Kedilerde Ataksi (Denge Kaybı) Nedir, Nasıl Geçer? Nedenleri ve Belirtileri

Kediler, çeviklikleri ve kusursuz denge yetenekleriyle tanınır. Onları izlerken en dar yüzeylerde rahatça yürüdüklerini de tek hamlede yükseklere sıçrayabildiklerini de görmemiz son derece doğaldır. Bu nedenle bu standartların değişmesi, dikkatli olunması gerektiğinin bir sinyali olarak yorumlanmalıdır. 

Kedilerde denge kaybı, tıbbi adıyla ataksi, kedinin sağlığında dikkate alınması gereken bir problemin habercisidir. Bu tablo kedinin hareketlerine ek olarak yaşam kalitesini de doğrudan etkiler. Peki, “Kedilerde ataksi nedir, nedenleri nelerdir ve kedilerin yürüyememesi durumunda neler yapılmalıdır?” 

Kedilerde Ataksi Nedir?

Ataksi, kedilerde denge ve koordinasyonun bozulması ile kendini gösteren bir belirtidir. Bu durum tek başına bir hastalık olarak değerlendirilmez; aksine, vücuttaki başka bir sorunun dışa yansımasıdır. Sinir sistemi, kaslar, iç kulak veya omurilik gibi bölgelerde gelişen bozukluklar, kedinin vücut hareketlerini doğru şekilde kontrol edememesine yol açar.

Normalde bir kedi, oldukça çevik ve dengeli bir canlıdır. En dar yüzeylerde bile rahatlıkla yürüyebilir veya ani bir sıçrama yapabilir. Ataksi görüldüğünde bu doğal yetenekler zayıflar; kedi yürürken sendeleyebilir, adımlarını eşit atamayabilir veya durmak istediğinde dengesini koruyamayabilir.

Kedilerde ataksi hakkında bilinmesi gereken bir diğer önemli konu farklı türlerinin olabileceği ve hastalığın türünün neden doğrultusunda farklılaşabileceğidir. 

Ataksi (Denge Kaybı) Türleri

Ataksi; kedinin başını, uzuvlarını ve gövdesini etkileyen koordinasyon ve denge kaybı anlamına gelmektedir. Sinir sisteminin duyusal fonksiyonunun azalmasıyla ortaya çıkar. Kedilerde birçok hastalık ataksiye yol açabilir. Bu rahatsızlık kendi içerisinde üç farklı kategoride değerlendirilir. 

Vestibüler Ataksi: İç kulakta ve beyin sapında bulunan vestibüler sistem vücudunun dengesini kurmasına yardımcı olur. Bununla birlikte yukarı ve aşağı hissinin de oluşmasını sağlar. Vestibüler ataksiden etkilenen kedilerde kafa sallama, bir yöne doğru eğilme, düşme ya da yuvarlanma görülür. Merkezi vestibüler ataksisi olan kedilerde ise beyin kökü rahatsızlıktan etkilenerek kedilerde aşırı uyku ve sakinlik hâline neden olur. 

Duyusal Ataksi: Duyusal ataksi tipik olarak omurilikteki lezyonlardan, özellikle omurilik sıkışmasından kaynaklanır. Bu durum kedinin ayaklarının boşlukta nerede olduğunu bilememesine sebep olur. Kedide bu kontrolün ortadan kalkması ayak parmaklarının boğumlanmasına ve bacak üstüne atmaya yol açar. 

Serebellar Ataksi: Beyincik, beynin ince motor hareketlerini ve motor gücünü kontrol etmeye yardımcı olur. Serebellar ataksi uzuvların, gövdenin ve başın koordine edilemeyen hareketine yol açar. Serebellar ataksili kediler genellikle geniş bir duruşa ve abartılı, büyük adımlara sahiptir. Bununla birlikte baş veya vücut titremeleri ya da gövdede sallanma görülebilir. 

