24.09.2021 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Kuduz söz konusu olduğunda aklımıza ilk köpekler gelse de bu bulaşıcı virüs türünden insanlar dahil olmak üzere birçok memeli etkilenir, bu memeliler arasında kediler de vardır. Hatta dünyanın birçok ülkesinde kedilerde kuduz görülme oranının köpeklerde kuduz görülme oranından fazla olduğu bilinmektedir. Merkezi sinir sistemini etkileyen viral bir enfeksiyon olarak tanımlanabilen kuduz hastalığı her sene dünya genelinde milyonlarca hayvanın hayatını kaybetmesine yol açmaktadır. Neyse ki günümüzde kuduz aşıları sayesinde bu hastalık hem kontrol altına alınabilir hem de önlenebilir. Bu yazımızda kedilerde kuduz olur mu? Kediden kuduz bulaşır mı? Kedilerin kuduz olduğu nasıl anlaşılır? gibi önemli soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
Kediler de kuduz hastalığına yakalanabilir. Yavru kedilerde kuduz olur mu? sorusunun yanıtı da ne yazık ki evet şeklinde verilebilir. Kuduz virüsü taşıyan bir hayvan tarafından ısırılan ya da açık yarası ile kuduz virüsü taşıyan hayvanın salyası ile temas eden kediler kuduz kapabilir. Kuduz virüsünü barındıran salya vücuda girdiğinde kuduz belirtileri gelişmeden önce haftalar ve hatta aylar boyunca vücutta kalabilir. Daha önce sizler için Köpeklerde Kuduz Hakkında Bilinmesi Gerekenler adlı bir içerik paylaşmıştık, detaylı okuma için buraya tıklayabilirsiniz.
İlgili makalede de belirttiğimiz gibi kuduz belirtilerinin ortaya çıkması için geçen süre yani kuluçka süresi birçok farklı faktörden etkilenebilir. Kuduz virüsü beyin ve omurilik bölgelerine yakın bir noktadan bulaştığında, ısırık derinlere ulaştığında ya da salyada çok fazla virüs bulunuyorsa daha hızlı belirti gösterir. Kedilerde kuduz belirtileri ortaya çıktığında, köpeklerde de olduğu gibi, ne yazık ki ölümcül sonuçlarla karşılaşılması mümkündür. Bu nedenle kedilerde kuduz belirtilerinin gözlemlenmeden herhangi bir ısırılma durumunda veteriner hekimlere ulaşılması ve kedilerde kuduz aşısının kesinlikle ihmal edilmemesi gerekir.
Kedilerde kuduz belirtileri üç farklı aşamada görülür. Bu aşamalar prodromal, uyarıcı ve paralitik olarak sırayla ortaya çıkar. Kedilerde kuduz belirtilerini az sonra aktaracağız ama öncesinde önemli bir hatırlatma yapmak istiyoruz.
Kedilerde kuduz belirtileri ortaya çıkmadan önce kedilerde bir ısırık yarası ya da ısırılmaya bağlı abse oluşumu gözlenebilir. Bu durum kuduz virüsü taşıma ihtimali olan vahşi bir hayvan, başka bir kedi veya köpek tarafından ısırıldıklarının en belirgin işaretidir. Bu nedenle kedilerde meydana gelen herhangi bir yaralanma durumunda zaman kaybedilmeden veteriner hekimlere ulaşılması gerekir. Kediler daha önce kuduz aşısı olmuşlarsa ya da aşı zamanları gecikmişse veteriner hekimler ek bir doz aşı yapabilirler. Böylece bağışıklığın güçlenmesi sağlanabilir.
Kedilerde kuduzun kuluçka süresi genellikle 1-3 aylık dönemi kapsar. Bu süre zarfında vücuda giren virüs sinir sistemine ve son olarak beyne ulaşır. Kedilerde kuduz belirtileri standart olarak kuluçka süresinden sonra ortaya çıkar. Kediler belirtiler ortaya çıkmadan birkaç gün önce kuduzu yayabilirler. Bu nedenle, bu hastalığa karşı tedbir alınması insan sağlığı açısından da belirleyici öneme sahiptir.
