27.12.2021 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Bağırsak yolunda ya da bağırsaklarda gaz birikmesi ile köpeklerde şişkinlik meydana gelmektedir. Bu durum şişkinliğin aşırı olduğu durumlarda gaz sancısına neden olur. Köpeklerde kediler ya da insanlar gibi gaz çıkarmaktadır. Yolunda gitmeyen bir şeyler olduğunda köpeklerde gaz sancısı meydana gelir. Gaz sancısı tek seferlik bir sorun olabildiği gibi kronik olarak da meydana gelmektedir. Köpekler her zaman gaz çıkarmaktadır ancak bu durumun çok sıklaşması ya da gazın çok kötü kokulu olması yolunda gitmeyen bir şeyler olduğunu göstermektedir. Bu yazımızda köpeklerde gaz sancısının olası nedenlerinden ve tedavi yöntemlerinden bahsedeceğiz.
Köpeklerde gaz sancısı birçok sebeple ortaya çıkmaktadır. Bu noktada gaz problemine neden olabilecek durumların kontrol edilmesi gerekmektedir. Gaz birikmesine neden olan sebep ortadan kaldırıldığında genellikle gaz problemi ve bu probleme bağlı meydana gelen gaz sancısı sorunu da kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. "Köpeklerde gaz sancısı nasıl giderilir?" sorusunun en basit cevabı sancının kaynağını bulmaktır.
Çöp karıştırma özellikle yavru köpeklerde görülen davranışlardan bir tanesidir. Bu nedenle "yavru köpeklerde gaz sancısı nasıl giderilir?" sorusunun ilk cevabı yavruyu çöpten uzak tutmak olacaktır. Yavruların yememesi gereken besinleri yiyebildikleri tek yer çöp değildir. Bazı köpek sahipleri kendi yemeklerini kıyamadıkları için köpekleri ile paylaşmaktadır. Bu her ne kadar dışarıdan bakıldığında güzel bir davranış olarak görülse de köpeklerin evdeki yemekleri yemesi doğru değildir. Kapaklı çöp tenekeleri köpeklerin çöpleri karıştırmasının önüne geçmek için tercih edilebilmektedir. Ayrıca yiyecekleri kapalı kaplarda, buzdolabında tutmak ve dışarıda açık yiyecek bırakmamak da alınabilecek önlemlerden bir tanesidir. Köpek sahiplerinin aynı zamanda dışarı gezmeye çıktıklarında da etrafta bulunan yiyeceklerin yenmediğinden emin olması gerekmektedir.
Kabızlık
Köpeklerde kabızlık ya da kabızlığa neden olan rahatsızlıklar gaz ve gaz sancısı meydana gelmesini sağlayabilir. Özellikle iri ırklardaki sırt ve kalça problemleri sonucunda kabızlık oldukça yaygındır. Omurga ya da kalçadaki yapısal problemler köpeklerin çömelememesine ya da tuvaletini yapmakta zorlanmasına neden olmaktadır. Dışkının birikmesi ile beraber büyük gaz baloncukları dar yerlerden geçmeye çalışarak ağrıya neden olur. Ayrıca dışkının kalın bağırsakta uzun süre kalması sonucunda burada yaşayan bakteriler dışkı üzerinde hareket etmeye başlar. Bu da daha fazla çürümeye ve aşırı gaz üretimine neden olur.
Kronik gaz ve gaz sancısı problemlerinde ilk olarak beslenmenin kontrol edilmesi gerekir. Köpeklerde gaz sorunu köpeğin mamasında meydana gelen bir değişiklikle ya da yememesi gereken bir besini yemesiyle ortaya çıkmaktadır. Köpekler süt ürünlerini, soya içeren ürünleri, bezelyeyi ya da çok yağlı yiyecekleri sindiremezler. Sindirilmemiş gıdaların bakteriyel fermantasyonu sonucunda ortaya gaz çıkmaktadır. Sindirilmesi zor gıdaların tüketimi kronik gaz problemine ve gaz sancısına neden olur. Sindirilebilirliği düşük karbonhidratları ve proteinleri beslenmeden çıkarmak ve yüksek kaliteli gıdalar kullanmak beslenme kaynaklı gaz problemlerinin önüne geçmeye yardımcı olur. Gaz probleminin beslenme kaynaklı olduğu durumlarda mama değişimi bir anda gerçekleştirilmemelidir. Bir anda yapılan değişiklikler beraberinde daha fazla gaz problemine ya da ishal gibi rahatsızlıklara neden olabilmektedir. Mama değişiminde eski ve yeni mamayı karıştırarak vermek ve sürekli olarak yeni mamanın oranını arttırarak geçiş yapmak en doğrusudur. Bu geçiş yaklaşık olarak 7 - 10 günde gerçekleştirilmelidir.
