Yavru ve Yetişkin Kedilerde Aşılama Takvimi

Bir kedi sahiplendiğiniz zaman yaşamınız kadar öncelikleriniz de değişir. Sevimli dostunuzun tüm yaşam evrelerinde sağlıklı olması ve sağlığını koruması için birçok faktörü eş zamanlı olarak düşünmelisiniz. Kedilerin sağlığının korunmasında en önemli gereksinimlerinden biri de kedi aşı takvimine uyum sağlanmasıdır. Bu yazımızda yavru ve yetişkin kedilerde aşılama takvimi hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz. Keyifli okumalar dileriz.

Kediler doğduklarında bağışıklık sistemleri onları hastalıklardan koruyacak kadar güçlü olmuyor. Ancak annelerinden emdikleri kolostrum adı verilen süt, antikor bakımından zengin olduğu için geçici olarak bağışıklık sistemleri güçlenir. Anne sütü aracılığı ile elde edilen bağışıklık güçlendirici etki, kediden kediye göre değişiklik gösterebilir. Genellikle anne sütü ile yavru kediler 8 – 18 haftalık bir süreç boyunca hastalıklara karşı koruma sağlayabilir. Fakat bu sürenin ardından temel hastalıklara karşı savunmasız kalabilecekleri için devreye kedi aşı takvimi girer. 

Kedi aşılarının temel amacı dostlarımızın hastalık etmenleri ile karşılaşmadan önce belirli hastalıklara karşı antikor üretmesi ve koruma altına alınmasıdır. Tedavisi olmayan ya da olsa dahi zorlu bir süreç gerektiren hastalıklara karşı gerçekleştirilen aşıların aksatılmaması; yavruluk dönemi kadar yetişkinlik dönemi aşılarının da ihmal edilmemesi gerekir. 

Yavru Kedilerin İhtiyaç Duyduğu Aşılar 

Her kedi sağlıklı kalmak için aşılanmaya ihtiyaç duyar. Yavruluk döneminde bu gereksinim çok daha yoğun bir şekilde hissedilmektedir. Ancak bu bağışıklık birkaç hafta içinde azalır ve kendi bağışıklık sistemlerinin devreye girmesi gerekir. Anne sütü ile beslenmeyen yavruların gelişimlerinin desteklenmesi için onlara özel formüle edilmiş süt tozları ile beslenmesi son derece önemlidir. 

8 haftadan sonra mamaya geçiş başlar ve bu geçiş döneminde yapılan aşılar, kedinin ileriki yaşamında karşılaşabileceği pek çok bulaşıcı ve ölümcül hastalığa karşı koruma sağlar. Anne sütünün koruyuculuğunun bitmesi ile kedilerin bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için uygulanan aşılar temel ve temel olmayan aşılar olmak üzere iki ayrı kategoride ele alınabilir. 

Temel aşılar tüm yavru ve yetişkin kedilere uygulanması önerilen, en sık karşılaşılabilecek tehlikeli hastalıklara karşı koruma sağlayan aşılardır. Kedi aşılama takvimi içerisinde yer alan temel aşılar karma aşı, kuduz aşısı ve lösemi aşısı olarak sıralanabilir. 

Kediler için temel olmayan aşıların her kediye uygulanması gerekmez. Bağışıklık sistemi virüs aşıları, karın zarı enfeksiyonu aşıları ve cinsel yolla bulaşabilecek hastalıklara karşı koruyucu aşılar temel olmayan aşı sınıflandırmasında yer alırlar. Bu aşıların uygulanabilmesi için veteriner hekimlerin kapsamlı muayenelerine ve tetkiklerine ihtiyaç duyulur. 

Veteriner hekimler tarafından genellikle şu aşılar önerilir:

Karma Aşı (FVRCP): Feline panlökopeni (gençlik hastalığı), feline herpes virüsü (rhinotracheitis) ve calicivirüse karşı koruma sağlar.

Feline Lösemi (FeLV) Aşısı: Özellikle dış ortama çıkan yavrular için hayati öneme sahiptir.

Kuduz Aşısı: Yasal olarak zorunludur ve kuduz zoonotik hastalıklardan biri olduğundan mutlaka uygulanmalıdır.

