Kedinizde sık sık tekrarlayan kaşıntılar, kusma veya ishal gibi belirtiler gözlemliyorsanız, bu durumun altında gıda alerjisi ya da gıda intoleransı yatıyor olabilir. Özellikle mama değişikliklerinden sonra ortaya çıkan bu tepkiler, bazı besin maddelerine karşı bağışıklık sisteminin ya da sindirim sisteminin farklı tepkiler vermesiyle ilişkilidir. 

Gıda alerjisi, bağışıklık sisteminin belirli proteinlere karşı aşırı tepki vermesiyle oluşur. Gıda intoleransı ise bağışıklık sistemiyle değil, sindirim sistemiyle ilişkilidir ve genellikle enzim eksiklikleri ya da besinlerin parçalanamaması nedeniyle ortaya çıkar. Her iki durum da kedinizin yaşam kalitesini düşürebilir.

Bu yazımızda, kedi gıda alerjisi ile kedilerde gıda intoleransı arasındaki farkları, belirtileri, teşhis yöntemlerini ve uygulanabilecek tedavi seçenekleri hakkında bilgi bulabilirsiniz. 

Kedilerde Gıda Alerjisi Nedir ve Nasıl Oluşur?

Kedilerde gıda alerjisi, bağışıklık sisteminin bazı besinleri yabancı ve zararlı olarak tanımlayarak aşırı tepki vermesiyle ortaya çıkar. Bu tepki genellikle et, süt ürünleri, balık, yumurta veya bazı tahıllarda bulunan protein kaynaklarına karşı gelişir. Alerji gelişimi zamanla oluşabilir. Kediniz bir mamayı uzun süre sorunsuz tüketmiş olsa bile günün birinde bu mamaya karşı alerjik bir reaksiyon göstermeye başlayabilir.

Alerjik yanıt, sindirim kanalından vücuda alınan proteinlerin, bağışıklık sistemi tarafından “tehdit” olarak algılanmasıyla başlar. Sonrasında histamin gibi kimyasal maddeler salınır ve bu durum ciltte kaşıntı, iltihap, kusma gibi alerji belirtilerine neden olabilir. En sık karşılaşılan kedilerde mama alerjisi kaynakları arasında sığır eti, tavuk, balık ve süt ürünleri yer alır.

Kedilerde Gıda Alerjisi Belirtileri Nelerdir?

Kedilerde görülen alerji belirtileri, çoğunlukla cilt sorunları ve sindirim sistemi rahatsızlıkları şeklinde kendini gösterir. Bu belirtiler genellikle zamanla ilerler ve başka hastalıklarla karıştırılabilir. Bu nedenle belirtileri dikkatle gözlemlemek ve erken müdahale etmek önemlidir. En yaygın gözlenen belirtiler şöyle listelenebilir:

Kedilerde gıda alerjisinin en belirgin işareti; özellikle yüz, kulak, boyun ve karın bölgesinde görülen şiddetli kaşıntıdır. Kediniz kendini sürekli kaşıyor, tırmalıyor ya da ısırıyorsa, bu ciltte tahrişe ve döküntüye yol açabilir. Bazı vakalarda tüy dökülmesi ve açık yaralar da görülebilir.

Alerjen maddeye maruz kalan kedide tekrarlayan kusmalar veya sulu dışkı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu tür sindirim sorunları başka nedenlere bağlı da olabilse de kedi gıda alerjisi olasılığı her zaman göz önünde bulundurulmalıdır.

Tekrarlayan kulak enfeksiyonları ya da kötü kokan kulak salgısı da gıda alerjisinin işaretlerinden biridir. Özellikle kaşıntıya eşlik eden bu durum, bağışıklık sisteminin aşırı tepkisiyle bağlantılı olabilir.

Alerjik kediler huzursuz, agresif veya içe kapanık davranabilir. Kaşınma ve rahatsızlık hâlinin sürekli devam etmesi kedinin oyun oynamasını, uyumasını ve sosyal davranışlarını da olumsuz etkiler. Bu davranışsal değişiklikler genellikle fiziksel belirtilerle birlikte gözlemlenir. PetMD kaynağına göre, bu belirtiler çoğu zaman bir arada görülür ve başka cilt rahatsızlıklarıyla karıştırılabilir. Bu nedenle doğru teşhis için veteriner hekim desteği şarttır.

Kedilerde Gıda İntoleransı Nedir ve Nasıl Oluşur?

Kedilerde gıda intoleransı, bağışıklık sisteminden bağımsız olarak gelişen bir sindirim bozukluğudur. En yaygın nedenler arasında belirli besin maddelerinin yeterince sindirilememesi ya da vücudun bu maddeleri uygun şekilde işleyememesi yer alır. Bu durum, enzim eksiklikleri, katkı maddelerine duyarlılık ya da besinlerin uygun olmayan formda verilmesiyle tetiklenebilir.

Gıda intoleransı çoğunlukla hassas mideye sahip kediler için problem oluşturur. Örneğin, laktoz intoleransı olan bir kedi süt içtiğinde sindirim sistemi bunu işleyemez ve sonuçta ishal, gaz ya da mide bulantısı gibi semptomlar gelişebilir. Bu tür reaksiyonlar genellikle bağışıklıkla değil, sindirim sistemiyle ilgilidir.