Kedilerde Ataksi Belirtileri

Ataksi kedilerde titrek bir yürüyüş, sallanma ve artan uyuşukluğa yol açar. Bu durum kedinin sarhoşmuş gibi gözükmesine neden olur. Bazı durumlarda ise yürürken başı hafif eğme ya da ayak parmaklarının altında kıvrılma gibi daha belli belirsiz belirtileri de görülebilmektedir. 

Ataksiden muzdarip kediler, merkezi sinir sistemi ile ilgili bir sorunun neden olduğu nistagmus adı verilen anormal bir göz hareketine de sahip olabilmektedir. Aniden ataksik hale gelen kediler genellikle yuvarlanır, bir tarafa düşer ve çok dengesiz hissetmeleri nedeniyle ciddi mide bulantısı yaşarlar. Kronik ataksisi olan kediler genellikle zamanla bu duruma uyum sağlar ve mide bulantısı görülme olasılığı daha düşüktür. 

Kedilerde Ataksi Nedenleri

Ataksinin vestibüler, duyusal ya da serebellar olmasına bağlı olarak ataksi nedenleri değişir. Bazen kapsamlı testler bile uygulansa ataksinin nedeni tam olarak teşhis edilemez ancak mümkün olan en uygun tedavinin uygulanabilmesi için diğer hastalıkların elenmesi gerekir. 

Kedilerde vestibüler ataksi nedenleri şunlardır: 

• Başta mantar enfeksiyonu ve kedi enfeksiyöz peritoniti gibi enfeksiyon
• Toksisite
• Orta ya da iç kulak enfeksiyonu
• Metabolik değişiklikler
• Kanser, polip ya da tümör
• Travma

Kedilerde vestibüler ataksinin altında yatan neden tam olarak teşhis edilemediğinde bu durum idiyopatik vestibüler ataksi olarak değerlendirilir. 

Duyusal ataksi nedenleri aşağıdaki gibidir: 

• Zaman içerisinde omurilikte ve sinirlerde meydana gelen dejenerasyon
• Felç benzeri bir olay nedeniyle omuriliğin bir bölgesinde kan akışının azalması veya kan damarının kanaması sonucunda biriken kanın omuriliğe baskı yapması 
• Omurun gelişimini olumsuz yönde etkileyen doğumsal bozukluklar
• Tümör, enfeksiyon ya da omurilik kanalında şişliğe veya kanamaya neden olabilen travmanın yol açtığı omurilik hasarı 

Kedilerde serebral ataksi nedenleri:

• Serebellar dokunun dejenerasyonu
• Genellikle bilinmeyen nedenlere bağlı olarak gelişen enflamasyon
• Evde hazırlanan besinlerle beslenen kedilerde sıkça görülen tiamin eksikliği
• Serebellumun az gelişmişliği ya da malformasyonu gibi yapısal bozukluklar
• Beyin tümörü
• Beyinde enfeksiyon veya iltihap
• Metrodinazol içerikli antibiyotiğin yüksek dozda uygulanmasına bağlı ortaya çıkan metrodinazol toksisitesi

Türünden bağımsız olarak ataksiye yol açabilen diğer nedenler: 

• Anemi
• Kalp ya da solunum yolu hastalığı nedeniyle beyne gerekenden az miktarda oksijen gitmesi 
• Elektrolit bozuklukları
• Hipoglisemi

Ataksi Teşhisi Nasıl Konur?

Kedilerde ataksi belirtilerinden birini ya da birkaçını görmeniz durumunda hemen muayene için veteriner hekime gitmeniz gerekmektedir. Ataksinin ve altında yatan nedenin başarılı bir şekilde teşhis edilebilmesi için kapsamlı bir muayene uygulanması önerilir. Teşhis sırasında öncelikli olarak ataksinin tipi belirlenmektedir. Sonrasında ise ataksiye yol açan sağlık problemi teşhis edilir. Bunun için kan tahlili, idrar tahlili, radyografi ve diğer ileri görüntüleme yöntemlerinden yararlanılmaktadır. 

