker olsa da hücreler enerji için bu yakıtlara ulaşamazlar. Kas hücreleri ve bazı organların hücreleri yaşamsal fonksiyonlarını sürdürebilmek için gerekli olan bu enerji kaynağından mahrum kalır ve enerji sağlamak için kendi yağ ve proteinlerini parçalamaya başlar. Bu noktada protein parçalanmasından kasıt, kasların yıkıma uğramasıdır. Kan dolaşımında yüksek şeker bulunması ise ayrı bir sorun yaratır, birçok organ kan dolaşımındaki fazla glikozun kan kimyasını değiştirmesi sonucu çoklu organ hasarına neden olabilir. Özellikle böbrekler, gözler, kan damarları, sinirler ve kalp yüksek kan şekerinden olumsuz yönde etkilenir.
Köpeklerde şeker hastalığı belirtileri hastaların evreleri doğrultusunda değişebilmekle birlikte şu şekilde sıralanabilir:
Hastalık ilerledikçe köpeklerde diyabet belirtilerinde de değişime rastlanabilir. İştah kaybı, halsizlik, depresif bir ruh hali ve kusma ortaya çıkabilir. Kontrol altına alınmayan şeker hastalığı böbrek yetmezliğine, nöbetlere, idrar yolu enfeksiyonuna, karaciğer büyümesine, katarakta ve ketoasidoz hastalığına yol açabilir.
Köpeklerde şeker hastalığı oluşumuna neden olabilecek birçok potansiyel unsurdan bahsedilmesi mümkündür.
Yaş: Her ne kadar bu hastalık herhangi bir yaşta ortaya çıkabilse de yaşlı köpeklerde görülme ihtimali daha fazladır.
Cinsiyet: Kısırlaştırılmamış dişi köpeklerde şeker hastalığı görülme sıklığı erkek köpeklerin iki katıdır.
Kronik veya tekrarlayan pankreatit: Kronikleşen ya da tekrar eden pankreas iltihabı pankreas fonksiyonlarına zarar vererek köpeklerde şeker hastalığı oluşumuna neden olabilir.
Obezite: Obezite, insülin direncine katkıda bulunur ve diyabete yol açabilen pankreatit için bir risk faktörüdür.
Hastalıklar: Bazı viral hastalıklar ve bağışıklık sistemi bozuklukları diyabet oluşumuna katkıda bulunabilir.
Genetik faktörler: Yapılan bilimsel araştırmalar bazı cinslerin diğerlerine oranla diyabete yakalanma risklerinin daha fazla olduğunu ortaya koymaktadır. (Miniature Poodles, Bichon Frises, Pug, Dachshunds, Miniature Schnauzers, Beagle ve Samoyed ırkları)
Köpeklerde şeker hastalığı teşhisi için çeşitli tarama testlerine başvurulması ve şikayetlerin detaylı olarak değerlendirilmesi önemlidir. Tam kan sayımı, serum biyokimya profili ve idrar tahlili ile teşhis konulması mümkündür. Köpeklerde şeker ölçümü sonuçları diabetes mellitus tanısı için gereklidir ancak diğer testler de hastalığın ilerleme seyri ve diyabetin yarattığı komplikasyonlar hakkında daha detaylı bilgi edinilmesi için gereklidir.
Köpeklerde şeker hastalığı tamamen tedavi edilemeyebilen ancak doğru tedavi ile kontrol altına alınabilen bir rahatsızlık sınıflandırmasında yer alır. Tedavi süreci hastalığın ilerleme seviyesi, türü ve köpek özelinde değişebilen koşullar doğrultusunda farklılaşabilir. Genelleme yapılması gerekirse köpeklerde diyabet tedavisi kapsamında insülin enjeksiyonlarının yapılması, beslenme programlarının değiştirilmesi, daha hareketli bir yaşam sürmelerinin sağlanması gibi farklı süreçlerin yönetilmesi söz konusu olabilir. Dostunuzu harekete geçirecek köpek oyuncak çeşitlerini buradan görüntüleyebilirsiniz.
Köpekler doğuştan şeker hastası olabilirler. Doğumsal şeker hastalığı hormonal antagonizma, kronik pankreatit veya otoimmün bir durum olarak ortaya çıkabilir. Doğuştan şeker hastalığı geliştirme riski yüksek cinslerden biri Labrador Retriever'dır. Doğumsal şeker hastalığı belirtileri genellikle 6-12 haftalık yavruların kardeşlerinden küçük olmaları ile somutlaşır.
Evcil hayvan sağlığı ve ürünleri dâhil olmak üzere sağlık, tekstil, gıda, dekorasyon ve kozmetik gibi sektörlerde, Türkiye ve dünya genelinde marka bilinirliği yüksek firmalar için içerik üretimi gerçekleştiren Deniz Öz, sosyal medya içerik stratejisi alanında da uzmanlaşmıştır. 2020 yılından bu yana Petlebi.com blog sayfası için düzenli olarak içerik üretmektedir.