Parazit Uygulamaları: Aşılamadan önce mutlaka iç-dış parazit tedavisi yapılmalıdır. Kedilerde Parazit Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri, Kediler İçin Parazit Aşısı Nedir, Nasıl Yapılır ve Yan Etkileri ve Kedilerde Parazit (İç ve Dış) Nedir ve Neden Olur? yazılarımızda parazit uygulamasına dair detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.

PetMD ’de de bahsedildiği üzere, yavru kedilere ilk aşı genellikle 6-8 haftalıkken yapılır ve 16 haftalık olana dek 3-4 hafta aralıklarla devam eder.

İlk aşının ardından her bir tekrar dozun kedinin bağışıklık sistemini daha da güçlendirir ve eksik kalan bir doz koruma etkisini azaltabilir. Yavru Kedilerde Yaygın Görülen Sağlık Sorunları başlıklı yazımızda patili dostlarımızın sağlığını tehlikeye sokabilecek durumlar hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.

Yavru Kedilerin Aşı Takvimi

Yavru kedi aşı takvimi ve uygulama zamanları şu şekilde sıralanabilir:

Kedilerin aşı takvimi ilk olarak iç ve dış parazit ilaçları ile başlar. Bağışıklık sisteminin gelişmeye devam ettiği bu dönemde kedilerin iç parazitlere yatkın oldukları bilinmektedir. Özellikle ishale yol açabilen Protozoa ile kusma, dışkıda kan, halsizlik ve kilo kaybı gibi belirtilerle etkisini gösteren bağırsak kurtları yavruların sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu iç parazitlere ek olarak dış parazitlere karşı da korunma sağlanması için parazit ilaçlarının belli aralıklarla uygulanması gerekir. 

Yavru kedi aşı takvimi kapsamında en önemli aşıların başında karma aşı gelmektedir. 2. ayını dolduran tüm yavru kedilere uygulanması gereken karma aşı kedilerde sık görülen viral enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Feline Parvos, Herpes Virüs ve Felin Calici gibi virüs etkenleri içeren karma aşı 8-10 haftalık dönemde uygulanır ve yaklaşık 2 hafta sonra tekrarlanır.

Yavru kedi aşılama takviminin bir diğer aşısı lösemi aşısıdır. Lösemi aşısının kedilerde her yıl tekrarlanması önerilir. Lösemi virüsüne karşı koruma sağlamak amacıyla uygulanan bu aşının %100 koruculuğunun olmadığı bilinmektedir. feLV virüsü nedeniyle bulaşan bir hastalıkla enfekte olan kedilerde üreme sorunları, kanserler ve enfeksiyonlar ortaya çıkabilir. Lösemi aşısının yavru kedi 11-13 haftalıkken tekrarlanması gerekecektir.

Yavru kedilere zorunlu aşılar arasında kuduz aşısı da bulunmaktadır. Kuduz aşısının uygulanabilmesi için kedilerin 3 aylarını doldurmaları beklenir. Kuduz hastalığının bulaşma mekanizması kuduz hastalığı olan bir canlı tarafından ısırılmak ya da tırmalanmak olduğu için bu aşının evde yaşayan kedilere uygulanıp uygulanmayacağı hakkında çeşitli soru işaretleri bulunmaktadır. Ancak 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu Uygulama Yönetmeliği kapsamında kedilere kuduz aşısı uygulanması yasal bir zorunluluktur. 

Yetişkin Kedilerin İhtiyaç Duyduğu Aşılar

Yavru kediler 1 yaşlarını tamamladıkları zaman diliminde yetişkin olarak kabul edilirler. Yetişkinlik dönemlerinde de kedilerin düzenli olarak aşılanmaları gerekir. Kedi dostlarımızın sağlıklı bir ömür geçirebilmesi yalnızca yavruluk döneminde yapılan aşılarla sınırlı değildir. 

Yetişkin kediler de bağışıklık sistemlerini güçlü tutmak ve bulaşıcı hastalıklara karşı korunmak için belirli aralıklarla aşılanmalıdır. Yetişkinlik döneminin ilk senesinde yavruluk döneminde yapılan temel aşıların tekrarlanması önerilmektedir. İlerleyen zamanlarda ise aşı sıklığı 1-3 yıllık periyotlar şeklinde planlanır.

