09.01.2022 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Yalancı gebelik kısırlaştırılmamış köpekler arasında şaşırtıcı bir şekilde oldukça yaygın görülür. Üstelik o kadar gerçekçidir ki köpek sahipleri de yavru köpeklerin yolda olduğunu zanneder. Köpeklerde yalancı gebelik belirtileri kendi kendine kaybolsa da, birkaç ciddi rahatsızlığın belirtileri ile oldukça benzerdir. Bu nedenle belirtiler görüldüğünde mutlaka veteriner hekime danışmak gerekir. Bu yazımızda köpeklerde sık görülen yalancı gebelik hakkında merak edilenleri bulabilirsiniz.
Köpeklerde kızışma dönemi sonrasında meydana gelen hormonal değişiklikler ile yalancı gebelik meydana gelir. Köpeklerde yalancı gebelik hem köpeğin kendisi hem de ev halkı açısında stresli bir duruma neden olabilmektedir. Dişi köpekler hem davranışsal hem de fiziksel olarak hamile gibi davranmaya başlar. Hatta dışarıdan bakıldığında hamile olarak görünürler. Bu durum kızgınlıktan yaklaşık 4 - 9 hafta sonra ortaya çıkar. Normalde 1 - 4 hafta arasında da kendiliğinden ortadan kalkar. Bazı köpeklerde yalancı gebelik her kızgınlık döneminden sonra görülür. Ancak belirtileri çok hafif olduğu için endişe etmeye gerek kalmaz. Kısırlaştırılmamış olan dişi köpeklerin neredeyse yarısında en az bir defa sahte gebelik görülebilir. Bu oran Afgan, Beagle ve Daksund türlerinde %75'e kadar çıkabilmektedir. Ayrıca yalancı gebelik bir kez görüldükten sonra kısırlaştırılana kadar meydana gelen kızgınlık dönemlerinde de yalancı gebelik görülür.
Yalancı gebeliğin meydana geldiği köpekler hem davranışsal hem de fiziksel olarak tamamen hamileymiş gibi davranırlar. Davranışların başında ise yuva yapmaya çalışma gelir. Yatağının etrafını oyuncaklarıyla ya da evdeki diğer eşyalarla çevirerek kendine alan oluşturur. Gebeliğe bağlı eşelenme hareketi de burada görülür. Doğacak yavrularına güvenli bir ortam sağlamak için eşelenmeye başlar. Bu dönemde yine sıklıkla görülen belirtilerden arasında oyuncaklarından birini seçerek ona annelik yapmaya çalışması yer alır. Bu dönemde dişi köpekler normalden daha saldırgan olurlar. O nedenle varsa etrafındaki diğer köpekleri, kedileri ya da çocukları yalancı gebelik yaşayan köpekten uzak tutmak gerekmektedir. Yalancı gebeliğin fiziksel belirtileri de vardır. Köpeğin karnı tıpkı hamileymiş gibi şişer. Ayrıca meme bezlerinde büyüme meydana gelir ve hatta süt gelmeye başlar. Bazı şanssız köpekler kasılmalar bile hissedebilmektedir. Köpeklerde yalancı gebeliğin diğer belirtilerini çeşitli hastalıkların belirtilerinden ayırt etmek zordur. Uyuşukluk, huzursuzluk, iştah kaybı, kusma ve anksiyete gibi bazı diğer belirtiler yalancı gebelik belirtileri arasında yer almaktadır. Bu belirtiler görüldüğünde mutlaka veteriner hekime danışmak gerekir.
Yalancı hamilelikler köpeklerin doğal hormonal döngülerinin istenmeyen yan etkisidir. Sağlıklı bir köpek ilk kızgınlığını yaklaşık olarak 6 - 12 aylıkken yaşar. Ancak bu küçük ırklarda çok daha erken görülürken dev ırklarda 18 ayı bulabilmektedir. Köpekler kısırlaştırılmadığında ya da hamile kaldığında yaklaşık olarak her 6 ayda 1, 10 gün kadar kızgınlık dönemine girerler. Kızgınlık döneminden sonra yumurtalıklar hamileliği sürdürmek için hormon üretimine başlar. Yaklaşık 9 hafta sonra da doğum meydana gelir. Ancak köpek hamile kalmadığında hormonlar hamileliği taklit edebilir. Bu durum genellikle birkaç hafta içerisinde kendiliğinden ortadan kalkar. Köpeklerde sahte hamileliğin nedeni hâlâ daha tam olarak bilinememektedir. Progesteron ve prolaktin hormonlarındaki dengesizliğin buna neden olduğu düşünülmektedir. Ayrıca bazı köpeklerde hipotiroidizm ve mastitis gibi rahatsızlıklar da potansiyel nedenler arasında yer alır. Yalancı gebeliğe dair bir diğer teori ise köpeklerin doğada vahşi sürüler haline yaşaması ve tüm dişilerin alfa çiftinden doğan yavruların beslenmesine yardımcı olmasına dayanmaktadır. Sahte gebeliklerin, köpeğin annelik içgüdülerini harekete geçmeye teşvik ederek yavru kendisinin olmasa dahi sürüdeki yavrulara bakmasını sağladığı düşünülmektedir.
