Bir köpek sahiplenmek ya da bir köpekle yaşamaya başlamak mükemmel bir deneyimdir. Özellikle de bir bir yavrunun dünyaya gelme sürecini deneyimlemek oldukça heyecan vericidir. Bu deneyimi ilk kez yaşayanlar için ise her an ayrı bir mucizeye şahitlik etmek anlamına gelir. Bu yazımızda her canlı için önemli olduğu gibi köpeklerde de çok önemli olan doğum sonrası bir yıllık gelişim sürecinden bahsedeceğiz.
Köpeğin ilk yılı hem kendisi hem de ev halkı için oldukça önemli bir süreçtir. Bu süreçte elde edilecek deneyimler yavruların geleceğini şekillendirmektedir. İlk yıllık dönem gelişimin en hızlı olduğu dönem olması sebebiyle çok değerlidir. Bu dönem sadece sağlık açısından değil aynı zamanda köpeğin karakterinin şekillenmesi açısından da kritik öneme sahiptir. İlk yıl bağlılık eğitimi ve çeşitli oyunlar öğrenmeye başlamak için de en ideal dönemdir. Bu yıl hem sizin için hem de yavru için oldukça yoğun bir yıldır. Aynı zamanda yapılan doğrular ile beraber mutlu geçecek uzun yılların ilk adımıdır. Köpeklerin ilk yılı özellikle çocuklu evlerde aynı zamanda en zor yıl anlamına gelmektedir. Bu nedenle çocuklu evlerde aile ortamına daha uygun ırkların beslenmesi tavsiye edilir.
Doğumdan hemen sonrasında yenidoğan yavrular tamamen annelerine bağımlıdır ve herhangi bir şekilde annelerinden ayrılmamaları gerekir. İlk hafta yavrular yaklaşık her 3 - 4 saatte bir beslenirler. Bu süreçte anne köpeğin kalori ve protein açısından zengin besinler ile beslenmesi gerekir. Ayrıca beslenme planında ekstra yağ asitlerinin bulunması da destekleyici olacaktır. Bu sayede anne sütünden geçen yağ asitleri yavruların beyin gelişimini desteklemektedir. Doğum yapmış köpeklerin sağlıklı beslenebilmeleri için özel olarak formüle edilen köpek maması çeşitlerine burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz. Annesinden ayrılan yavruların ise anne sütü yerine geçecek sütlerle bir biberon aracılığı ile beslenmeleri gerekmektedir. Annelerinden erken dönemde ayrılan yavru köpeklerin sağlıklı gelişimleri için özel hazırlanan yavru köpek süt tozu ürünlerini burayı tıklayarak inceleyebilirsiniz.
0 - 3 hafta arasında yavrularda ilk olarak tüyler gözle görülür hale gelmektedir. Bu süreçte kas gelişimi de olmaktadır. İlk haftada yavrular genellikle yerde sürünürler ve ayağa kalkmaya çalışırlar. İlk adımlarını ancak üçüncü haftanın sonunda atabilirler. Yenidoğan yavruların gözleri kapalıdır. İlk başta sadece tat alma ve dokunma duyuları gelişmiştir. Gözler genellikle ikinci haftadan sonra açılmaktadır. İlk üç hafta beslenme ve uykuyla geçmektedir. Bazı yavrular günde 22 saat kadar uyuyabilmektedir. İlk haftalarda yavruların başka köpekler ile etkileşime geçmemesini ya da başka kişilerin yavrularla temas kurmamasını sağlamak gerekir. Yavrular bu dönemde son derece korunmasız oldukları için birçok hastalıktan etkilenebilmektedirler.
