23.10.2021 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Köpeklerde ve nadiren de olsa kedilerde karşılaşılabilen Myasthenia Gravis; nöromüsküler bir hastalıktır. Nöromüsküler hastalıklar kasları, sinirleri ya da hem kasları hem de sinirleri etkiler. Sinirlerden kaslara impuls iletiminin bozulması sonucu ortaya çıkan bu hastalık kasların kasılmasını engellediği için köpeklerin zayıflamasına neden olur. Jack Russel Terrier, İngiliz Springer Spaniel, Minyatür Dachshunds dahil olmak üzere belirli köpek ırkları Myasthenia Gravis hastalığından daha çok etkilenirler. Köpeklerde Myasthenia Gravis doğuştan var olabilir ya da sonradan edinilebilir. Sonradan edinilen Myasthenia Gravis diğer bağışıklık aracılı hastalıklar gibi birçok farklı neden sonucunda ortaya çıkabilir. Bu yazımızda az bilinen ancak yol açtığı etkilerin göz ardı edilmemesi gereken Myasthenia Gravis hakkında bilgi aktaracağız.
Vücuttaki her bir kas kendi siniri tarafından kontrol edilir ancak bu sinir doğrudan kasa bağlanmaz. Sinir ve kas arasındaki kavşakta küçük bir boşluk bulunur. Sinyaller elektrik akımı gibi hareket ederler ve sinir sonuna ulaştıklarında boşlukta hareket ederek kaslara iletilirler. Sinyallerin kaslara iletildiği kısımlarda bulunan boşluklar normal şartlar altında Asetilkolin adlı bir kimyasal tarafından doldurulur. Asetilkolin sinir ucundan salgılanır, sinir ve kas arasındaki boşluğu doldurur ve kaslardaki reseptörlerine sabitlenir. Bu sabitlenme gerçekleştiğinde kasların kasılmasını sağlayan sinyalleri tetikler. Köpeklerde Myasthenia Gravis olması halinde sinir ve kaslar arasındaki mesajlar ya da diğer bir deyişle sinyaller uygun şekilde taşınamaz.
Sinirler ve kaslar arasındaki bu bağlantı doğru kurulmadığında kaslar mesajlara yanıt verip kasılamadığından zayıflamaya başlar. Kas zayıflığı ilerlediğinde köpekler ayakta durmakta ve standart egzersizlerini yapmakta zorlanırlar. Kaslara sinyal iletimindeki bu sorun yalnızca uzuv kaslarını da etkilemez. Yemek borusu kasları, yutma kasları ve solunum kasları da bu durumdan etkilenebilir.
Az önce de belirttiğimiz gibi köpeklerde Myasthenia Gravis doğuştan ya da sonradan gelişebilir. Hastalığın sonradan edinilen formunun görülme sıklığı daha fazladır. Özellikle Golden Retriever, Akita Inu, Alman Çoban Köpeği gibi ırklarda bu hastalığın sonradan edinilebilme riskinin diğer ırklara oranla daha fazla olduğu bilinmektedir.
Köpeklerde Myasthenia Gravis nedenleri hastalığın konjenital mi yoksa sonradan mı edinildiğine göre değişiklik gösterebilir. Konjenital yani doğumsal Myasthenia Gravis varlığında temel neden köpeklerin çok az Asetilkolin reseptörü ile dünyaya gelmeleridir. Köpeklerde Myasthenia Gravis sonradan meydana geldiğinde bu durumun nedeni genellikle bağışıklık sistemindeki bir hatadır.
Bağışıklık sisteminin temel görevi vücudu enfeksiyonlara veya yabancı istilacılara karşı korumaktır. Bu görev için antikor üretimi yapılır. Sonradan edinilen Myasthenia Gravis durumu vücudun Asetilkolin kimyasallarına saldıran ve onları yok eden antikorlar üretmesi sonucu meydana gelir. Yıllar boyunca böyle bir yapı yokken köpeklerin bağışıklık sisteminin neden bir anda sinir ve kas arası bağlantıyı kuran Asetilkolin kimyasallarına saldırdığı ne yazık ki bilinmemektedir. Çok nadir de olsa hem kedilerde hem de köpeklerde bağışıklık sisteminin bu davranışının ardında kanser oluşumları gözlenebilmektedir. Aynı zamanda yeterince aktif olmayan tiroit bezleri ve kasları ya da sinirleri etkileyen bağışıklık sistemi hastalıklarının da Myasthenia Gravis nedeni olabileceği bilinmektedir. Nedeni ne olursa olsun bağışıklık sisteminin reaksiyonlarının değişmesi reseptör sayısını azaltır ve kas güçsüzlüğüne neden olur.
