Köpeklerin genel sağlık durumu ciltlerine hemen etki eder. Köpeklerde yaşlanmayla birlikte cilt altında zararsız yumruların oluştuğuna sıklıkla tanık olunmasına rağmen bu yumruların bir hastalığın bağlı olarak da ortaya çıkabileceği göz ardı edilmemelidir. Köpeklerde iyi huylu yani kanserleşmeyen ve kötü huylu yani kanserleşen iki tür kitle meydana gelebilir. Tümör olarak da adlandırılan bu kitlelerin birbirlerine göre ciddi farklara sahip olan farklı alt türleri de mevcuttur.
Kitlenin görünüşüne bakarak iyi huylu mu, kötü huylu mu olduğunu tespit etmek mümkün değildir. Kitlenin veteriner hekim tarafından kontrol edilmesi ve kaynağına bağlı olarak bir tedavi planı uygulanması gerekir.
Köpeklerde farklı türde iyi huylu kitleler görülür. Bu kitlelerin büyük bir kısmı zararsızdır ve tedavi edilmeye ihtiyaç duyulmaz.
Histiositom genellikle iki yaşından küçük köpeklerde görülen iyi huylu cilt yumrusudur. Genellikle vücudun ön yarısı olmak üzere özellikle baş ve bacak bölgesinde görülür. Nadiren yaşlı köpeklerde ya da vücudun başka bölümünde meydana gelir. Histiositomlar genellikle pembe renkli ve etlidir. İyileşmeden önce büyüyebilir ve tahriş oluyor gibi gözükebilir. Bu tümörler genellikle tedaviye ihtiyaç duymadan kendiliğinden ortadan kalkar.
Lipom köpeğin vücudunun herhangi bir yerinde görülebilir ancak yaygın olarak gövdede ve bacaklarda karşılaşılır. Lipomlar cilt altında yağ hücrelerinden ya da kas dokusundan gelişir. Genellikle yaşlı ve kilolu köpeklerde görülür. Aynı anda birden fazla lipom görülmesi normaldir. Lipomlar için herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmaz ancak hızlı bir değişiklik meydana gelmediğinden emin olmak için yakından izlenmelidir. Lipomlar zaman içerisinde yavaş yavaş büyürler. Köpeğin hareketini zorlayacak bir yerde bulunması durumunda cerrahi olarak alınabilir.
Papillom genellikle genç köpeklerde ağız içinde ve çevresinde görülen siğil benzeri kitlelerdir. Papillom diğer yumruların aksine bulaşıcıdır. Yaşlı köpeklerde göz çevresinde ya da vücudun diğer bölgelerinde de rastlanabilir. Siğili andıran küçük, etli ve yuvarlak yapıdaki kitlelerin yüzeyi karnabahar benzeri bir görünüme sahiptir. Köpeğin bağışıklık sistemi olgunlaştıkça kendiliğinden kurur ve düşer. Ancak şiddetli vakalarda köpeğin yemek yemesini ya da yutmasını zorlaştırabilir. Bu gibi durumlarda cerrahi olarak alınması gerekebilir. Başka bir papilloma türü yaşlı köpeklerde daha yaygın görülen bir deri siğilidir. Bu siğiller bir tanedir ve virüsten kaynaklanmaz. Karnabahar görünümüne sahiptir ancak yapıları serttir. Genç yetişkin köpeklerde özellikle alt karın bölgesinde görülebilir.
Et beni köpeğin derisinin birbirine sürtündüğü yerlerde meydana gelir. Cildin bağ dokusunda gelişen bu kitleler genellikle ciltle aynı renktedir. Et beni özellikle yaşlı köpeklerde görülür. Ayrıca bazı köpek ırklarında da daha sık rastlanır. Herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Köpeğe rahatsızlık vermesi hâlinde kolay bir şekilde cerrahi müdahale ile alınabilir.
Yağ bezi tümörü genellikle yaşlı köpeklerde görülür. Bu kitleler bir bezelyeden daha küçüktür ve vücudun hemen hemen her yerinde ortaya çıkabilir. Bazı kitleler kanayabilir ya da sertleşmesine yol açacak bir materyal salgılayabilir. Büyük ırkların genellikle göz kapaklarında karşılaşılır. Yağ bezi tümörünün tedavi edilmesine gerek yoktur ancak köpeği rahatsız ettiği durumlarda kolaylıkla alınabilir.