Her ne kadar bir haftalık süreç kısa gibi gözükse de aslında 3 - 4 hafta arasında oldukça büyük değişiklikler meydana gelir. Yavruların artık gözü açılır ve dişler çıkmaya başlar. Yine bu haftada yavrular ses çıkarmayı öğrenirler. Anne sütünün yetersiz geldiği durumlarda veteriner hekimin onayının da olması şartıyla süte ek olarak yaş mama da verilebilmektedir. 3. ve 4. haftalar arasında artık yavrular biraz daha bağımsız hale gelirler. Etraflarındaki dünyayı keşfetmeye ve kardeşleriyle oyun oynamaya başlarlar. Aynı zamanda insanlara da ilgi duymaya bu dönemde adım atarlar. Onları tutarak ya da okşayarak bağ kurmaya başlamak bu dönemde mümkün olmaktadır. Bu nedenle bu bir haftalık süreçte yavrularla oldukça fazla vakit geçirilmesi güzel bağlar kurmak açısından tavsiye edilmektedir. Bu dönemde yavruların hastalık kapma riskini minimuma indirmek için diğer köpeklerden uzak tutulmaya devam edilmeleri gerekmektedir.
Bu süreçte artık yavrular anneden ayrılmaya hazır hale gelmektedir. 6. haftalarında parvovirüs ve gençlik hastalığı başta olmak üzere pek çok farklı hastalığa karşı koruyucu olan karma aşıları yapılır. Bu yavruların aynı zamanda ilk aşısıdır. Bu sayede dış dünyaya karşı daha korunaklı hale gelirler. Eğer doğalı 1 - 3 ay olmuş bir yavru sahiplenirseniz aşı kaydını mutlaka istemeniz gerekmektedir. Köpeklerin aşı takvimi hakkında daha detaylı bilgi almak için "Yavru ve Yetişkin Köpeklerde Aşılama Takvimi" başlıklı blog yazımıza göz atabilirsiniz.
Yavru köpekler 7 - 8 haftalardan itibaren kuru mama yemeye başlayabilirler. Ayrıca yavrular için tuvalet eğitiminin de zamanı gelmiş demektir. Ancak hala kaslar gelişmeye devam ettiği için tuvalet eğitiminden mükemmel sonuçlar beklememek ve sabırlı olmak gerekir. Yavruları 1 - 2 saatte bir dışarı çıkarmak ve tuvaletlerine alıştırmak için sabırlı olmak bu dönemde yapılabilecek en doğru davranıştır.
Bu dönem yavruların oyuncu ve meraklı olduğu, aynı zamanda insanların nasıl davrandığını da gözlemlemeye başladıkları dönemdir. Aşılarını olan yavruların diğer evde yaşayan diğer evcil hayvanlarla tanışmalarında bir sakınca yoktur. Yavruların özellikle doğumdan sonra 5 - 16. haftalar arasında etraflarındaki dünyayla etkileşime geçmeleri ve deneyim kazanmaları gerekmektedir. Sosyalleşme dönemi olarak da adlandırılan bu dönemde insanlardan, bulundukları ortamlardan ve etraflarındaki diğer hayvanlardan olumlu deneyim elde etmeleri onların mutlu ve sağlıklı bir hayata sahip olmalarını sağlamaktadır. Hatta yavruları dışarı çıkarmak arabaları, kapı zilini, yağmuru kısacası ilerleyen yaşamında karşılaşacağı etmenlerin büyük çoğunluğunu deneyimlemesini sağlamak çok önemlidir. Köpeklerde 6 ile 8. haftalar arasında korku anlayışı gelişmektedir. Bu dönemde yaşanacak olumsuz deneyimler hayat boyunca yerleşecek fobilere neden olabilmektedir. 1 - 3 aylık dönem aynı zamanda otur, bekle gibi basit komutların öğretilmesi ya da tasma eğitimi gibi eğitimler için ideal başlama zamanıdır.
