13.09.2021 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Kedilerde diş hastalıklarının büyük bir çoğunluğu insanların diş hastalıkları ile benzerdir. Bu benzerliğe rağmen kedilerde çürükler yok denecek kadar azdır. Kedi diş hastalıkları tedavi yöntemleri açısından da insanların tedavileri ile benzerlik gösterir. Kedilerde diş sorunları doğru diş bakımı ile engellenebilir. Bununla birlikte düzenli veteriner hekim kontrollerinin yapılması da önemlidir. Bu yazımızda kedilerde yaygın görülen diş hastalıkları hakkında detaylar bulabilirsiniz.
Kedilerde en yaygın görülen diş hastalıkları arasında dişleri çevreleyen doku olan diş etinin enfeksiyonu ve iltihabı yer alır. Düzenli ağız ve diş bakımı yapılmaması nedeniyle diş eti ile dişin birleştiği noktalarda plak oluşumuna bağlı olarak cepler meydana gelir. Plakların büyümesi ve kalınlaşması sonucunda ortaya çıkan tartar oluşumları bu ceplerden daha derine doğru ilerler ve bu sayede oluşan ceplerin boyutu büyümüş olur. Diş etinin dişi kavradığı noktada oluşan ceplerde biriken bakterilere bağlı enfeksiyon ve iltihaplanma görülebilir. Diş eti hastalıklarının ilerlemesi sonucu diş kaybı meydana gelebilir. Kedilerde diş eti hastalıkları diş eti iltihabı ve periodontotis olarak iki kategoride incelenir.
Diş eti iltihabının nedeni dişlerde oluşan bakterilerin diş eti ile dişin birleşim noktasında cepler oluşturması, genişletmesi ve bunların sonucu olarak da dişetinin iltihaplanmasıdır. Diş eti iltihabında bağ dokular ve kemik yapılar etkilenmez. Dişetlerinin rengi açık pembeden kırmızıya veya mor renge dönüşmeye başlar. Dişetleri şişler ve diş eti kanaması meydana gelir. Diş eti iltihabı görülen kedilerde kötü ağız kokusu da oldukça yoğun görülür. Diş eti iltihabı doğru bakımın uygulanması ve profesyonel diş temizliği sonucunda kontrol altına alınabilir. Eğer bu uygulamalar yapılmazsa periodontitise neden olur. Kedilerde diş eti iltihabın anestezi altında yapılan kapsamlı bir temizlik ile kolay bir şekilde tedavi edilebilir. Eğer yapılan temizlik yeterli olmazsa diş eti ile diş arasında oluşan ceplerde bakteri oluşumunu önlemek adına dolgu macunu kullanılabilir. Diş eti hastalıklarının tedavisine yanıt vermeyen kedilerin diyabet, bartonella enfeksiyonu ve bağışıklık sistemi sorunları açısından değerlendirilmesi gerekebilir.
Periodontitis dişlerde plak, tartar ve nihayetinde diş eti iltihabının ortaya çıkmasından sonra görülen bir sağlık sorunudur. Periodontitis de doku hasarı çok şiddetlidir ve tedavi edilmemesi durumunda diş kaybına neden olur. Plak diş üzerinde biriken yiyecek artıkları, bakteriler, ölü hücreler ve tükürük bileşimi bir yapıdır. Plak oluşumları temizlenmediği takdirde tartar oluşumuna neden olur. Plaklar diş eti iltihabını tetiklerken, tartar oluşumu diş ile diş eti arasındaki boşlukların çok daha büyük olmasına ve derine inmesine neden olur. Periodontitis diş eti çizgisinin üstünün ve altının kapsamlı bir şekilde temizlenmesi ile tedavi edilebilir. Diş eti ile diş arasındaki ceplerin derinleşmesi seviyesine bağlı olarak farklı prosedürlerin tedavi için kullanılmasına gerek olabilir. Kediler periodontitis tedavisi gördükten sonra da mutlaka evde ağız ve diş bakımı yapılmasına devam edilmelidir ve veteriner hekim tarafından diş fırçalama, diyet değişimi, plak önleyici jel ya da ağız suyu kullanımı gibi uygulamaların mutlaka yapılması gerekir.
Kedilerde ağız kokusu diş eti hastalıklarının habercisi olabileceği gibi farklı sağlık sorunlarının da habercisi olabilir. Kötü ağız kokusu diyabet ya da böbrek hastalıkları gibi sistemik bir sağlık sorunu sonucunda oluşabilir bu nedenle kedilerde ağız kokusuna dikkat edilmesi gerekir.