Meibom bezi tümörü, göz kapağının kenarında yer alan meibom bezinde oluşan ve yavaş büyüyen iyi huylu bir kitledir. Tümör yapışabilir ve göz kapağına doğru ilerleyebilir. İltihaplı, tahriş olmuş, ağrılı ve açık yaralı hâle gelebilir. Meibom bezi tümörü köpeklerde kornea ya da konjontiva iltihabına yol açabilir. Bu tümörler ameliyat ile çıkarılabilir. Çıkarıldıktan sonra nadiren de olsa yeniden büyüyebilir.
Epulis, köpeklerin ağzında görülen iyi huylu kitledir. Brakisefal ırklarda daha sık olarak rastlanır. Pürüzsüz, etli ve pembe kitleler çoğunlukla kesici dişin, köpek dişinin ya da küçük azı dişinin dış yüzeyine yakın diş eti dokusunda görülür. Mantar gibi bir doku sapı üzerinde veya hareketsiz bir kitle olarak gözükebilir. Epulis kitlesinin içi kemikli olabilir. Bazı tipler çevredeki kemik dokuyu istila edebilir. Epulis teşhisi için biyopsi gerekir. Ayrıca çevredeki dokuları işgal edip etmediğini anlamak için röntgen çekilmelidir. Tümörün tamamının çıkarılması durumunda tekrarlama ihtimali oldukça düşüktür.
Foliküler kistler ciltte kıl folikülünden büyüyen iyi huylu kitlelerdir. Üzerlerine basıldığında beyaz, sarı ya da koyu renkli yoğun bir sıvı yayılabilir. Kitle büyüdükçe kaşıntılı ve ağrılı bir hâle gelir. Bu tür kistler için genellikle biyopsi yapılır. Foliküler kistlerin enfekte olma riski vardır. Enfeksiyon durumunda antibiyotik tedavisi uygulanır. Kistin aşırı büyümesi ya da ağrılı hâle gelmesi durumunda cerrahi operasyon ile çıkarılması gerekebilir.
Kötü huylu kitleler daha ciddi bir sağlık problemidir. Bu kitleler kansere yol açar ve vücudun diğer bölgelerine de sıçrar.
Anjiosarkomlar görünümleri değişebilen oldukça kötü huylu kan damarı tümörleridir. Deride ya da altta yatan yumuşak dokuda bir ya da daha fazla kırmızı yumru olarak görülmesi yaygındır. Tüm anjiosarkom türleri hızlı bir şekilde büyür ve çevredeki dokuyu yok eder. Ayrıca akciğer ve karaciğer gibi organlara yayılır. Anjiyosarkomlar kısa ve beyaz tüylü köpek ırklarında daha sık görülür. Genellikle gövde, kalça, uyluk ve arka bacakların alt kısmında karşılaşılır. Teşhis edilebilmesi için biyopsi gerekir. Cildin altında yer alan tümörler çıkarılabilir. Kalan tümörlerin yok edilebilmesi için kemoterapi tedavisi uygulanır.
Bazal hücreli karsinomlar yaşlı köpeklerde vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebilen düzleşmiş ya da kabarık görünümlü kitlelerdir. Çevredeki cilde yayılarak yeni yaralar oluşturabilir. Öte yandan çok nadir olarak diğer organlara yayılır. Hiçbir tümör hücresinin kalmamasını sağlamak için tümörün etrafında yer alan bir kısım derinin de tümörle beraber alınması gerekir.
Liposarkomlar nadir olarak görülen bir tümör türüdür. Daha çok yaşlı köpeklerin göğüs ve bacak bölgesinde meydana gelir. Vücudun diğer bölümlerine yayılması yavaş şekilde gerçekleşir. Tedavi edilse bile tekrarlama riski çok yüksektir. Cerrahi operasyonla alınan tümörler tekrarlarsa radyoterapi uygulanır.
Lenfosarkomlar her ne kadar nadir olarak köpeğin derisinde görülse de yüzey tümörü olarak iç tümörler ile birlikte gelişebilir. Pul pul dökülmüş cilt, kırmızı lekeler ve kabarık topaklar şeklinde görülebilir. Beklenen ilerlemesi ve tedaviye verdiği yanıt bakımından iki tür deri lenfosarkomu bulunur. Köpeğin hangi tür lenfosarkoma sahip olduğundan erken dönemde emin olmak önemlidir. Tedaviler ayrı ayrı ya da bir arada olmak üzere cerrahi müdahale, kemoterapi ve radyoterapiden oluşur. Bu tedaviler köpekte tümörün neden olduğu belirtilerin iyileşmesini sağlar ancak köpeğin yaşam beklentisini uzatmaz.