Kedilerin aşıları ve kedilerin aşı sıklıkları belirlenirken veteriner hekimlere danışılması gerekir. Temel aşılar bir zorunluluk olarak yapılsa da temel olmayan aşılara da gerek duyulabilir. Bu noktada da kedilerin yaşam koşulları, genel sağlık durumları ve riskli oldukları hastalıklar özelinde detaylı planlanma yapılması gerekmektedir. Düzenli kontroller sırasında veteriner hekimler kedi aşı takvimi ile ilgili gerekli gördükleri değişiklikleri yapabilirler. 

The Spruce Pets kaynağına göre, yetişkin kedilerde yıllık aşı tekrarları, özellikle karma ve kuduz aşıları açısından büyük önem taşır. Evde yaşayan kedilerde bile, dış ortamla temas (örneğin pencereden giren sinekler, insan taşıyıcılığı veya evcil hayvan pansiyonları) hastalık riski oluşturabilir.

VCA Animal Hospitals da, aşıların tekrarlanmasının bağışıklık belleğini canlandırarak, uzun vadeli koruma sağladığını belirtmektedir.

Yetişkin kedilere uygulanan başlıca aşılar şunlardır:

• Karma Aşı (FVRCP): Yılda bir kez önerilir.
• Kuduz Aşısı: Türkiye'de yasal olarak zorunludur. Yılda bir tekrar edilmelidir.
• Lösemi Aşısı (FeLV): Dışarı çıkan veya başka kedilerle teması olan kediler için önerilir.
• Parazit Uygulamaları: 2-3 ayda bir iç ve dış parazit tedavisi yapılması bağışıklığı destekler.

Yetişkin Kedilerin Aşı Takvimi

Aşağıda, tipik bir yetişkin kedi için önerilen yıllık aşı takvimi sunulmuştur:

Kediler Neden Aşı Olmalı?

Aşılar, kedilerin sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için yalnızca bireysel koruma sağlamaz; aynı zamanda toplum sağlığına katkıda bulunan kritik önlemlerdir. Her aşı, belirli bir hastalığa karşı bağışıklık sistemini hazırlayarak, vücuda bu hastalıkla karşılaştığında hızlı ve etkili tepki verme kabiliyeti kazandırır. Bu sayede ölümcül veya kalıcı hasarlara yol açabilecek birçok enfeksiyonun önüne geçilir.

Aşılar, ölümcül ve bulaşıcı hastalıklara karşı en etkili korunma yöntemidir

Karma aşılar; kedi gençlik hastalığı olarak bilinen panlökopeni, Herpes virüsü ve calicivirüs gibi üç yaygın ve bulaşıcı hastalığa karşı bağışıklık kazandırır. Bu hastalıkların özellikle yavru kedilerde görülme oranı daha yüksektir, erken dönemde aşılanmayan kedilerde hayati risk %90’a kadar çıkabilir.

Tedavisi olmayan hastalıkların önlenmesinde tek yol aşıdır

Herpes virüsü ve calicivirüs gibi solunum yolu hastalıkları, kediler arasında hızla yayılabilir. Bu hastalıkların tam anlamıyla tedavisi yoktur, yalnızca semptomları kontrol altına alınabilir. Aşıyla koruma sağlandığında bu hastalıkların bulaşma ve ağır seyretme ihtimali oldukça azalır.

Bazı virüsler bir kez vücuda girdikten sonra kedide ömür boyu taşıyıcılık yaratabilir. Özellikle herpes virüsü, stres dönemlerinde yeniden aktifleşerek tekrar belirtiler göstermeye yol açabilir. Bu da hem kedi sağlığı hem de yaşam kalitesi açısından risklidir.

Zoonotik hastalıklara karşı önlem alınır

Aşılar yalnızca kedi sağlığını değil, ev ortamında yaşayan diğer canlıları da korur. Kuduz gibi zoonotik hastalıklar hem hayvanlara hem de insanlara bulaşabilir. Türkiye’de kuduz aşısı hem kanuni zorunluluktur hem de halk sağlığı açısından vazgeçilmezdir.

Toplumsal bağışıklık için aşı zorunluluktur

Aşılama, yalnızca bireysel koruma değil, toplumsal bağışıklık açısından da kritik rol oynar. Aşılanmış bireylerin çoğunlukta olduğu bir toplulukta, hastalıkların yayılma şansı azalır. Böylece bağışıklık sistemi zayıf olan veya henüz aşılanmamış yavru kediler de dolaylı olarak korunmuş olur.

