Kedi ve Köpeklerde İlk Yardım Uygulamaları: Hayat Kurtaran Teknikler ve Rehber

Evcil dostlarımız da tıpkı insanlar gibi ani kazalar, yaralanmalar ya da beklenmedik sağlık sorunları yaşayabilir. Bu tür durumlarda, ilk birkaç dakika oldukça kritik olabilir. Veteriner hekime ulaşana kadar yapılacak doğru ilk yardım müdahalesi, kedi veya köpeğinizin hayatını kurtarabilir. Bu yazıda, kedi ve köpeklerde ilk yardım uygulamalarıyla ilgili bilmeniz gereken her şeyi detaylı şekilde ele alıyoruz.

Sorumluluk Reddi Beyanı:

Bu yazıda verilen bilgiler yalnızca bilgilendirme amacı taşımaktadır ve veteriner hekim tavsiyesi olarak kabul edilmemelidir. Evcil hayvanlarınıza yönelik acil durumlar, sağlık sorunları veya tedavi gereksinimleri hakkında herhangi bir müdahalede bulunmadan önce bir veteriner hekimle iletişime geçmeniz önerilir.

Heimlich manevrası, CPR gibi ilk yardım teknikleri, yalnızca acil bir durumda ve uygun koşullarda evcil hayvanlara ilk yardım eğitimi almış kişiler tarafından uygulanmalıdır. Verilen bilgilerin, her duruma ve her evcil hayvana uygun olmayabileceğini unutmayın. Bu yazıda yer alan bilgiler yalnızca genel bilgilendirme amaçlıdır.

Evcil Hayvanlarda İlk Yardımın Temel Önemi

Evcil hayvanlar, tıpkı insanlar gibi beklenmedik kazalar veya sağlık sorunları yaşayabilir. Bu tür acil durumlarda doğru ilk yardım müdahalesi yapmak, hayvanın sağlığı ve yaşamı için kritik öneme sahiptir. Veteriner hekime ulaşana kadar yapılan müdahaleler, hayat kurtarıcı olabilir ve durumun kötüleşmesini engelleyebilir. Evcil hayvanınızın sağlığına yönelik atılacak her adım, profesyonel yardım gelene kadar zaman kazandırarak, iyileşme sürecini başlatabilir.

İlk Yardım Nedir?

İlk yardım; evcil hayvanın başına gelen beklenmedik bir kaza, yaralanma ya da sağlık krizinde, veteriner hekim müdahalesine kadar geçen sürede uygulanan temel müdahalelerdir. Evcil hayvanın kanamasını durdurmak, nefesini stabil hâle getirmek, şoka girmesini engellemek gibi uygulamalar bu kapsama girer. Bilinçli ve hızlı hareket etmek, iyileşme şansını büyük ölçüde artırır.

Veteriner Hekim Müdahalesi ve İlk Yardımın Farkları

İlk yardım, teşhis koymaz ve tedavi etmez. Tanı koyma, ilaçla ya da cerrahi işlemle tedavi etme yetkisi yalnızca veteriner hekimlerdedir. İlk yardım durumu stabilize etme, daha kötüye gidişi önleme ve güvenli taşıma sağlamayı amaçlar. AVMA’da da ifade edildiği üzere İlk yardım veteriner hekim müdahalesinin yerini kesinlikle tutmaz.

Evde Hazırlanacak İlk Yardım Çantasında Olması Gerekenler

Acil durumlar karşısında hızlı ve etkili müdahale edebilmek adına hazırlıklı olmak önemlidir. Evcil hayvanlar için hazırlanan bir ilk yardım çantası, herhangi bir sağlık sorunu veya kaza durumunda hayat kurtarıcı olabilir. 

