10.10.2021 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Köpeklerde impetigo yaygın görülen bir cilt hastalığıdır. Özellikle hijyenik olmayan koşullarda yaşayan prepubertal dönemdeki yani ergenlik öncesi dönemdeki köpeklerde oldukça yaygın görülen bir durumdur. Köpek yavrusu piyoderması olarak da adlandırılan impetigo en yaygın olarak yavru ve ergenlik dönemindeki köpeklerde görülen bir tür deri enfeksiyonudur. Bu yazımızda köpeklerde impetigo belirtileri, tedavisi ve köpekleri bu sağlık sorunundan korumanın yollarından bahsedeceğiz.
Pyoderma cilt enfeksiyonlarının herhangi bir türü için kullanılan klinik terim olarak ifade edilebilir. Piyoderma durum olarak deriden irin gelmesi olarak tanımlanır. İmpetigo ise yaygın olarak staphylococcus bakterilerinin köpeğin derisinde aşırı büyümesinden ve çoğalmasından kaynaklanır, bu sağlık sorununa farklı bakteri suşlarının neden olması da mümkündür. İmpetigo genellikle hijyenik olmayan yaşam koşulları sebebiyle görülse de bu sağlık sorununa sahip olan tüm köpeklerin bakımsız bir yaşam alanına sahip olduğunu söylemek doğru değildir. İmpetigo bulaşıcı değildir, köpekler impetigo olan bir köpekle temas ettiklerinde herhangi bir bulaş gerçekleşmesi beklenmez.
Köpeklerde impetigonun nedeni tam olarak anlaşılmış değildir. Köpeklerde impetigonun meydana gelmesine neden olabilecek, risk faktörünün ortaya çıkmasını sağlayacak bazı durumlardan bahsetmek mümkündür. Bağışıklık ya da endokrin sistemde bir sorun olması, cilt hasarı gibi durumlarda köpeklerde impetigo riski artar. Bunun yanı sıra dış parazit sorunu, böcek ısırması, saçkıran, uyuz, gıda alerjisi, cildin hasar almış olması da impetigo riskinin artmasına neden olur. Bazı ırklarda impetigoya yatkınlık görülmektedir. Staffordshires Bull Terrier, Bulldog, Boxer cinsî köpekler sahip oldukları buruşuk cilt yapısı nedeniyle impetigoya yatkınlık gösterebilirler. İmpetigo genel olarak yavruluk ve ergenlik dönemi hastalığı olarak ön plana çıksa da bazı durumlarda yetişkinliğe kadar devam ettiği görülmektedir.
İmpetigonun gözle görülür ilk belirtisi ciltte ortaya çıkan sivilceye benzer görünüme sahip lezyonlardır. Bu lezyonlar kırmızı yumrulara benzer ve içlerinde irin olarak adlandırılan beyaz bir madde bulunur. Lezyonlar yaygın olarak koltuk altlarında, çenede ve seyrek tüylü bölgelerde ortaya çıkar. Kasık bölgesinde, tüysüz olan vetral karın bölgesinde lezyonlar görülebilir.
Lezyonların olduğu bölgede tüy dökülmesi meydana gelebilir. Köpek lezyonların ortaya çıktığı bölgeyi normalden çok sık kaşıyor olabilir. Bu belirtilerin yanı sıra impetigonun şiddetlenmesi halinde halsizlik ve iştahsızlık da görülebilir.
Ciltte meydana gelen lezyonlar en yaygın belirtidir bu lezyonlar görüldüğü zaman mutlaka bir veteriner hekime danışılması gerekir. Köpeğin yaşam koşullarının değerlendirilmesi ve tıbbi öyküsünün dinlenmesi önemlidir. Köpek barınaktan ya da sokaktan kurtarıldıysa geçmiş yaşam koşulları sebebiyle impetigo meydana gelmiş olabilir. Sonrasında fiziksel muayene yapılır bu muayene lezyonların foliküler ve foliküler olmayan türlerinin ayırt edilmesi açısından önemlidir. İmpetigo teşhisi için foliküler olmayan lezyonlar aranmaktadır. Sitolojik inceleme ile içi irin ile dolu olan keseciklerin yani püstüllerin bir tanesinin içinin boşaltılması gerekebilir. Boşaltılan irin incelendiğinde soruna neden olan bakteri belirlenebilir. Öykü, fiziksel muayene ile tanı genellikle konulabilir eğer tanıdan emin olunamıyorsa sitolojik inceleme gündeme gelir. Bunların nadiren yetersiz olduğu durumlarda histopatolojik inceleme, kültür ve duyarlılık testleri de yapılabilir.
Köpeklerde impetigo teşhisinde altta yatan ve riski arttıran durumların değerlendirilmesi de önemlidir. Endokrin sistem ya da bağışıklık sistemi sorunlarının köpeğin hikâyesine bağlı olarak mutlaka göz önünde bulundurulması gerekir. Hijyenik bir ortamda yaşayan, aşıları tamamlanmış olan köpeklerde impetigonun alt nedeninin bulunması önceliklendirilmelidir.
Köpeklerde impetigo oldukça kolay bir şekilde tedavi edilebilen bir sağlık sorunudur. Bazı durumlarda köpeğin kendi kendine düzelmesi bile mümkündür. İmpetigonun tedavi gerektirdiği şiddetli durumlarda yaygın olarak antibiyotik tedavisi tercih edilir. İmpetigonun orta şiddetli olduğu durumlarda topikal uygulamalar da tercih edilebilmektedir.
Yazımızın başlarında bahsettiğimiz üzere impetigonun gerçek nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bu nedenle köpekleri impetigodan korumak için yapılabilecekler genellemeler doğrultusunda önerilir. Öncelikli olarak köpeklerin düzenli veteriner kontrollerinin yapılması bağışıklık ya da endokrin sistemle ilgili bir sorunlarının olmadığından emin olunması önemlidir. Köpeğin pire gibi parazitlerden korunabilmesi için düzenli olarak aşılanması gerekir. Köpek ev ortamında yaşıyor olsa da kullandığı eşyaların düzenli olarak temizlenmesi gerekir. Köpeğin kullandığı yatak, örtü, yastık gibi eşyalar kokusuz deterjanlar ile düzenli olarak temizlenmelidir. Köpeğin oyuncaklarının da belirli aralıklar ile dezenfekte edilmesi impetigodan korunma açısından önemlidir.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