Köpek yakın zamanda çiftleştiyse ve hamilelik belirtileri gösteriyorsa bunun sahte gebelik olması hayal kırıklığı yaratır. Yakın zamanda çiftleşmemiş olan köpeklerde meydana geldiğinde ise köpek sahiplerinde kafa karışıklığı başlamaktadır. Köpek hamile olsa da olmasa da hamilelik belirtileri gösterdiğinde hemen veteriner hekime başvurmak gerekir. Yapılacak olan kan ve idrar testleri tanı koymaya yardımcı olmaktadır. Ayrıca hamileliğin olup olmadığını anlamak için ultrason ya da röntgen gibi gelişmiş görüntüleme yöntemleri ile kontroller yapılır. Köpeğini çiftleştirmeyi düşünmeyenler için yalancı gebelik aslında bir işarettir. Böyle bir düşünce olmadığında dişi köpeğin mutlaka kısırlaştırılması gerekir.
Yalancı gebeliklerin büyük çoğunluğu birkaç hafta içerisinde kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. Ancak belirtilerin şiddetli olduğu ya da köpeğin çiftleşmediği durumlarda veteriner hekime başvurmak gerekir. Çünkü her ne kadar kendiliğinden ortadan kalksa da yalancı hamilelik bazı köpeklerde ve köpek sahiplerinde strese neden olur. Köpeğin hamile olmadığı anlaşıldığında belirtilere neden olan başka hastalığın olup olmadığı da kontrol edilir. Pasif tiroit bezi, hipofiz bezinde tümör veya enfeksiyonlar bu duruma yol açabilmektedir. Sahte gebelikle karıştırılan ciddi hastalıklarından birisi piyometradır. Dışkıdaki e coli bakterisinin neden olduğu, hayati tehlikesi bulunan bir rahim rahatsızlığıdır. Böyle bir durumda köpeğin acilen ameliyata alınarak rahminin alınması gerekir.
Belirtiler birkaç hafta içerisinde ortadan kalktığı için köpeklerde yalancı gebelik tedavisine gerek görülmemektedir. Ancak süt üretimini azaltmak için diyüretik ya da anksiyete için bazı sakinleştiriciler tercih edilebilmektedir. Bazı veteriner hekimler sahte gebelik belirtilerini ortadan kaldırmak için endokrin dengesini düzenleyen hormon terapileri uygulayabilmektedir. Ancak bu uygulamaların bazı ciddi yan etkileri bulunmaktadır. Bu nedenle sadece belirtilerin normaldan çok daha uzun sürdüğü ya da çok ciddi olduğu durumlarda tercih edilmektedir.
Yalancı gebelikte süreci en çok zorlaştıran belirti süt üretimidir. Köpekler süt üretimini tetiklemek için meme bezlerini yalarlar. Özel bir boyunluk ya da t-shirt giydirerek bunun önüne geçmek mümkündür. Bunu yaparken köpeğin meme bezlerini çok fazla sürtmemek gerekir. Bunun dışında onun nasıl hissettiğini anlamak son derece önemlidir. Yalancı gebelik dönemi köpekler için kafa karıştırıcı ve stresli bir dönemdir. Onun isteğine göre onunla daha fazla ilgilenebilir ya da onu yalnız bırakabilirsiniz. Bazı köpekler bu dönemde daha fazla yürüyüşe çıkmayı isterler. Ayrıca yalancı gebelik döneminde sık rastlanan davranışlardan bir tanesi de köpeğin yavrularına hediye olarak vermek için etraftaki eşyaları çalmasıdır. Bu nedenle önemli eşyaları onun alabileceği yerlerden uzakta tutmak gerekir. Bunların dışında tek yapılması gereken yalancı gebeliğin geçmesini beklemektir.
Yalancı gebelikten sonra köpekler kısa vadede hemen eskisi gibi olurlar. Ancak dikkat edilmesi gereken bazı komplikasyonlar gelişebilmektedir. Yalancı gebelikten sonra en sık karşılaşılan iki durum meme bezleri ve etrafındaki cilt dokusunda enfeksiyon meydana gelmesidir. Tedavi edilmediğinde köpeğin şiddetli bir hastalık dönemi geçirmesine neden olabilmektedir. Bundan dolay meme bezlerinde ya da çevresinde herhangi bir kızarıklık ya da şişkinlik görüldüğü takdirde vakit kaybetmeden veteriner hekime başvurmak gerekir. Bir kez yalancı gebelik meydana geldikten sonra bunun gelecekte tekrarlama olasılığı oldukça yüksektir. Tekrarlayan yalancı gebelikler piyometra, rahim enfeksiyonları ya da meme kanseriyle ilişkili olabilmektedir. Bu durumların hepsi köpeğin hayatını tehlikeye sokabilecek rahatsızlıklardır ve bu nedenle mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Veteriner hekim gerekli testleri yaptıktan sonra tekrarlayan yalancı gebeliğe neden olan hastalığı belirleyerek tedaviye başlar.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