İdeal bir ilk yardım çantası, her türlü acil duruma uygun temel malzemeleri içermeli ve kolay erişilebilir bir yerde saklanmalıdır. Evcil hayvanınızın sağlığına yönelik her türlü acil durumda bu çantayı kullanarak, veteriner hekiminize ulaşana kadar doğru adımları atabilirsiniz. İlk yardım çantasında bulunması gereken temel malzemeler şunlardır:

• Steril gazlı bez ve bandaj
• Makas (uçları küt)
• Cımbız veya kene çıkarma aracı
• Hidrojen peroksit (kusmayı tetiklemek için sadece veteriner onayıyla)
• Antiseptik solüsyon
• Termometre (rektal)
• Eldiven
• Ağızlık ya da sargı bezi (ısırmaları önlemek için)
• Veteriner iletişim bilgileri
• CPR ve ilk yardım kılavuzu
• Ağızlık (köpekler için)

İlk yardım çantası serin, kuru bir yerde saklanmalı ve kolay ulaşılabilir bir noktada bulundurulmalıdır. Malzemeler düzenli olarak kontrol edilmeli, süresi geçen ürünler yenilenmelidir. Çantanın içeriği evcil hayvana göre özelleştirilebilir: köpekler için ağızlık, kediler için taşıma örtüsü gibi.

Acil Durum Türleri ve Müdahale Teknikleri

Evcil hayvanlarda meydana gelen kazalar ve ani rahatsızlıklar panik yaratabilir. Ancak hangi durumda ne yapılması gerektiğini bilmek, hem hayvanın sağlığını korur hem de durumu kontrol altında tutmanızı sağlar. Bu bölümde en sık karşılaşılan acil durumları ve temel ilk yardım tekniklerini detaylı olarak ele alıyoruz.

Zehirlenme

Zehirlenme, evcil hayvanınızın toksik bir madde ile temas etmesi sonucu ortaya çıkan tehlikeli bir durumdur. Yiyeceklerden kimyasal maddelere kadar çeşitli kaynaklara bağlı ortaya çıkabilir. Evcil hayvanınızın sağlık durumunu hızla kötüleştirebilir, bu yüzden hızlı ve doğru müdahale oldukça önemlidir.

Evcil hayvanlar için toksik olabilen bazı yaygın maddeler şunlardır:

Çikolata, üzüm, soğan, sarımsak gibi yiyecekler evcil hayvanlar için son derece zehirlidir. Kedilerden Uzak Tutulması Gereken Zararlı ve Tehlikeli Yiyecekler ve Köpeklerinizi Daima Uzak Tutmanız Gereken 8 Yiyecekyazılarımızda daha detaylı bilgi bulabilirsiniz.

İnsanlar için güvenli olan bazı ilaçlar evcil hayvanlar için ölümcül olabilir. Köpeklerde sıkça görülen aspirin zehirlenmesi hakkında detaylı bilgiyi yazımızda bulabilirsiniz.

Zambak, difenbahya gibi bazı bitkiler, özellikle kediler için çok tehlikelidir. Kedi ve Köpekler İçin Zehirli Bitkiler başlıklı yazımızda konu ile ilgili detaylı bilgi bulabilirsiniz.

Antifriz, çamaşır suyu, temizlik malzemeleri ve böcek ilaçları evcil hayvanlar için son derece toksiktir ve özellikle köpekler için büyük bir zehirlenme riski taşır. Köpeklerde Antifriz Zehirlenmesi, Kediler Böcek Yer mi? Kediler İçin En Zararlı Böcekler ve Kedilerde Arı Sokması içeriklerimizden daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.

Kedilerde Zehirlenme: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi ve Köpeklerde Zehirlenme Nasıl Anlaşılır? yazılarımızda zehirlenmeye dair daha kapsamlı bilgi bulabilirsiniz.

Zehirlenme Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardım:

• Derhâl veteriner hekimle iletişime geçin. Veteriner hekim, yapılması gereken müdahale hakkında sizi bilgilendirecektir.
• Zehirlenmeye neden olan maddeyi, mümkünse ambalajıyla birlikte yanınızda götürün. Bu, hekimin daha doğru bir müdahalede bulunmasına yardımcı olacaktır.