Prodromal; ön belirti, başlangıç anlamına gelir. Bu evre dahilinde kedilerde ilk gözlenen kuduz belirtileri davranış değişiklikleridir. Cana yakın ve insanlarla vakit geçirmeyi seven kediler saklanmaya ve utangaç tavırlar sergilemeye başlayabilirler. Genelde korkak ve çekingen oldukları düşünülen kediler öz güvenli hale gelebilirler. Hareketli kediler her zamankinden halsiz olabilirler ve genel olarak iştahlarında azalma gözlenir.
Kedilerde davranış değişiklikleri belirli bir standartta gerçekleşmez. Bazı kedilerde virüs beyne daha çok zarar verdiği için belirgin kişilik değişimleri olurken bazı kedilerde fark edilebilecek düzeyde davranış değişikliği görülmez. Prodromal evre genellikle iki ila üç gün devam eder.
Kedilerde kuduz belirtileri uyarıcı evrede belirgin derecede şiddetlenir. Davranış değişiklikleri yoğunlaşır, huzursuz davranışlar sergilerler, gürültüye yoğun bir tepki verirler. Birçok kedi herhangi bir gerekçe olmaksızın agresifleşebilir; insanlara ya da aynı evde yaşadıkları hayvanlara saldırabilir. Uyarıcı aşama olarak adlandırılan bu dönem bir hafta kadar sürebilir.
Kuduzun son evresinde kediler belirgin şekilde zayıflık gösterir, baş boyun ve göğüs kısımlarında felç oluşabilir. Felç gırtlak bölgesini de etkisi altına alır ve miyavlama ya da yutkunma mümkün olmaz. Bu süreçte ağızda köpürme ya da aşırı tükürük üretimi ile karşılaşılabilir. Son evre yaklaşık 2-4 gün sürer.
Her kuduz vakası benzersiz nitelik taşır ve kedilerde kuduz belirtilerinin yukarıda açıklanan tipik belirtilerle eşleşmeyebileceğinin unutulmaması gerekir.
Kuduza maruz kaldığı bilinen veya herhangi bir belirtiye sahip olan kedilerin, hatta hafif olanların bile, insanların ve diğer hayvanların virüse maruz kalmaktan korumak için karantinaya alınması gerekecektir.
Yazımızın son bölümünde kedilerde kuduz hakkında merak edilen birkaç soruya yanıt vereceğiz.
Bu soruya kesin bir yanıt vermek çok mümkün değildir. Kuduz salya yoluyla bulaşır ancak kuduz olduğundan emin bir kedi söz konusuysa patisine ve tırnaklarına salya bulaştırması mümkündür, bu durumda tırmalama sonrası çok düşük bir ihtimal olsa da kuduz bulaşı söz konusu olabilir.
Enfekte olan bir kedi belirtiler ortaya çıkmadan birkaç gün önceden itibaren kuduz bulaşına neden olabilir. Kediden insana, kediden kediye ve kediden köpeğe teorik olarak kuduz bulaşması mümkündür.
Kedilerde kuduz belirtileri ortaya çıktıktan sonra ne yazık ki bu durumun tedavisi mümkün değildir. Bu nedenle kedilerin kuduz kapma ihtimali söz konusu olduğunda mutlaka veteriner hekimlere başvurulması gerekir. Bu doğrultuda veteriner hekimler bağışıklığı güçlendirmesi amacıyla bir aşı yapabilirler. Belirtiler ortaya çıktıktan sonra ne veteriner hekimlerin ne de sizin yapabileceğiniz bir şey vardır. Bu nedenle kedilerde kuduz aşısının kesinlikle ihmal edilmemesi önemlidir.