Yemek yerken çok fazla hava yutulmasına aerofaji adı verilmektedir. Aerofaji tıpkı insanlarda olduğu gibi kedilerde ve köpeklerde de meydana gelmektedir. Çok hızlı yemek yiyen ya da su içen köpekler aynı zamanda çok hava yutmaktadır. Yutulan bu hava dışarı atılamadığında gaz sancısına neden olur. Bu durum French Buldog gibi brakisefal yani kısa kafalı köpeklerde çok meydana gelir. Bu türler nefesi burun yerine ağızdan alırlar bu da gaz birikmesinin daha çok olmasına neden olur. Çok hızlı yemek yiyen köpekler için ölçülü mama kapları ya da yavaş yemeyi sağlayan özellikli kaplar gibi çözümler bulunmaktadır. Bu ürünler köpeklerin yemek yemesini yavaşlatarak daha az hava yutması sağlar. Bu da kronik gaz probleminin önüne geçmektedir. Yavaş yeme kabı olarak da bilinen özel tasarıma sahip mama kaplarını buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz. Köpeklerin günlük yemesi gereken miktarı daha küçük porsiyonlara bölüp daha sık vermek de başvurulabilecek yöntemlerden bir tanesidir.
Köpeklerde de tıpkı insanlarda olduğu gibi gıda alerjisi ya da hassasiyeti olabilmektedir. Bu da ishal, kusma ya da gaz sancısı gibi problemlere neden olur. Gıda alerjilerinin belirtileri arasında sindirim sistemi problemleri dışında başka problemler de yer almaktadır. Kaşınma, ürtiker, tüy kaybı, yüzde şişme, kulakta ya da patilerde kronik enfeksiyon alerji belirtilerinden bazılarıdır. Alerjiye neden olan gıdanın tüketimi kesildiğinde gaz sancısı ve gaz problemi de ortadan kalkmaktadır.
Köpeklerde gaz sancısının nedenlerinden birisi de çeşitli hastalıklardır. Bağırsak parazitleri, kolit, iltihabi bağırsak hastalığı, lenfoma gibi gastrointestinal kanserler, ekzokrin pankreas yetmezliği (EPI) ve pankreatit gaz problemlerine neden olabilen rahatsızlıklar arasında yer alır. İltihabi bağırsak hastalığı ve kolit midede, ince ve kalın bağırsaklarda kronik iltihaba neden olan gastrointestinal bozukluklardır. Nedeni ise bilinmemektedir. Gastrointestinal dokuların yüzeyi iltihaplanır ve sonucunda ishal kusma, kilo kaybı ile beraber gaz ve gaz sancısına neden olmaktadır.
Ekzokrin pankreas yetmezliği ise köpeklerin yağları, karbonhidratları ve proteinleri sindirmek için gerekli olan pankreas enzimlerinin üretilememesinden kaynaklanan bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık da kilo kaybıyla beraber gaz problemlerine yol açmaktadır. Ayrıca sindirilemeyen gıdaların büyük bağırsağa ulaşması da gaz miktarının artmasına ve ağrı yapmasına neden olmaktadır. Benzer bir şekilde pankreatit de karın ağrısına ve gaz sancısına yol açabilmektedir.
"Köpeklerde gaz sancısı nasıl giderilir?" ya da "köpeklerde gaz sancısına ne iyi gelir?" gibi soruların tek cevabı bulunmaktadır. Bu da aşırı gaz üretimine, gaz sancısına ya da gazın çıkışına engel olan rahatsızlığın ortadan kaldırılmasıdır. Elbette gaza ve buna bağlı sancıya neden olan durumun tedavisinde farklı yaklaşımlar sergilenmesi gerekeceği unutulmamalıdır. Gaz sancısı vakalarının büyük bir çoğunluğunda beslenmede yapılan değişiklikler problemi çözmektedir. Düşük lifli, az yağlı ve yüksek miktarda sindirilebilen mamalar ile gaz sancısının önüne geçmek mümkün olmaktadır. Bu mamaların büyük bir çoğunluğu daha bağırsağa gelmeden emilmektedir. Köpeklerde gaz sancısı için veteriner hekimlerin önermesi halinde sindirim sistemini rahatlatıcı mama ve takviyeler de kullanılabilir. Ayrıca şişkinliği veya gazı rahatlatmaya yarayan bazı ilaçlar da tercih edilebilmektedir. Aerofaji kaynaklı durumlarda ise yapılacak tek şey mamanın günlük miktarını değiştirmeden öğün sayısını artırmak ya da yeme hızını yavaşlatmaktır.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