Kedilerde Ataksi Tedavisi

Ataksi tedavisi, ataksinin nedenine bağlı olarak değişmektedir. Enfeksiyon kaynaklı durumlarda spesifik antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır. İdiyopatik ataksi durumlarında bulantı önleyici ilaçlar gibi destekleyici tedavi uygulanır. Belirti göstermesi durumunda kedinin zarar göremeyeceği yumuşak bir ortama alınması gerekir.  Kedinin az su içmesi ve mama yemesi durumunda ise serum tedavisi uygulanabilmektedir.

Kedilerde Arka Ayaklarda Dengesizlik

Kedilerin arka ayaklarında görülen dengesizlik, çoğu zaman göz ardı edilmemesi gereken ciddi bir belirtidir. Çünkü bu durum, sadece kasların geçici zayıflığından değil, sinir sistemi ya da omurilikteki sorunlardan da kaynaklanabilir. Evcil hayvan sahipleri için önemli olan, bu bulgunun kedinin günlük yaşam kalitesini doğrudan etkilediğini ve altta yatan nedenin çoğu zaman veteriner hekim muayenesi olmadan anlaşılamayacağını bilmektir.

Arka ayak dengesizliğine yol açabilecek başlıca nedenler şunlardır:

Travmalar ve yaralanmalar: Yüksekten düşme, trafik kazası ya da sert çarpmalar omurilikte baskı oluşturabilir. Bu durum, sinirlerin ayaklara gönderdiği sinyallerin kesintiye uğramasına yol açar. Kedi ve Köpeklerde İlk Yardım Uygulamaları: Hayat Kurtaran Teknikler ve Rehber içeriğimize buradan ulaşabilirsiniz.

Beslenme ve vitamin eksiklikleri: Özellikle B1 (tiamin) gibi sinir sağlığı için gerekli vitaminlerin yetersiz alınması, yürümede bozulmalara ve kaslarda güçsüzlüğe neden olabilir.

Metabolik ve toksik etkiler: Bazı ilaçların yan etkileri, böbrek veya karaciğer hastalıkları ve zehirlenmeler de koordinasyon bozukluğunu tetikleyebilir.

Enfeksiyonlar ve iltihabi hastalıklar: Viral ya da bakteriyel bazı enfeksiyonlar sinir dokusuna zarar vererek arka bacaklarda zayıflık yaratabilir.

Dejeneratif ve yaşa bağlı değişiklikler: Yaşlı kedilerde, sinir iletimi ve kas gücü doğal olarak azalabilir. Bu da yavaş ilerleyen bir dengesizlik tablosuna yol açar. Detaylı bilgi için Yaşlı Kedilerde En Sık Görülen Sağlık Sorunları başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.

Kedilerin Dengesiz Yürümesi

Bir kedinin sallanarak, yan yan veya zikzak çizerek yürümesi her zaman dikkate alınmalıdır. Bu durum bazen kulak enfeksiyonu gibi kolay tedavi edilebilecek bir problemden kaynaklanırken, bazen de beyin ya da omurilikle ilgili ciddi bir hastalığın habercisi olabilir.

Dengesiz yürüyen kedilerde şu belirtiler de eş zamanlı gözlemlenebilir:

• Başın bir yana eğilmesi
• Gözlerde sağa-sola kaymalar 
• Sık düşme veya yuvarlanma
• Titrek, sallantılı adımlar
• Kusma, hâlsizlik veya iştahsızlık

Bu belirtilerden biri bile gözlemlendiğinde, özellikle ani başladıysa, acil veteriner hekim muayenesi gerekir. Teşhis sırasında kan tahlillerine, görüntüleme yöntemlerine ve nörolojik muayeneye başvurulur. Tedavi ise altta yatan nedene ve kediye özel planlanır.