Zehirlenme Durumunda Kesinlikle Yapılmaması Gerekenler:

• Kusmaya teşvik etmek yalnızca veteriner hekim onayıyla yapılmalıdır. Kusma, bazı durumlarda hayvanın durumunu daha da kötüleştirebilir.
• Su içirmeye çalışmayın ya da evde tedavi uygulamayın. Zehirlenme tedavisi profesyonel olarak yapılmalıdır. Yanlış tedavi yöntemleri dostunuza zarar verebilir.

Zehirlenme durumlarında hızlı hareket etmek, evcilinizin sağlığını kurtarabildiğinden zehirlenme şüphesi durumunda soğukkanlı olmalı ve profesyonel yardım alana kadar gerekli adımları atmalısınız.

Kanama ve Yaralanma

Kanama ve yaralanmalar, evcil hayvanlar için en sık karşılaşılan acil durumlar arasında yer alır. Evcil hayvanlar oyun oynarken, dışarıda gezintiye çıkarken veya başka bir nedenle yaralanabilirler. Yaralanma türüne göre, kanama hafif olabileceği gibi ciddi bir durum da oluşturabilir. Bu tür durumlarda yapılacak ilk yardım, durumu kontrol altına alarak profesyonel yardım gelene kadar hayvanınızın yaşamını güvence altına alabilir.

Açık yara nedir?

• Derinin yüzeyinde bir kesik veya delik meydana gelir.
• Kan, genellikle doğrudan yaradan akar.
• Enfeksiyon riski vardır; yara bölgesinde kızarıklık, şişlik, iltihap veya akıntı gözlemlenebilir.

Kapalı yara nedir?

• Deri dışarıdan zarar görmez, ancak altındaki dokular (kaslar, organlar) hasar görebilir.
• Şişlik, morarma gibi belirtilerle kendini gösterir.
• İç kanama riski taşıyan kapalı yaralar, gözle görülmeyen bir tehlike oluşturabilir.

Yaralanmalarda nedene ve şiddete bağlı iç kanama riski mutlaka değerlendirilmelidir. Köpeklerde İç Kanama ve Belirtileri Nelerdir? ve Kedilerde İç Kanama Nasıl Anlaşılır? yazılarımızda iç kanama ile ilgili daha kapsamlı bilgiye ulaşabilirsiniz. 

Kanama Müdahalesi ve Pansuman Teknikleri

Kanama ve yaralanmalarda yapılacak doğru müdahale, hayvanınızın sağlığı için hayati önem taşır. Kanama türüne göre uygulanacak müdahale değişir.

Açık Yaraya Müdahale

Basınç Uygulama:

• Temiz bir bez veya gazlı bez ile kanayan bölgeye doğrudan baskı uygulayın. Bu uygulama kanamanın durmasına yardımcı olur. Eğer kanama büyük veya şiddetliyse basıncı daha fazla arttırarak doğrudan baskı ile kanamayı durdurmaya çalışın.
• Baskıyı birkaç dakika boyunca kesintisiz olarak uygulayın. Kanama durmazsa, baskıyı kaldırmayın.
• Yaralı bölgeyi mümkünse yukarı kaldırın. Kanama vücutta alt kısımlarda meydana geliyorsa bölgeyi yukarı kaldırarak kanın kalbe yönlendirilmesini sağlayabilirsiniz.

Pansuman:

• Kanayan bölgeyi temizledikten sonra, üzerine steril bir gazlı bez yerleştirin. Gazlı bezin üzerine temiz bir bez veya sargı bezi sararak baskı uygulayın.
• Sargıyı yerinde tutmak için, sargı bezi veya elastik bandaj kullanın. Kan dolaşımını engellememesi için sargıyı çok sıkı yapmamaya özen gösterin, 
• Pansuman sonrasında kanamanın devam edip etmediğini kontrol edin. Eğer kanama durmazsa, yeni bir pansuman uygulamayı düşünün ve derhal veteriner hekimle iletişime geçin.

