09.11.2021 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Farkında olamasak da evlerde ve çevrede köpek zehirlenmesi için potansiyel teşkil eden birçok toksin kaynağı bulunuyor. Köpek zehirlenmesi için alınması önerilen en önemli tedbir köpekleri onlar için toksik besinlerden ya da maddelerden uzak tutmak olsa da ne yazık ki her zaman bu mümkün olmuyor. İlaçlar, bitkiler, çikolata parçaları, antifriz, temizlik maddeleri, kemirgenler, keneler ve çeşitli bahçe ürünleri köpek zehirlenmesine yol açabileceğinden köpeklerde zehirlenme belirtileri hakkında farkındalığın yükseltilmesi önemli. Köpeklerde zehirlenme belirtileri fark edildiği anda veteriner hekimlere başvurulması dostlarımız için hayati önem taşıyor. Bu yazımızda köpek zehirlenmesi hakkında bilinmesi gereken kritik noktalara değineceğiz. Öncelikle köpeklerde zehirlenme çeşitleri özelinde kısa bir bilgi aktarmak istiyoruz.
Köpekler birçok farklı toksinden, gıdadan ya da bakteriler nedeniyle zehirlenebilirler. Köpeklerde gıda zehirlenmesi, köpeklerde kene zehirlenmesi, köpeklerde toksik zehirlenme en sık görülen türlerdir. Bunlara ek olarak köpeklerde salmon zehirlenmesi ile de karşılaşılabilmektedir. Köpeklerde salmon zehirlenmesi dendiğinde akla ilk toksinler gelse de aslında bu durum bakteriyel bir enfeksiyondur. Parazit içeren çiğ ya da az pişmiş somon balığı tüketildiğinde köpeklerin bağırsaklarına bu parazitler yerleşir ve bakteriler kan dolaşımına girerek köpeklerde zehirlenme belirtileri ortaya çıkarabilir.
Köpeklerde zehirlenme belirtileri, zehirlendikleri madde ve/veya besin özelinde; diğer bir deyişle köpeklerde zehirlenme çeşitleri doğrultusunda değişiklik gösterebiliyor. Örneğin köpeklerde toksik zehirlenme salya tüketiminde belirgin bir artışa neden olabilirken köpeklerde gıda zehirlenmesi belirtileri kusma, mide bulantısı ve ishal ile ön plana çıkabiliyor.
Köpekler kendileri için toksik bir şey çiğneyip yedikleri zaman ağızlarında tahriş meydana gelir. Özellikle zehirli bir bitki ısırıldığında ya da zehirli bir kimyasal yalandığında salya akıtma veya ağızdan köpük gelme belirtilerine sıklıkla rastlanır. Bu belirti fark edildiğinde öncelikle köpeğin ağzının içerisinde herhangi bir şey olup olmadığı kontrol edilmeli, varsa çıkarılması ve hemen akabinde veteriner hekimlerle iletişime geçilmelidir.
Birçok toksin köpek zehirlenmesine neden olabilir ve bu toksinler köpeklerde mide bulantısı, ishal ve kusma gibi mide bağırsak yolu sorunlarına yol açabilir. Köpeklerde iştahsızlıkla seyreden zehirlenme sonrası kusmukta ya da dışkıda kan görülmesi de söz konusu olabilir. Köpeklerde antrifriz zehirlenmesi yaşanması halinde en sık görülen belirtilerin başında da kusma gelmektedir. Ek olarak zehirli bitkiler ya da gıdalar tüketildiğinde de kusma ile karşılaşılır. Bu nedenle köpekler ortada belirgin bir neden yokken kusmaya başlarlarsa veteriner hekimlere danışılmalıdır. Böylece köpeklerde zehirlenme tedavisi sürecine geçiş yapılabilir.
Köpek zehirlenmesi köpeklerin organlarını ve organların fonksiyonlarını etkileyebilir. Metabolizmalarındaki bu değişim köpeklerin kendilerini halsiz ve hasta hissetmelerine yol açar. Fare zehri gibi bazı toksinlere maruz kalan köpeklerde ise iç kanama görülebilmekte ve iç kanamaya bağlı olarak halsizlik sorunu yaşanabilmektedir.
Köpeklerde zehirlenme belirtileri her zaman fark edilecek yavaşlıkta ilerlemeyebilir. Bazı toksinler oldukça hızlı etki gösterebilir ve köpeklerde zehirlenme belirtileri ortaya çıkmadan köpeklerin çöküşüne ve bilinç kaybına neden olabilir. Bu durumda yapılması gereken en önemli ve tek şey acilen veteriner hekimlere gidilmesidir. Köpeklerde ani çöküş ve bilinç kaybı acil tıbbi tedavi gerektiren durumlardır.
