Regl insanlarda ve primatlarda görülen bir süreçtir. İnsanlarda her ay kadınların rahimleri hamilelik için kendini hazırlar. Hamilelik oluşmadığında ise yumuşak doku ve kan vücuttan dışarı atılır. Bu süreç ortalama olarak 28 günde bir gerçekleşmektedir. Yetişkinliğe adım atan dişi köpeklerde benzer bir süreç yaşar. Ancak bu süreç insanlarda ya da primatlarda olduğundan çok daha farklıdır. "Dişi köpekler regl olur mu?" sorusunun cevabı evettir ancak bu süreç daha karmaşıktır. Dişi köpeklerde döngü daha farklı sürelerle ve evrelerle devam etmektedir. Köpeklerdeki döngüye östrüs döngüsü adı verilmektedir. Köpeklerde bu döngü başladığı zaman belli başlı davranışsal ve fiziksel değişiklikler meydana gelmektedir. Bu nedenle östrüs döngüsünü fark etmek oldukça kolaydır. Bu yazımızda köpeklerde östrüs döngüsü hakkında merak edilen soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
Köpeklerde insanlarda olduğu gibi menstrüasyon döngüsü yerine östrus döngüsü meydana gelir. Bu döngü kendi içinde dört farklı evreye ayrılır. Her bir evre farklı uzunlukta sürmektedir. Bu evreler anestrüs, proöstrüs, östrüs ve diöstrüs olmak üzere dörde ayrılmaktadır.
"Köpekler adet olur mu?" sorusunun en sık sorulduğu dönem proöstrüs dönemdir. Çünkü bu dönemde gözle görülen değişiklikler meydana gelmektedir. Ayrıca birçok köpek sahibi bu dönemi kızışma dönemi olarak da adlandırmaktadır. Proöstrüs dönemi ortalama olarak 9 gün sürer. Ancak süreç 0 - 27 gün arasında değişiklik gösterebilmektedir. Proöstrüs dönem aynı zamanda erkek köpeklerin, dişi köpeklerin çekimine kapıldığı dönemdir. Ancak dişiler, erkek köpekleri kabul etmez hatta onlara karşı saldırgan davranışlarda bulunur. Bu dönemde östrojen en yüksek seviyededir ve foliküller gelişmeye başlar. Vulva kabarmaya başlar ve kanlı akıntı meydana gelir. Proöstrüs dönemde köpeklerin iştahında artış görülmektedir. Ayrıca kişilikleri de değişmektedir. Dişi köpekler bu dönemde daha sinirli davranışlara sahiptir. Ayrıca erkek köpeklere çiftleşmeye hazır olduğunu göstermek için hormonlarını ve feromonlarını salgılar. Bu sebeple daha sık idrara çıkarlar. Bu dönemde yapılan vajinal sitolojide çoğunluğunun kırmızı kan hücrelerinin oluşturduğu farklı tipte hücrelere rastlanır.
Bu evre dişi köpeklerin artık erkek köpekleri kabul ettiği dönemdir. Davranışlara bakılarak ortalama 9 gün sürdüğü söylenebilir. Ancak östrüs 4 ile 24 gün arasında değişen bir süreç olabilmektedir. Östrüs dönemde dişi köpek üremeye hazırdır. Vulva genişler ve yumuşar. Kanlı akıntı oldukça azalır ya da tamamen ortadan kalkar. Bu dönemde östrojen seviyeleri düşer ve progesteron seviyelerinde artış gözlemlenir. Östrüs dönemde dişi köpekler genelde ön patilerinin önüne eğilerek kuyruklarını hava kaldırırlar ve sağa sola sallarlar. Bu şekilde erkeklerin dikkatini çekmeye çalışırlar. Vajinal sitolojidegenellikle epitel hücreleri görülür. Köpek türleri ortalama olarak yılda iki defa östrüs dönemine girerler. Küçük ırk köpeklerde bu süre dört ayda bire kadar düşerken büyük ve dev ırklarda iki yılda bire kadar çıkabilmektedir.