Kapalı Yaralara Müdahale

• Kapalı yaralar genellikle morarma, şişlik ve ağrıya yol açar. Buz kompresi, şişliğin inmesine yardımcı olabilir. Buz, doğrudan ciltle temas etmemeli, bir beze sarılmalıdır. Buz kompresi, 10-15 dakika süresince uygulanabilir.
• Eğer hayvanınız başı, sırtı veya başka bir bölgede büyük bir darbe aldıysa, onu dikkatlice yatay bir pozisyonda taşıyın. Sabitleyerek taşımak, ek zararları önleyebilir.

Her durumda profesyonel veteriner hekim müdahalesine başvurmak, tedaviyi en doğru şekilde almak için gereklidir. Kanama ve yaralanmalar, özellikle iç kanama gibi durumlar ciddi sonuçlar doğurabileceğinden, ilk yardım sonrasında mutlaka veteriner hekim desteği alınmalıdır.

Bayılma ve Şok Durumu

Bayılma ve şok, hayvanınızın sağlığını ciddi şekilde etkileyebilecek durumlardır ve muhakkak profesyonel müdahale gerektirir. Bu tür acil durumlar karşısında soğukkanlı olup doğru ilk yardımı uygulamak, hayvanınızın hayatta kalma şansını artırabilir.

Bayılma Nedir?

Bayılma, bir hayvanın aniden bilincini kaybetmesi durumudur. Genellikle vücutta ani bir kan basıncı düşüşü, sıvı kaybı veya oksijen eksikliği nedeniyle ortaya çıkar. Bazı hastalıkların, şok durumunun veya travmanın sonucu olarak gelişebilir. Hayvanın sağlığını ciddi şekilde etkileyebileceğinden hemen müdahale edilmesi gereken bir durumdur.

Şok Nedir?

Şok, organlara yeterli kan akışı sağlamadığı ve oksijen eksikliği yaşandığı bir durumdur. Şok, bayılma gibi bilinç kaybına neden olabilir ve vücutta hayati organların düzgün çalışmamasına yol açar. Genellikle ciddi travmalar, aşırı sıvı kaybı, enfeksiyonlar veya kanama gibi durumların ardından ortaya çıkar. Şok durumundaki hayvan, hayati tehlike yaşayabilir.

Bayılma ve Şok Belirtileri

• Hayvanın solunumu düzensizleşebilir, hızlı ve sığ bir şekilde nefes almaya başlayabilir.
• Kan akışının yeterli olmadığı durumlarda hayvanın diş etleri ve dudakları soluk veya maviye dönebilir.
• Vücut ısısı düşebilir.
• Nabız, normalden çok daha zayıf veya düzensiz olabilir.
• Bayılan hayvan tepki vermez ve kendinde değildir.
• Şok durumunda olan hayvanda titreme veya kas spazmları görülebilir.

Bayılma ve Şok Durumlarında İlk Yardım

• Bayılan ya da şok geçiren hayvanı sırt üstü yatay pozisyonda tutmak, kan akışının düzgün bir şekilde dağılmasını sağlar. Başını, vücudunun geri kalanıyla paralel tutun.
• Hayvanın kan dolaşımını iyileştirmek için bacaklarını biraz yukarı kaldırarak kanın kalbe ve beyne doğru yönlendirilmesini sağlayın.
• Şok durumunda olan hayvanın vücut ısısı düşebileceğinden dostunuzu sıcak tutmaya çalışın. Örneğin üzerine temiz bir battaniye veya havlu örtün. 
• Bayılma ve şok ciddi durumlardır, mutlaka veteriner hekim tarafından müdahale edilmelidir. Hayvanınızın durumunu vakit kaybetmeden değerlendirmek için hemen veteriner hekiminizle iletişime geçin ve onu en yakın kliniğe taşıyın.