Kedilerin Aşılama Döneminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Aşı süreci yalnızca uygulama anından ibaret değildir. Hem öncesinde hem de sonrasında dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar bulunur. Bu ayrıntılara dikkat edilmemesi, aşının etkisini azaltabilir ya da kedinizin sağlığını riske atabilir.

Aşılamadan önce kedinin mutlaka genel sağlık kontrolünden geçmesi gerekir. Bağışıklık sistemi zayıfken yapılan aşılar, istenen etkiyi göstermeyebilir.

Aşıların spesifik nitelikleri doğrultusunda belli dönemlerde yapılması gerektiği bilinmektedir. Örneğin kuduz aşısı yapılabilmesi için yavru kedilerin ilk 3 aylarını tamamlamış olması gerekir. Bu nedenle kedi aşı takvimi belirlendiğinde zamanlamaya özen gösterilmelidir.

Farklı aşıların aynı enjektöre çekilip uygulanmaması gerekir. Aşıların prospektüslerinde farklı bir aşı ile birleştirilip birleştirilemeyeceklerine dair bilgi bulunacaktır. 

Hamilelik dönemindeki kedilere aşılama yapılmaz. Hamile kedilere aşı yapılabilmesi için aşı prospektüsünde özel olarak belirtilmiş olması gerekir. Kedilerde gebelik planlaması yapıldıktan sonra tüm gerekli aşılamaların tamamlanması önemlidir. Fakat bu durumun istisnaları da vardır. Kediler daha önce hiç aşılanmadılarsa ve kontaminasyon riski yüksek yerlerde yaşıyorlarsa veteriner hekimlerin onayı ile aşılama yapılabilir. 

Aşı sonrası hafif ateş, yorgunluk ve iştahsızlık gibi yan etkiler normal kabul edilir. Ancak kusma, solunum zorluğu veya yüzde şişlik gibi belirtiler görülüyorsa acil veteriner hekim müdahalesi gerekebilir.

Aşılama sürecinde dikkat edilmesi gerekenler:

• Kediniz hasta, halsiz veya ateşliyse aşı ertelenmelidir.
• Aşıdan önce mutlaka iç-dış parazit uygulaması yapılmış olmalıdır.
• Aşı sonrası 30 dakika boyunca veteriner kliniğinde gözlem altında tutulmalıdır.
• Aşı sonrası birkaç gün boyunca ağır egzersizden kaçınılmalı, stres faktörleri azaltılmalıdır.
• Aşı uygulanan bölgede birkaç gün süren şişlik olması normaldir ancak şişliğin geçmemesi ve/veya büyümesi durumunda mutlaka veteriner hekime gösterilmesi gerekir.

Kedi Aşı Karnesi Nedir?

Aşı karnesi; kedinizin tüm aşı geçmişini, uygulama tarihlerini, uygulayan veterinerin bilgilerini ve hangi markanın kullanıldığını içeren resmî bir belgedir. Bu belge yalnızca düzen takibi için kullanılmaz. Seyahatlerde, konaklama kabullerinde ve veteriner hekim ziyaretlerinde de gerekli olabilir.

Bazı veteriner klinikleri aşı takvimini dijital sistemlerle de desteklemekte, hatırlatma mesajları göndererek evcil hayvan sahiplerinin takibi kolaylaştırmasına yardımcı olmaktadır. Yine de kedilerin fiziksel bir karnesinin de olması gerekir. 

Yavru ve Yetişkin Kedilerde Aşılama Takvimi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular 

Kedi aşıları hakkında merak edilen pek çok detay, ilk defa kedi sahiplenenler kadar deneyimli evcil hayvan dostları için de kafa karıştırıcı olabilir. Aşıların güvenliği, ev kedileri için gerekliliği, olası yan etkiler ya da takvim takibi gibi konularda aklınıza takılan soruları veteriner görüşleri ve güvenilir kaynaklara dayalı bilgilerle yanıtladık. İşte aşılama süreciyle ilgili en çok merak edilenler:

Kedilerde Aşılama Riskli midir?