Köpek zehirlenmesi solunum sorunlarına da neden olabilir. Köpekler her zamankinden yavaş nefes alıyorsa, nefes darlığı yaşıyorsa, nefes alırken hırıltı çıkarıyorsa ya da nefes almakta zorlanıyorsa acil tıbbi destek almaları gerektiği unutulmamalıdır. Bu esnada diş etlerini de kontrol etmek gerekir, diş etleri mavimsi bir renk aldıysa veteriner hekim ziyaretleri için zaman kaybedilmemelidir.
Az önce belirttiğimiz gibi köpeklerde zehirlenme belirtileri arasında diş etlerinin mavi bir renge dönmesi de yer alır. Ancak bazı köpeklerde zehirlenme çeşitleri doğrultusunda diş etlerinde farklı değişimler gözlenebilir. Bazı toksinler vücuttaki mukus membranları etkiler. Diş etleri, dil, göz kapakları ve ağız boşluğunda soluklaşma ve renk değişimi ortaya çıkabilir. Örneğin soğan yemeleri kansızlığa ve diş etlerinde soluklaşmaye neden olabilir. Fare zehri nedeniyle köpeklerde toksik zehirlenme olduğunda iç kanamaya bağlı olarak mukus membranlar renk değiştirebilir. Bazı zehirli bitiler ve ilaçlar karaciğeri etkiler ve bu durum dokularda sarı renk oluşumuna yol açar. Kardiyovasküler sistemi veya solunum sistemini etkileyen toksinler ise mukus membranlarda mavi rengin ortaya çıkmasının nedenlerindendir.
Köpeklerde zehirlenme belirtileri arasında yüzde veya uzuvlarda şişlik oluşumu da yer alır. Özellikle bir yılan ya da böcek tarafından ısırıldıklarında şişlik yaygın bir şekilde görülür. Bu nedenle köpeğin vücudunda şişlik olduğu zaman veteriner hekimlere danışılması güvenli alanda kalmayı sağlayabilir. Bu noktada köpeklerde kene zehirlenmesi hakkında da bilgi vermemiz gerekebilir. Köpeklerde kene zehirlenmesi oldukça ciddi ve hayati tehlike yaratan bir durum olarak acil veteriner hekim muayenesini gerektirir. Genellikle lxodes holocyclus türündeki bir kene tarafından ısırılan köpeklerde ortaya çıkan bu durumun temeli kenelerin beslenirken köpekleri felç eden bir toksin salgılamalarıdır.
Köpek zehirlenmesine neden olan birçok toksin köpeklerin merkezi sinir sistemini ve kaslarını etkiler. Bu etki mekanizması köpeklerin nöbet geçirmesine ve kaslarında seğirmeye neden olabilir. Köpeklerde epilepsi gibi bir hastalık teşhisi konmadığı takdirde nöbet sıra dışı bir belirtidir. Zaman kaybetmeden veteriner hekimlere danışılmasını gerektirir.
Köpeklerde zehirlenme meydana geldiğinde aşırı hareketlenme, heyecan ve yerinde duramama gibi davranış değişimleri de görülebilmektedir. Özellikle çikolata, kafein gibi uyarıcı maddele yendiğinde bu değişimlere rastlanabilir. Tam tersi olarak alkol ya da sakinleştirici etkisi olan maddelere maruz kalındığında hareketlerinde yavaşlama ile karşılaşılabilir. Bu nedenle köpeklerde ani davranış değişiklikleri ile karşılaşıldığında tedbirli olunması gerekir.
"Köpeklerde zehirlenmeye karşı ne iyi gelir?" sorusunun yanıtını, köpeklerde zehirlenme nedeni doğrultusunda değişebileceği için her zamankinden farklı semptomlara sahip olan ya da davranan köpeklerin veteriner hekimlere götürülmesi gerekir. Köpek zehirlenmesi tedavisi kapsamında zehirlenmeye neden olan unsur özelinde tedavi süreçleri gerekli olabilir. Bu nedenle yanlış bir müdahalede bulunulmaması adına profesyonel destek alınması şarttır. Tedavi sürecinde köpeklerin yıkanmasından, kusmalarının sağlanmasına; bazı spesifik zehirlerin panzehirlerinin verilmesine; toksin içeren maddelerin çıkarılmasına ve endoskopiye dek çeşitlenen yöntemlere ihtiyaç duyulabilir.
Köpeklerde zehirlenme tedavisi sancılı bir süreç haline gelebilir. Belirtilerin erken dönemde fark edilmesi oldukça önemli olmakla birlikte asıl olan köpeklerin zehirlenme ihtimalinin minimize edilmesidir. Bu nedenle onlar için zehirli olabilecek temizlik malzemelerinin kullanılmamasına ve bitkilerin bulundurulmamasına özen gösterilmelidir. Köpek uzaklaştırıcı ürünler, köpekten köpeğe değişmekle de birlikte, bu anlamda efektif sonuçlar verebilir. Köpek uzaklaştırıcı ürünleri buradan inceleyebilir, ürün detaylarına ulaşabilirsiniz.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
