02.08.2022 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Köpeklerin kemikleri birçok nedene bağlı olarak kırılabilmektedir. Kemik kırılması farklı şekillerde meydana gelir. Köpek sahipleri doğru müdahale için kapalı kemik kırılması, açık kemik kırılması ve çatlak söz konusu olduğunda aradaki farkları bilmelidir. Bu yazımızda köpeklerde kırılması hakkında merak edilenleri bulabilirsiniz.
Kırıklar açık ya da kapalı olmak üzere iki farklı şekilde değerlendirilmektedir. Açık kırıklarda kırılan kemik cilt dokusunu parçalayarak dışarı çıkar, bu kırıklarda kemik dokusu dışarıdan bakıldığında görülebilir. Kapalı kırıklarda ise cilt dokusunda yaralanma meydana gelmez ve kırık içerde kalır.
Kırığın tamamlanmadığı durumlarda bulunmaktadır. Bu gibi durumlarda kemik tamamen kırılmak yerine çatlamaktadır. Kemik çatlaklarında açık ya da kapalı kırıklarda görülen belirtiler ortaya çıkmaz. Ancak yine de çatlaklar da oldukça ağrılıdır ve tedavi edilmesi gerekmektedir.
Kırılan kemiğin cilt dokusundan dışarı çıkması durumu kırığın açık bir göstergesidir. Ancak içerde meydana gelen kırıklarda ya da kemiğin dislokasyonu yani çıktığı durumlarında herhangi bir belirti görülmeyebilir. En sık görülen kemik kırığı belirtisi topallama ve köpeğin ağlama ya da sızlanma benzeri sesler çıkarmadır. Kas, tendon ya da bağ doku yaralanmaları da kırıklara benzer belirtilere neden olmaktadır.
Köpeklerde kemik kırıkları ani gelişen bir travma sonucunda vücuda çok yüksek miktarda güç binmesiyle oluşur. Sert bir objenin hızlı bir şekilde çarpması ya da yüksekten düşme gibi birçok farklı neden sonucunda kırılma görülebilmektedir. Kırıklar genellikle heyecanlı ya da meraklı kişiliğe sahip köpeklerde meydana gelir. Ayrıca yaşlı köpeklerde kırık görülme riski çok daha yüksektir.
Kemik kırıklarında ilk yapılması gereken köpeğin çektiği acıyı hafifletme ve başka kazaların olmasını önlemektir. Ayrıca varsa açık yaraların temizlenerek enfeksiyon kapmasını engellemek gerekir. Kırık durumunda uyulması gereken üç altın kural bulunur.
Her ne kadar köpeklerde kemik kırılması denildiğinde akla ilk köpeğin ayakları gelse de aslında vücuttaki her kemiğin kırılma riski bulunmaktadır. İlk yardım açısından hangi kemiğin kırıldığını bilmek mümkündür. Bu sayede köpeğe daha hızlı bir şekilde müdahale edilebilir.
Sırtında kırık meydana gelen köpekler yaşadıkları acı nedeniyle daha korkmuş ve saldırgan bir halde olabilirler. Bu nedenle ilk olarak ağızlık takılması gerekmektedir. Sonrasında ise sırtını bükmeden düz bir zemine alınmalıdır. Sırt kırıklarında köpeğin hareketliliğinin kısıtlanması gerekmektedir. Ayrıca ense ya da sırt bölgesine baskı uygulanmamalıdır. Sırtta meydana gelen kırıklarda köpeğin vakit kaybetmeden veterinere götürülmesi gerekmektedir.
Uzuvlarda meydana gelen kırıklarda kırığın olduğu uzvun hareketsiz kalmasını sağlamak gerekir. Açık kırık durumunda ise kırığın meydana geldiği yer ve açık yara gazlı bez ile sarılmalıdır. Açık yaranın bulunduğu bölgeye antiseptik ya da merhem sürülmemelidir.
Kapalı kırıklarda ise gazlı bez ile sargıya gerek yoktur. Küçük bir tahta parçası ya da rulo haline getirilmiş gazete ile uzvun desteklenmesi gerekmektedir. Ancak bunun köpek için acı verici olması durumunda uygulanmasına gerek yoktur.
Her iki kırık türünde de kırığın meydana geldiği yeri temiz bir havlu ile desteklemek önemlidir. Kemiği kırıldığı yerden birleştirmeye çalışmamak gerekir. Uzvun desteklenmesi sinir uçlarında, kan damarlarında ya da çevresel dokularda ek yaralanmaların meydana gelmesini önler. Kırılan uzuv sabitlendikten sonra köpeği hemen veterinere götürmek gerekir. Bu esnada şok geçirmesini önlemek için köpeği sıcak tutmak önemlidir.
Kaburga kırığı meydana gelen köpeklerde nefes almada zorlanma görülebilmektedir. Bu gibi durumlarda köpeğe ağızlık takılmamalıdır. Açık yara olup olmadığını görmek için köpeğin göğüs bölgesini kontrol etmek gerekmektedir. Açık yara varsa bu yara gazlı bezle kapatılmalıdır. Ancak nefes almayı zorlaştıracak şekilde çok sıkı bandajlamadan kaçınılmalıdır.
Göğüs bölgesinde bir kitle görüyorsanız bu kitleyi kapatacak kadar sarmanız gerekmektedir. Kırılan kemiğin ucu cildin altından sert bir kitle gibi görülmektedir. Kitlenin yumuşak olduğu durumlarda ise kitleye neden olan unsur muhtemelen hasarlanmış akciğer dokusudur. Köpekten hava emiliyormuş gibi ses geliyorsa göğüs boşluğu açılmış demektir. Bu gibi durumda köpeğe acil bir şekilde müdahale edilmelidir.
Kuyruk kırıklarının kontrol altına alınması çok zordur. Kuyruğun kırık gibi gözüktüğü ancak açıkta bir kanama ya da kemik olmayan; köpeğin acı çekmediği durumlarda acil müdahale gerekli değildir. Ancak köpeğin kuyruğunda renk değişimi meydana gelmeden veterinere götürülmesi gerekmektedir.
Kırık meydana gelen köpeklerde ağrıyı kontrol altına almak için ağrı kesicilerden yararlanılmaktadır. Ayrıca kemiğin yeniden birleştirilebilmesi için genel anestezi yapılması gerekebilmektedir. Çıkıklar da genellikle anestezi altında düzeltilmektedir. Köpek sahiplerinin kesinlikle duruma müdahale etmemeleri köpeğin mutlaka veteriner hekime gitmesini sağlamaları gerekir.
Kırık kemiğin rehabilitasyonu köpeğin yaşına, boyutuna, kilosuna ve diğer faktörlere göre değişiklik göstermektedir. Kemik kırıklarında genel tedavi kemiğin kaynayarak tekrar birleşinceye kadar sabit tutulmasıdır.
Küçük ırk köpeklerde daha dikkatli olmak gerekmektedir. Çünkü bu köpeklerin kemikleri çok daha kolay bir şekilde kırılabilmektedir. Hatta en küçük ırk köpekler sahiplerinin kucağından düştüğünde bile kırıklar görülebilmektedir.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