Aşılama ile ilgili belirli riskler olsa da bu riskler nadiren görülür. Aşıya gösterilen reaksiyonlar ve aşı sonrası görülen yan etkiler oldukça minimaldir ve çoğunlukla kendiliğinden geçme eğilimindedir. Bu yan etkiler arasında enjeksiyon bölgesinde şişlik ve ağrı, hafif ateş veya halsizlik bulunur. Şiddetli alerjik reaksiyonların görülme ihtimali oldukça az olmakla birlikte böyle bir sorun yaşanırsa tedaviye geçilmelidir. Yavru kedilerde cilt sorunları, yüz bölgesinde şişlik veya nefes darlığı gibi şikayetler ortaya çıkarsa veteriner hekimlere danışılmalıdır. 

Aşılama karşıtı bir kesim olsa da birçok veteriner hekim özellikle yavruluk döneminde aşıların potansiyel risklerinden ziyade faydalarına odaklanması gerektiği konusunda hem fikirdir. Yavruların bağışıklık sistemlerinin zayıf olduğu bu süreçte hayatlarını riske sokabilecek hastalıklara karşı aşılanmaları, daha sağlıklı bir yaşam sürebilmelerinde kritik bir öneme sahiptir.

Ev Kedileri İçin Aşı Yaptırmak Gerekli mi?

Evet, ev kedileri de aşılanmalıdır. Sadece dışarı çıkan kediler değil, tüm kediler bazı temel aşılara ihtiyaç duyar. Çünkü hastalık taşıyıcı mikroorganizmalar ev ortamına ayakkabı, kıyafet ya da misafirler yoluyla taşınabilir.

Karma aşı ve kuduz aşısı gibi temel koruyucu uygulamalar, ev kedileri için de vazgeçilmezdir. Özellikle kuduz aşısı, Türkiye’de yasal olarak zorunludur. Bu nedenle, tamamen evde yaşayan kedilerin bile aşılanması hem sağlık hem de mevzuat açısından gereklidir.

Kedilerde Aşı Sonrası Hangi Yan Etkiler Görülür?

Aşı sonrası en sık gözlemlenen belirtiler arasında hafif ateş, hâlsizlik, iştahsızlık ve aşı yapılan bölgede geçici şişlik yer alır. Bu etkiler genellikle 24-48 saat içinde kendiliğinden ortadan kalkar. Bazı kedilerde, enjeksiyon bölgesinde birkaç hafta süren küçük bir nodül oluşabilir. Bu durum çoğunlukla zararsız olsa da büyüme veya hassasiyet varsa kontrol ettirilmelidir.

Kedilerin Aşısını Geciktirirsek Ne Olur?

Aşı takvimindeki gecikmeler, kedinizin bağışıklık sisteminde açıklıklar oluşmasına neden olabilir. Bu da onu bulaşıcı hastalıklara karşı savunmasız hâle getirir. Özellikle yavru kedilerde tamamlanmamış aşı protokolü, erken dönemde ciddi enfeksiyonlara zemin hazırlar. Özellikle karma aşı ve kuduz gibi hayati uygulamalarda takvime sadık kalınması gerektiğini belirtmektedir. Uzun süreli gecikmelerde bazı aşıların yeniden başlatılması gerekebilir.

Kedilere Aşı Yapılmazsa Ne Olur?

Aşısız kediler hem kendi sağlıklarını hem de çevresindekileri riske atar. Feline panlökopeni, herpes virüsü, calicivirüs ve kuduz gibi hastalıklar; aşısız kedilerde ciddi solunum, sindirim ve bağışıklık sorunlarına neden olabilir. Bazı hastalıklar ölümcül seyredebilir ve bulaşıcıdır.

Kedi Aşı Takvimini Nasıl Takip Edebilirim?

Aşıların zamanında yapılması, etkinliğini sürdürmesi açısından kritik öneme sahiptir. Bu yüzden düzenli takip şarttır. Kedinizin ilk aşıları yapıldığında veterineriniz size bir aşı karnesi verir. Bu belge hem yasal bir kayıttır hem de hangi aşının ne zaman yapıldığını gösterir.

Kaynaklar: 

https://www.smalldoorvet.com/learning-center/wellness/cat-kitten-vaccine-schedules

https://www.petmd.com/cat/general-health/kitten-vaccination-schedule-and-costs

https://vcahospitals.com/know-your-pet/vaccination-are-booster-vaccines-necessary-for-cats

https://www.thesprucepets.com/kitten-vaccine-schedule-4165446

https://www.thesprucepets.com/adult-cat-vaccination-schedule-4846632