Kedi gıda intoleransı, alerjiden farklı olarak bağışıklık sistemi tarafından tetiklenmez. Bu nedenle belirtiler daha çok sindirim sistemiyle sınırlıdır. Kaşıntı veya deri problemleri nadiren görülür. Semptomlar zaman içinde kedinin bağışıklığını da zayıflatabilir.

PDSA tarafından paylaşılan bilgilere göre, intolerans vakalarında belirtiler mama değişimiyle hızla ortaya çıkabilir. Bu nedenle yeni mamaya geçerken kedinizde görülen ani sindirim sorunları dikkatle izlenmelidir.

Uzmanlar kedilerde gıda intoleransının, katkı maddeleri ve düşük kaliteli protein kaynaklarına karşı da gelişebileceğini vurgulamaktadır. Bu gibi durumlarda mama içeriği dikkatle incelenmeli, gerekirse hipoalerjenik veya daha sade içerikli kaliteli kedi mamaları tercih edilmelidir.  

Kedilerde Gıda İntoleransı Belirtileri Nelerdir?

Az önce de vurgulandığı gibi kedi gıda intoleransı belirtileri, gıda alerjisine kıyasla daha çok sindirim sistemine odaklanır. En dikkat çekici semptomlar arasında ishal, gaz, kusma ve dışkıda anormallikler yer alır. Bu belirtiler genellikle mama değişimi sonrasında kısa sürede ortaya çıkar. Sindirim sistemini etkileyen kedilerde gıda intoleransı belirtileri şöyle listelenebilir:

Kediniz mamayı yedikten kısa süre sonra kusuyorsa ya da dışkısı sürekli suluysa, bu durum kedilerde gıda intoleransı açısından değerlendirilmelidir. Bu belirtiler çoğunlukla tekrarlar. 

Bazı intolerans türlerinde kedilerde gaz oluşumu belirgin olur. Kedinizde karın bölgesinde gerginlik, huzursuzluk ya da dışkılama sırasında zorlanma varsa bu durum beslenme kaynaklı olabilir. Bu belirtiler kedinin günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.

Sindirim rahatsızlıkları iştah kaybına da neden olabilir. Kediniz mama kabına yaklaşıp geri çekiliyorsa ya da yemek sonrası hâlsizlik gözlemliyorsanız intolerans ihtimalini göz önünde bulundurmanız önerilir.  

VCA Animal Hospitals kaynağında da belirtildiği gibi, alerjiden farklı olarak intoleransta bağışıklık sistemi değil, sindirim sistemi doğrudan etkilenir. Bu nedenle tanı koyarken her iki durumun belirtileri dikkatle ayırt edilmelidir.

Tanı Süreci: Alerji Testleri ve Eliminasyon Diyeti

Kedinizde sürekli tekrar eden sindirim sorunları ya da cilt problemleri varsa, doğru tanı için mutlaka bir veteriner hekim kontrolü gereklidir. Çünkü kedi gıda alerjisi ya da kedilerde gıda intoleransı gibi durumlar, başka hastalıklarla kolayca karıştırılabilir. Tanı süreci genellikle birkaç aşamadan oluşur ve sabır gerektirir.

1. Klinik Muayene ve Semptomların Değerlendirilmesi

Veteriner hekim öncelikle kedinizin detaylı sağlık geçmişini alır. Bu aşamada kullanılan mama markaları, mama değişim zamanları, belirtilerin şiddeti ve süresi değerlendirilir. Gözle görülür cilt lezyonları, kilo kaybı, dışkı rengi gibi fiziksel belirtiler de dikkate alınır.

2. Alerji Testi Uygulamaları

Kedilerde kan testi veya cilt testi gibi yöntemlerle potansiyel alerjenler belirlenmeye çalışılır. Ancak bu testler her zaman kesin sonuç vermez. Çünkü gıda alerjileri, çevresel alerjilerle benzer bulgular gösterebilir. Bu nedenle genellikle daha güvenilir bir tanı yöntemi olan eliminasyon diyeti tercih edilir.

3. Eliminasyon Diyeti Süreci

Eliminasyon diyeti, kedinin daha önce hiç tüketmediği bir protein ve karbonhidrat kaynağından oluşan özel bir diyete geçirilmesiyle uygulanır. Bu süreç genellikle 6–8 hafta sürer. Bu dönemde hiçbir ek gıda verilmez. Eğer belirtiler bu süreçte ortadan kalkarsa şüpheli besinler teker teker diyete geri eklenerek hangi gıdanın reaksiyona yol açtığı tespit edilir. Bu yönteme “provokasyon testi” de denir.

Birçok kaynakta da belirtildiği gibi eliminasyon diyeti tanı ve tedavi açısından en güvenilir yöntemlerden biridir. Bu sürecin başarılı olabilmesi için dışarıdan başka gıdanın kesinlikle verilmemesi gerekir.