3. ile 8. aylar arasında artık yavru dişleri dökülmüştür ve yetişkin dişleri çıkmıştır. Bu nedenle köpekler etrafta buldukları her şeyi ısırmaya ve kemirmeye başlamaktadırlar. Özellikle ev ortamında mobilyadan ayakkabılara kadar bulabildikleri her şeyi çiğnerler. Etrafa zarar vermemeleri için çiğneyebilecekleri oyuncakları bulundurmak gerekmektedir. Köpeklerin dişlerini rahatça kaşıyabilecekleri ve çevrelerine zarar vermelerine engel olacak çiğneme kemiklerini buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz. Bu dönem ayn zamanda hızla büyümenin olduğu dönemdir. Özellikle büyük ırklarda hızla kilo alımı meydana gelmektedir. Kemikler ve kıkırdaklar sertleşir. Köpekler gelişmeye bağlı olarak daha sakar hale de gelebilirler. Gelişim sürecinde yaralanmaya daha yatkındırlar. Bu nedenle özellikle onların yanında değilken korunaklı bir ortamda olduklarından emin olunması güvenlikleri açısından önemlidir. 16. hafta itibarıyla aşıların tamamlanmış olması ve kalp kurdu, bit ve pire önleme tedavisinin başlamış olması gerekir. Dişi köpeklerin, ırklarına da bağlı olarak, 4. ile 6. aylar arasında ilk kızgınlık dönemine girmeleri beklenir. Erkekler de ise sperm üretimine başlamaktadır. Bu süreçte erkek yavrular etrafa kokularını bırakmaktadır. Kısırlaştırma yapmak için genelde bu dönem tercih edilmektedir.
3 - 8 aylık dönemde artık köpeklerin kişilikleri oturmaya başlamaktadır. Basitçe iç güdülerini takip etmenin yanı sıra bağımsız kararlar vermeyi de öğrenirler. Bu dönemde onların bir emri yerine getirmekle bir topun peşinde gitmek arasında kararsız kaldığını görebilirsiniz. Her seferinde doğru hareketi yapamayabilirler. Çünkü bu aşamada neleri yapıp neleri yapamayacaklarını öğrenmek için sınırları test etmektedirler. Bu dönemde sabırlı olmak ve onların doğru yolda karar almalarını sağlamak son derece önemlidir. Bu dönemde eskisi kadar olmasa da korkular gelişmeye devam etmektedir. O yüzden yavrunun dünya ile olan etkileşimine dikkat etmek ve onların olumsuz bir deneyim yaşamamasını sağlamak gerekir.
Köpeklerde yavru yetişkin ayrımı sadece yaşa bağlı olarak değil aynı zamanda boyuta bağlı olarak da belirlenebilmektedir. Küçük ırklar genellikle 1 yaş civarında gelişimini tamamlamaktadır. Bu da onlar için yavruluğun sona ermesi ve yetişkinliğin başlaması anlamına gelmektedir. Ancak diğer taraftan Golden Retriever gibi orta boyut ırklarda 18 aydan sonra yetişkinlik başlamaktadır. Dev ırk köpeklerde ise yavruluk 25 aya kadar sürebilmektedir. Türüne bakılmaksızın tüm yavruların ilk 12 ay yavru köpek maması ile beslenmesi gerekmektedir. Ancak büyük ırk köpeklerde bu süre 18 - 24 aya kadar çıkabilmektedir. Burada önemli olan köpeklerin gelişim ve büyüme süresince gerekli olan gıdaları yeteri miktarda alması gerektiğidir. 8 - 12 ay arasında da merak, oyunculuk ve sınırları test etme devam etmektedir. Temel eğitimlerin yavruluğun sonra ermesi ve yetişkinliğin başlaması ile tamamlanmış olması tavsiye edilir. Birçok köpek yetişkinlik süresinde de eğitimine devam etmektedir. Bu dönemde ona yeni hareketler ve komutlar öğretmek beraberinde yeni oyunlar keşfetmesini sağlamak onun zihninin keskin bir biçimde çalışmasının önünü açmaktadır. Bağlılık ve daha birçok eğitim köpeklerde 3 yaşına kadar devam etmektedir.
Uzun yıllardır sağlık, teknoloji, tekstil, kozmetik, evcil hayvan sağlığı ve ürünleri ile ilgili içerik üreten Ayşegül Tunçay Bilcen, sosyal medya yönetimi ve dijital pazarlama alanında da uzmanlaşmıştır. İçerik üretimi ve evcil hayvan bakımı ile ilgili deneyimleriyle Petlebi.com blog sayfasında 2020 yılından beri blog içeriği yazmaktadır.
