Kuşların hisleri olup olmadığı hakkında bilimsel tartışmalar bir taraftan devam etse de kuşları sevenler aslında onların farklı davranışlara, kişiliklere ve duygulara sahip olan canlılar olduğu konusunda hemfikir. Kuşlar direkt olarak duygularıyla iletişim kurmazlar. Duygularının davranışlarına yansımasına dair ipuçları belirsiz olsa da dikkatli bakıldığında aslında onların farklı durumlara farklı duygusal tepkiler verdiğini görmek mümkündür.
Evcil kuş sahipleri, kuş gözlemcilerinin nadiren denk geldiği bir fırsata sahiptir. Onlar kuşlarını yakından gözlemleyebilir ve evcil kuşlarıyla yakın bağlar kurabilirler. Bu bağ sayesinde kuşların stresten yalnızlığa, eğlenceden heyecana kadar benzersiz duygularını ve durumlarını yakından gözlemleme şansı bulunur. Bazı evcil hayvan sahipleri kuşlarına ilgisiz davrandığı zaman "muhabbet kuşu küser mi?" sorusunu sorabilmektedir. Bu aşinalık evcil kuşların duyguları hissedebileceğine ve bu duygulara sahip olabileceğine dair hiçbir şüpheye yer bırakmaz. Etrafta gördüğümüz kuşlarla böyle bir bağ kurmadığımız için onlarla benzer bir etkileşime girmek ya da benzer davranışları gözlemlemek mümkün olmamaktadır. Yine de evcil dahi olsalar onlar da meydana gelen duygusal değişikliklerin ipuçlarını yakalamak için muhabbet kuşlarını dikkatli bir şekilde izlemek gerekir.
Kuşların duygusal durumları hararetli bir şekilde tartışılırken aslında kuşlar gözlemlendiği zaman çok belirgin duygular keşfedilebilmektedir.
Özellikle birden fazla kuşu olan evcil hayvan sahiplerinin en sık gözlemlediği duygulardan birisi sevgi ve bağlılıktır. Birlikte yaşayan dişi ve erkek muhabbet kuşları arasında birlikte beslenme ya da yiyecek paylaşma gibi nazik kur yapma davranışlarına oldukça sık rastlanır. Ayrıca ebeveyn olan kuşlar yavrularına karşı da aynı derecede şefkatli davranır. Bu duygular bir üreme mevsimi ya da kuluçka döneminin ötesine pek geçmese de oldukça güçlü bağlardır.
Ömür boyu birlikte olan kuşlar, sadece çiftleşme döneminde değil sürekli olarak birbirlerine sevgi gösterisinde bulunabilirler. Sadık çiftler birbirlerini korur, yiyeceklerini paylaşır, birbirlerinin tüylerini temizler ya da ilgilerini göstermek için farklı davranışlar sergileyebilirler.
Ürkmüş kuşlar korkularını gösteren bazı davranışlarda bulunabilirler. Hızlı uçma ve uzaklaşma bu davranışların en sık görülenidir. İnsanlardaki adrenalin yüklenmesine benzer bir şekilde kuşlarda aşırı korktukları durumlar karşısında savaş ya da kaç tepkisi verir. Kuşlarda görülen diğer korku tepkileri arasında donakalma, sinme, hızlı hızlı nefes alıp verme, gözlerin genişlemesi ve aşırı ses çıkarma yer alır. Kuşların verdiği bu tepkiler aslında insanların korku karşısında verdiği tepkilere oldukça yakındır. Yavrusu olan kuşlar korunmasız yavruları bir avcının ya da farklı bir tehlikenin altında olduğunda daha farklı tepkiler de verebilmektedir. "Muhabbet kuşları nelerden hoşlanmaz?" sorusunun cevabını aslında onun verdiği bu tepkilerden öğrenebilirsiniz.
Kızgınlık kuşlarda en sık görebileceğimiz duygulardan bir tanesidir. Kuşlar kızdığında tehdit içeren bir duruşa geçerler ve farklı sesler çıkarırlar. Saldırıya geçtiklerinde ise kanatlarıyla vururlar ve gagalarıyla ısırırlar. Kızgın kuşlar havadayken düşmanlarına dalış gerçekleştirebilir, onlara çarpabilir ve onlar uzaklaşana kadar peşinden uçabilir. Evcil muhabbet kuşlarında kızgın ve öfke çok nadiren görülür. Bu tarz davranışları dışarıdaki güvercinlerde ya da kargalarda görmek daha olasıdır. Özellikle yuva bölgesi tehdit altında olan kuşlar bir anda öfkeli davranışlar göstermeye başlar.
Keder oldukça karmaşık bir duygudur ve her insanın kedere verdiği tepkinin farklı olması gibi her kuşun da kedere karşı tepkisi farklı olur. Genellikle kuşlardaki kederi hemen fark etmek mümkün değildir. Örneğin bir muhabbet kuşu tıpkı insanlarda olduğu gibi kendini dış dünyaya kapatarak inkâr sürecine girebilmektedir. İnkâr, kederin ilk aşaması olarak kabul edilir. Üstelik kuşların davranışlarında da bir süre değişiklik görülmez. Eşin ya da yavrunun hayatını kaybetmesi, farklı bir ortama alınması gibi durumlar sonrasında kuşlarda halsiz, neşesiz davranışlar ve yılgın bir duruş görmek mümkündür. Eşini kaybeden kuşlar, eşlerinin cevap vereceğini umarak acıklı sesler çıkarabilmektedir.
Kuşlarda en belirgin ve en yaygın duygu kesinlikle mutluluk ve eğlencedir. Kuşlar mutlu olduklarında ya da eğlenceli hissettiklerinde farklı tepki verirler. Ancak farklı tepkilerindeki ortak nokta bu tepkilerin aşırılığıdır. Mutlu kuşların aşırı yüksek sesle bağırdığını, sürekli uçtuğunu, suyuyla ya da eşiyle oynadığını görebilirsiniz.
Uzun yıllardır sağlık, teknoloji, tekstil, kozmetik, evcil hayvan sağlığı ve ürünleri ile ilgili içerik üreten Ayşegül Tunçay Bilcen, sosyal medya yönetimi ve dijital pazarlama alanında da uzmanlaşmıştır. İçerik üretimi ve evcil hayvan bakımı ile ilgili deneyimleriyle Petlebi.com blog sayfasında 2020 yılından beri blog içeriği yazmaktadır.