Kedilerde Gıda Alerjisi ve İntoleransı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular 

İçeriğimizin bu kısmında kedilerde gıda intoleransı ve gıda alerjisi hakkında sık sorulan soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.

Kedimin gıda alerjisi olup olmadığını nasıl anlarım?

Kedinizde tekrarlayan kaşıntı, kızarıklık, kulak enfeksiyonu, kusma ya da ishal gibi belirtiler varsa ve bu semptomlar özellikle mama değişiminden sonra başladıysa, kedilerde gıda alerjisi olasılığı göz önünde bulundurulmalıdır. Bu belirtiler kronik hâle geldiyse ve başka tedavilere yanıt alınamadıysa, veteriner hekiminiz tarafından eliminasyon diyeti önerilebilir. 

Gıda intoleransı ile alerji arasındaki fark nedir?

Gıda alerjisi, bağışıklık sisteminin belirli bir proteini tehdit olarak algılayarak verdiği aşırı tepkidir. Deride kaşıntı, kızarıklık ve iltihaplanma gibi semptomlarla kendini gösterir. Buna karşılık kedi gıda intoleransı, sindirim sistemine özgü bir tepkidir ve bağışıklık sistemi bu sürece dâhil olmaz. İntolerans genellikle gaz, şişkinlik, ishal veya kusma ile kendini gösterir. Özetle, alerji bağışıklık temelli; intolerans ise sindirime dayalıdır.

Hangi mama türleri alerjiye daha az neden olur?

Hipoalerjenik kedi maması olarak adlandırılan ürünler, alerji riskini azaltacak şekilde özel olarak formüle edilir. Bu mamalarda proteinler genellikle hidrolize edilerek parçalanır. Böylece bağışıklık sisteminin proteini "yabancı" olarak algılamasını zorlaştırır. Ayrıca bu mamalarda katkı maddesi, renklendirici ve koruyucu bulunmaz.

Veteriner alerji testi yapmadan alerjiyi teşhis edebilir mi?

Veteriner hekim, fiziksel muayene ve belirtilerin değerlendirilmesiyle ön tanı koyabilse de kesin tanı için eliminasyon diyeti gerekir. Kan testleri veya cilt testleri de yardımcı olabilir fakat bunlar gıda alerjilerinde her zaman güvenilir sonuç vermez. En sağlıklı yol, kontrollü bir beslenme programı ile tepki veren gıdanın tespit edilmesidir.

Alerjiye neden olan besin maddeleri nelerdir?

Kedi mama alerjisi en sık olarak sığır eti, tavuk, balık, süt ürünleri, yumurta ve bazı tahıllardan kaynaklanır. Bu maddeler, uzun süreli tüketim sonucunda bağışıklık sisteminde hassasiyet oluşturabilir. Her kedi farklıdır; bu nedenle alerjiye neden olan içeriğin belirlenmesi kediye özel bir süreçtir.

Kedi alerji belirtileri ne kadar sürede ortaya çıkar?

Alerjik reaksiyonlar genellikle gıdaya maruz kaldıktan sonraki birkaç saat ila birkaç gün içinde gelişebilir. Ancak bazı kedilerde bu süre haftaları bulabilir. Bu nedenle “Kedilerde gıda alerjisi nasıl anlaşılır?” sorusunun yanıtı, düzenli gözlem ve semptom takibi ile verilebilir. Alerjen tespit edilene kadar süreç dikkatle izlenmelidir.

Kedimde alerji varsa tamamen geçer mi?

Gıda alerjisi, kedinizin hayatı boyunca sürebilecek kronik bir durum olabilir. Ancak alerjenin diyetten tamamen çıkarılmasıyla semptomlar tamamen kontrol altına alınabilir. Alerji geçmese de uygun diyet ve izleme ile kediniz sağlıklı, konforlu bir yaşam sürebilir. “Alerjik kedi nasıl beslenmeli?” sorusunun cevabı bu noktada kritik hâle gelir.

Alerjik kedilere özel mama önerileri nelerdir?

Veteriner hekim tarafından önerilen hipoalerjenik mamalar ilk tercih olmalıdır. Hidrolize protein içeren mamalar, bağışıklık sisteminin tepki verme ihtimalini düşürür. Bu noktada sağlıklı formüllere sahip kedi konserveleri de beslenmeye eklenebilir.

Kaynaklar:

https://www.riverwoodpetfood.com/en/blog/a-food-allergy-or-intolerance-in-a-dog-or-cat-what-s-the-difference
https://www.petmd.com/cat/conditions/digestive/food-allergies-cats
https://vcahospitals.com/know-your-pet/food-allergies-in-cats
https://www.purina.co.uk/articles/cats/health/digestion/food-allergies-in-cats
https://www.pdsa.org.uk/pet-help-and-advice/pet-health-hub/conditions/food-allergy-in-cats
https://www.hillspet.com/cat-care/healthcare/cat-food-allergies-and-intolerance
https://www.platinum.co.uk/Cat/Advice/food-allergies-in-cats/
https://vcahospitals.com/know-your-pet/adverse-reactions-to-food-in-cats