Östrüs evresini diöstrüs dönemi takip etmektedir. Bu dönemde dişiler, erkek köpeklere olan ilgilerini kaybederler. Diöstrüs dönemi yaklaşık olarak 2 ay kadar sürmektedir. Östrojen seviyeleri düşüktür. Progesteron ise diöstrüs başladıktan 3 - 4 hafta sonra tepe seviyeye ulaşır. Sonraki süreçte de bazal seviyelere doğru düşmeye başlar. Progesterondaki bu değişim hamileliğe bağlı değildir. Yani köpek hamile olmasa bile progesteron seviyesi yükselir. Bu nedenle hamile kalmamış köpeklerde yabancı gebelik meydana gelmektedir. Yalancı gebelik sonrasında köpeklerde iştah artar ve kilo kazanımımeydana gelir. Sitolojide bazal hücrelere dönüş görülür ve kırmızı kan hücrelerinin sayısı proöstrüsten daha azdır.
Diöstrüs ile bir sonraki proöstrüs evre arasındaki döneme anestrüs adı verilmektedir. Bu dönem türlere göre değişiklik gösterse de yaklaşık olarak 5 ay sürmektedir. Vulva normal boyutlarındadır ve vajinal akıntı bulunmamaktadır. Vücut bu dönemde rahmi bir sonraki hamileliğe hazırlamaktadır. Sitolojide ise sadece bazal hücreler yer almaktadır.
"Dişi köpekler adet olur mu?" sorusu yerine asıl sorulması gereken soru köpeklerin adet görme zamanı olmalıdır. Çünkü tüm memeli canlılarda olduğu gibi köpeklerin adet döngüsü olması normaldir ancak döngünün başlama zamanı köpek türlerine göre değişiklik göstermektedir. Küçük köpekler hemen hemen dört aylık olduklarında ilk östrüs döngüsünü yaşayabilirler. Büyük ya da dev ırklarda ise bu süreç 18 - 24 aya kadar çıkabilir. Ancak ortalama olarak ilk kızgınlık 6 aylıkken görülmektedir. Her ne kadar köpekler bu süreçte hamile kalabilecek biyolojik yeterliliğe sahip olsalar da yumurtaları yeterli olgunluğa erişmemiştir. Bu nedenle çiftleştirilecek olan köpeklerin sağlıklı bir hamilelik süreci yaşaması için en az ikinci östrüs döngüsünün sonuna kadar beklenmelidir. Yaş ilerledikçe döngüler arasındaki sürede artış göstermektedir.
Köpekler östrüs döngüsüne girdiklerinde belirgin davranış değişiklikleri de meydana gelmektedir. "Köpekler regl olur mu?" sorusunun cevabının evet olması ile beraber onlara nasıl yaklaşılması gerektiğinin de son derece önemli olduğu unutulmamalıdır. Ortalama olarak ilk iki hafta kanama meydana gelmektedir. Bu süreçte çeşitli pedlerle ya da bezlerle önlem alınabilmektedir. Köpeklerin rahatlıkla kullanabileceği köpek bezi ve köpek külodu gibi ürünlere buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Dişi köpekler östrüs ile beraber daha endişeli ve sinirli olurlar. Hatta bazı köpeklerde aşırı agresiflik durumları bile ortaya çıkabilir. Bu süreçte köpeğe yaklaşırken dikkatli olmak gerekmektedir. Köpeğini çiftleştirmek isteyenlerin kaza çiftleşmelerine karşı dikkatli olması gerekir. Bu esnada dişi köpekler erkekköpeklerin ilgisini çektiği için erkek köpeklerle olan etkileşimin sınırlandırılması hamileliğin önüne geçilmesi açısından önemlidir. Farklı ırktan kazara çiftleşen köpeklerin yavrularında çeşitli genetik problemler olabileceği için bu konuda hassasiyet gösterilmesi gerekir.
Uzun yıllardır sağlık, teknoloji, tekstil, kozmetik, evcil hayvan sağlığı ve ürünleri ile ilgili içerik üreten Ayşegül Tunçay Bilcen, sosyal medya yönetimi ve dijital pazarlama alanında da uzmanlaşmıştır. İçerik üretimi ve evcil hayvan bakımı ile ilgili deneyimleriyle Petlebi.com blog sayfasında 2020 yılından beri blog içeriği yazmaktadır.