Yanık

Yanık, vücudun aşırı ısıl enerjiye maruz kalması sonucu cilt ve altındaki dokuların zarar görmesidir. Yanıklar; genellikle sıcak yüzeylere, ateşe, kimyasallara veya elektrik akımına temas sonucu meydana gelir. Bu durum, acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

Yanık Seviyeleri Nedir?

Yanıklar hasarın şiddetine göre 3 seviyeye ayrılır:

• Birinci derece yanık: Ciltte kızarıklık, hafif şişlik ve ağrı görülebilir. Genellikle evde soğuk suyla yıkama ve nemlendirici krem uygulanması yeterlidir.
• İkinci derece yanık: Ciltte kabarcıklar oluşur, şiddetli ağrı ve kızarıklık vardır. Derhâl soğuk su ile yıkama ve profesyonel tıbbi yardım gerektirir. Pansuman yapılması gerekir.
• Üçüncü derece yanık: Cilt tamamen yanmış, kahverengi veya beyazlaşmış ve kurumuş olabilir. Sinirler de zarar gördüğü için ağrı olmayabilir. Bu tür yanıklar acil veteriner müdahalesi gerektirir. Ciddi hasar içerdiğinden, profesyonel tedavi şarttır.

Yanık Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardım

Kimyasal Yanık: Yanık bölgesine yapılacak müdahale yanığa neden olan duruma bağlı olarak değişir. Kimyasal yanıklarında ilk olarak yanığa neden olan kimyasalın ciltten uzaklaştırılması gerekir. Bunun için bölgenin kuru bir tarakla taranması önerilir. Sonrasında bölge ılık suyla yıkanabilir.

Güneş Yanığı: Buz, buzlu su veya soğuk su uygulamayın. Temiz bir bezi hafifçe nemlendirin ve yanan bölgeye nazikçe yerleştirin. Akabinde veteriner hekiminizi bilgilendirin. 

Termal Yanıklar: Yangın, buhar veya dumana bağlı meydana gelen termal yanıklarda steril bir bez ile soğuk kompres uygulayın. Bu yanığın alt cilt tabakasına zarar vermesine yardımcı olur. 

İlk müdahale sonrasında hemen veteriner hekiminizle iletişime geçin ve profesyonel yardım isteyin.

Yanıklarda Sık Yapılan Hatalar

Buz Uygulamak: Yanık üzerine buz koymaktan kaçının, çünkü bu, dokulara daha fazla zarar verebilir ve soğuk yanıklara yol açabilir.

Bilinçsiz Pansuman Yapmak: Yanık bölgesine pansuman yapmadan önce profesyonel yardım almak önemlidir. Her yanığın müdahale ve tedavi şekli farklıdır. Kızgın yağ kaynaklı yanıklarda bölgeyi suyla yıkamak büyük bir hatadır. Yanıklara herhangi bir şekilde diş macunu veya krem uygulamak da daha ciddi sorunlara neden olabilir.  

Sıcak Çarpması

Sıcak çarpması, vücudun aşırı sıcak hava koşullarında uzun süre kalması nedeniyle vücut sıcaklığının tehlikeli seviyelere yükselmesidir. Evcil hayvanların aşırı sıcağa maruz kalması sonucu sıcaklık regülasyonlarının bozulmasıyla ortaya çıkar. Bu durum, vücutta organ hasarına yol açabilir ve hızla tedavi edilmezse ne yazık ki yaşam kaybına neden olabilir.

Sıcak çarpması, vücut sıcaklığı aşırı şekilde yükseldiğinde ortaya çıkar. Evcil hayvanınızda şu belirtileri gözlemleyebilirsiniz:

• Hayvanın nefesi hızlanır ve zorlukla nefes alır.
• Sıcaklığa tepki olarak aşırı salya üretimi görülebilir.
• Ciltte kızarıklık ve sıcaklık olabilir.
• Hayvan normalden daha az hareket edebilir veya tamamen hareketsiz kalabilir.
• Kan akışının bozulması nedeniyle hayvanın diş etleri morarmış veya solmuş olabilir.
• Isı çarpması sırasında kaslar kontrolsüz şekilde kasılabilir.
• Vücut, su kaybını telafi etmeye çalışacağından su içme isteği artabilir.