Kedi stomatiti ağız boşluğunu kaplayan diş eti, yanak, dil gibi yapıların şiddetli iltihaplanmasına ve ülserasyonuna bağlı olarak ortaya çıkan ağrılı bir durumdur. Himalaya ve İran gibi bazı kedi ırkların stomatit yatkınlığı olduğu bilinmektedir. Stomatit ırk özelindeki yatkınlıktan bağımsız olarak tüm kedi ırklarında görülebilmektedir. Stomatit sorunu olan kedilerde ağız genellikle aşırı derecede kızarmış görülür, ağızda iltihaplanma vardır ve kedi dişlerinin muayene edilmesine kesinlikle karşı çıkar. Bunların yanı sıra ağızda meydana gelen sorunlar sebebiyle iştah azalması meydana gelir. Başlangıç aşamasındaki vakalarda diş fırçalama ve evde düzenli ağız bakımı ile tedavi planlaması yapılabilir ancak kedilerde stomatit genellikle ilerlemeye başladığı zaman fark edilmektedir. Bu durumda dişlere cerrahi temizlik yapılması ve etkilenen dokuların çıkarılması gerekir.
Kedilerde diş sorunları arasında oldukça yaygın olan ve kolay teşhis edilemeyen kedi dişi rezorpsiyonu müdahale edilmediğinde diş kaybına neden olan bir durumdur. Diş dentin, mine gibi sert ve kemiksi dokuların yanı sıra kan damarları ve sinirleri içeren yumuşak dokulardan oluşur. Diş rezorpsiyonu dentinin parçalanmaya başlaması sonucunda ortaya çıkar. Aşınma ya da parçalanma diş etinin altında kalan dentin dokusunda başladığı için diş röntgeni çekilmesi gerekir. Kedi aniden yumuşak besinlere ilgi göstermeye başlıyorsa, mamasını çiğnemeden yutuyorsa diş rezorpsiyonundan şüphelenilebilir.
Dişlerin kırılması kedilerde sık görülen durumlardan birisidir. Kedilerde en yaygın diş kırıkları köpek dişlerinin uçlarında meydana gelir. Kedilerde pulpa dokusu dişin sonuna kadar uzandığı için en ufak bir kırık bile diş kökünün açığa çıkmasına neden olabilir. Diş eti çizgisinin üzerindeki kırıklar çıplak gözle kolayca görülebilir ancak dişetinin altında kalan kırıkların görülmesi için röntgen çekilmesi gerekir. Kedilerde diş kırıkları ağrı, apse, yüzde şişme ve sistemik enfeksiyonlara neden olabileceği için kırık fark edildiği zaman mutlaka bir veteriner hekime danışılması gerekir.
Kedilerde en sık teşhis edilen kanser türleri arasında dördüncü sırada yer alan ağız boşluğu kanseri diş eti, dudak, dil, çene kemiği ya da damakta oluşabilir. Ağızda kitle, yüzde şişme, salya akıntısı, ani diş kaybı ve ağız kokusu ağız kanseri belirtileri arasında yer almaktadır. Kedilerde ağız kanserinin başarılı bir şekilde tedavi edilebilmesi için erken teşhis çok önemlidir. Bu nedenle düzenli ağız ve diş temizliği yapılması ve rutin ağız muayenesi çok önemlidir.
Kedilerde diş sorunları erken yaşta başlanan ağız ve diş bakımı ile önlenebilir. Kediler ilerleyen yaşlarda diş bakımına şiddetle karşı çıkabilirler ancak doğru ürün seçimi ve sakin bir yaklaşımla kediyi ağız ve diş bakımına ikna etmek mümkündür. Kedilerin ağız ve diş bakımında kullanabileceğiniz, kediler için özel üretilmiş ürünleri burayı tıklayarak inceleyebilirsiniz. İdeal olarak kedinin yavruluk döneminden itibaren diş fırçalamasına başlanması önerilse de herhangi bir yaşam evresinde de ağız ve diş bakımına başlanabilir ve bu bakımlar kedilerin sağlığı açısından çok önemlidir. Kedilerin ağız ve diş bakımında mutlaka onlar için özel olarak üretilmiş ürünlerin kullanılması gerekir. Kedilerin insanlar için formüle edilen diş macunlarını kullanması zararlıdır. Kedilerde ağız ve diş bakımı hakkında detaylı bilgilere Kedilerde Diş Fırçalama ve Genel Diş Bakımı Nasıl Yapılır? adlı blog yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