Myasthenia Gravis hastalığına sahip olan köpeklerde genellikle birkaç dakika süren egzersizler sonrasında zayıflık görülür. Bu zayıflık tüm bacakları etkileyebileceği gibi yalnızca arka bacaklarda da gözlemlenebilir. Genellikle kas titremeleri dikkat çeker. Bu semptomu yaşayan köpekler kısa süre dinlendiğinde eski sağlıklı izlenimlerini yaratırlar ve egzersize bağlı zayıflık yeniden görülmeden aktif olabilirler. Köpeklerde Myasthenia Gravis egzersiz sonrası ortaya çıkan şikayetlere neden olsa da farklı semptomlarla da etkisini hissettirebilir.
Giderek kasların güçsüzleşmesi, gözleri açık uyuma, yutkunmada zorlanma, havlama sesinin değişmesi, öksürme, nefes almada zorlanma ve aşırı salya üretimi gibi şikayetler de yaşanabilmektedir. Köpeklerde salyanın fazlalaşmasının ardında farklı sorunlar da olabilir. Köpekler Neden Salya Akıtır? adlı içeriğimizi buradan okuyabilirsiniz. Bu belirtiler arasında havlama sesinde meydana gelen değişimi açıklamak istiyoruz.
Köpeklerde Myasthenia Gravis vücudun farklı bölgelerindeki kas gruplarını etkileyebilir. Ses değişiminin ardında yemek borusu, farenks ve yüz kaslarının etkilenmesi yatabilir. Belirtiler hafif de olabilir şiddetli de. Myastenia gravis fokal kas zayıflığı en sık olarak megaözofagus adı verilen bir durumla sonuçlanır. Bu belki de edinilmiş miyastenia gravisin en yaygın belirtisidir ve aslında ikincil bir durumdur. Megaözofogus adı verilen durumda yemek borusu genişler. Genişlediğinde kas tonu kaybolabilir ve düzgün şekilde çalışamaz hale gelebilir. Yemekler ve sıvılar yemek borusunda tıkanmalara yol açabileceği gibi köpeklerde kusmaya da neden olabilir. Megaözofogus ile ilgili bilinmesi gereken bir diğer önemli unsur aspirasyon zatürre ile sonuçlanabilmesidir. Bu durum akciğerlere yiyecek ve sıvı dolması sonucu enfeksiyon oluşumu ile karakterizedir. Tüm bunlara ek olarak sonradan edinilen Myasthenia Gravis nedeniyle bazı köpeklerin göğüs bölgesinde ‘timoma' adı verilen bir tür tümör gelişme ihtimalinin bulunduğu da ifade edilebilir.
Köpeklerde Myasthenia Gravis belirtileri ortaya çıktığında zaman kaybetmeden veteriner hekimlere danışılması gerekir. Veteriner hekimler hastalık öyküsünü dinlerler, fiziksel muayene yaparlar. Değerlendirmeler sonucunda görüntüleme yöntemlerine ve kan testlerine başvurulabilir. Asetilkolin reseptörlerine karşı bağışıklık sisteminin antikor üretip üretmediğini kontrol etmek amacıyla AChR antikor testi adı verilen spesifik bir kan testinin gerçekleştirilmesi mümkündür. Bu test sayesinde köpeklerde miyastenia gravis büyük bir ihtimalle kesin olarak teşhis edilecektir.
Tedavi konusu biraz komplike özellik taşır. Köpeklerde Myasthenia Gravis kesin olarak tedavi edilemez. Bazı yavrular ne yazık ki bu hastalıkla dünyaya gelirler ve uzun süre hayatta kalamazlar. Sonradan edinilen Myasthenia Gravis durumunda ise köpeklere daha konforlu bir hayat sunmak mümkündür. Tedavi sürecinde veteriner hekimlerle efektif bir diyalog kurulması ve köpeklerin günlük bakımlarının aksatılmaması kritik derecede önemlidir. Bu kapsamda çeşitli tedavi seçenekleri devreye sokulabilir. İlaç tedavileri, bağışıklık sistemini baskılayıcı tedaviler ve destek tedavileri oldukça önemlidir. Köpeklerde Myasthenia Gravis tedavisi dahilinde veteriner hekimler köpek sahiplerini kapsamlı şekilde bilgilendirecek ve dikkat edilmesi gereken tüm unsurlar hakkında bilgi aktaracaklardır.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