Mast hücre tümörü köpeklerde sık rastlanan kötü huylu tümörlerdendir. Genellikle yaşlı köpeklerde görülse de her köpekte oluşma riski vardır. Özellikle uzuvlarda, alt karında ve göğüs bölgesinde gelişen tekil kitlelerdir. Görünümleri büyük ölçüde değişebilir ancak çoğu kabarıktır. Bazıları yumuşak yapılıyken bazıları serttir. Doğru bir şekilde teşhis edilebilmesi için biyopsi gerekir. Bazı mast hücre tümörleri çok agresiftir ve cerrahi olarak alınmalıdır. Tümörün yeniden büyümesi ya da yayılması durumunda ise kemoterapi veya radyoterapi gibi diğer tedavi yöntemlerine başvurulur.
Malin melanom, yaşlı köpeklerde görülen bir başka cilt tümörüdür. Genellikle erkek köpeklerin dudaklarında ve tırnak yataklarında gelişir. Kabarık, koyu, gri ya da pembe renkli kitlelerdir. Bu tümörler çok hızlı bir şekilde büyür ve diğer organlara yayılır. Ameliyat ile tümörlerin tamamının alınması gerekir. Tümörün tekrarlamaması için çevredeki dokunun bir kısmı da alınır. Kemoterapi ya da radyoterapi etkili değildir. Tümörün boyutunu küçültmeye yardımcı olacak ve köpeğin yaşam beklentisini uzatabilecek aşılar bulunmaktadır.
Fibrosarkomlar köpeklerde yaygın görülen ve hızlı büyüyen kötü huylu tümörlerdir. Çoğunlukla gövde ve bacaklarda gelişir. Fibrosarkomların büyüklüğü ve görünümü değişiklik gösterir. Deri yüzeyinin altındakiler yumrulu görünüme sahiptir. Derinin altındakiler ise daha sıkı ve etli yapıya sahiptir. Fibrosarkomlar alt tarafta yer alan kas dokusunu istila edebilir ancak çoğu zaman vücudun diğer bölgelerine yayılmaz. Diğer taraftan cerrahi olarak tamamen çıkarılması mümkün olmayabilir. Tümörün tekrarlaması sık görülen bir durumdur. Nüksetme riskini düşürmek için radyoterapi ya da kemoterapi tedavileri uygulanabilir.
Skuamöz hücreli karsinomlar deri altında veya tırnak yatağında olmak üzere iki yerde görülebilir. Çoğu sert, kabarık ve düzensiz bir görünüme sahiptir. Genellikle tek bir tümör olarak kendini gösterir ancak uzun süre güneşe maruz kalan köpeklerde birden fazla tümör ile karşılaşılabilir. Tümörler çevre dokuları istila eder. Skuamöz hücreli karsinomların bazıları yavaş, bazıları hızlı büyür. Tedavi olarak tümörün kendisiyle beraber çevresindeki bir kısım dokunun da alındığı ameliyatlar gerçekleştirilir.
Köpeğinizde bir kitle olduğunu fark ettiğinizde muayene için veteriner hekime götürmelisiniz. Kitlenin ne kadar süredir orada olduğu ya da varsa görülen değişiklikler mutlaka anlatılmalıdır. Genellikle yumrunun ne olduğunun anlaşılabilmesi ve kesin bir tanı konulabilmesi için biyopsi yapılması gerekir. Bu işlem küçük bir şırınga ya da ameliyat ile tümörden hücre örneği alınarak gerçekleştirilebilir.
Tedavi yöntemleri ise yumrunun türüne göre değişiklik gösterir. İyi huylu tümörlerin büyük bir kısmında tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Bu noktada önemli olan yumrudaki değişiklikleri takip etmektir. Köpeğe rahatsızlık verenler ise dondurularak ya da lazer gibi çeşitli yöntemler ile alınır. Kötü huylu kitlelerde ise ameliyatın yanı sıra genellikle kemoterapi ya da radyoterapi gibi tedaviler uygulanır.
Uzun yıllardır sağlık, teknoloji, tekstil, kozmetik, evcil hayvan sağlığı ve ürünleri ile ilgili içerik üreten Ayşegül Tunçay Bilcen, sosyal medya yönetimi ve dijital pazarlama alanında da uzmanlaşmıştır. İçerik üretimi ve evcil hayvan bakımı ile ilgili deneyimleriyle Petlebi.com blog sayfasında 2020 yılından beri blog içeriği yazmaktadır.