Sıcak Çarpması Şüphesinde Yapılması Gereken İlk Yardım

1. Hayvanınızı hemen serin, gölgeli bir alana taşıyın. Soğuk su ile hafifçe ıslatılmış bir bez veya termal ilk yardım battaniyesi ile vücudunu sarın. Bezi ıslattığınız suyun aşırı soğuk olmaması gerektiğini unutmayın. Su hayvanın cilt yüzeyinden çok az daha soğuk olmalıdır.
2. Küçük yudumlarla su içmesini sağlayın. Büyük miktarlarda bir anda su içmesine kesinlikle izin vermeyin.
3. Hayvanınızın vücut ısısını düşürmek için buzlu suyla ıslatılmış bez ile vücudunun belli bölgelerine (özellikle karın, kulaklar, boyun gibi) kompres yapın.
4. Sıcak çarpması şüphesinde derhal veteriner hekiminize başvurun. Isı çarpması ciddi bir durumdur ve profesyonel yardım gerektirir.

Sıcak çarpması gerçekleşmese de kedilerin ve köpeklerin aşırı sıcaklardan bunalabileceğini unutmayın. Özellikle yaz aylarında temiz suya ve gölge alanlara erişimleri olduğundan emin olun. Kediler Sıcaktan Bunalır mı? Yaz Sıcakları ve Kedilere Etkisi, Köpekler İçin Havanın Gerçekten Sıcak Olduğunu Nasıl Anlarsınız? ve Kedileri Serinletmek İçin Neler Yapılabilir? Yazılarımızı inceleyerek sıcak havalarda evcil dostlarımız için yapabileceklerinize dair detaylı bilgi bulabilirsiniz.

Sıcak Çarpmasında Sık Yapılan Hatalar

• Buz gibi su ile doğrudan soğutma yapmayın. Bu hayvanın vücudunda aşırı soğuma etkisi yaratabilir ve şok durumuna yol açabilir.
• Hayvanı ani şekilde çok soğuk bir ortama sokmak yerine, yavaşça vücut ısısını normale döndürmeye çalışmalısınız.

Donma

Donma, vücudun aşırı soğuk hava koşullarına maruz kalması sonucu, cilt ve dokuların sıvı kaybederek katılaşması durumudur. Donma genellikle düşük sıcaklıkların olduğu kış aylarında, nemli ortamlarda ve uzun süre soğuk havada kalan hayvanlarda görülür. Sadece vücut dışındaki dokuları değil, iç organları da tehdit edebilir, bu nedenle hızlı müdahale gereklidir.

Donmanın Seviyeleri ve Belirtileri

Hafif Donma: Ciltte beyazlaşma veya solukluk, hafif titreme, soğuk bölgelerde uyuşma.

Orta Derecede Donma: Deri sertleşir, titreme şiddetlenir, ağrı yaşanır ve morarma başlar.

Ağır Donma: Deri kahverengileşir veya beyazlaşır, sertleşir, felçler oluşabilir. Vücutta ağrı hissi kaybolur ve hayvan şok geçirebilir. Ağır donma durumunda, hızla veteriner hekiminize başvurun. Hayvanı sıcak tutarak klinikte tedavi edilmesini sağlayın.

Donma ile beraber hipotermi gelişebilir. Her donmada hipotermi gerçekleşmez. Hipotermi vücut sıcaklığının ideal aralığın altına düşmesiyle ortaya çıkan bir durumken donma vücut dokularının aşırı soğukla teması sonucunda gelişir. Hipotermi durumu ile ilgili detaylı bilgiyi yazımızın devamında bulabilirsiniz.

Donma Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardım

1. Hayvanı hemen soğuk ortamlardan uzaklaştırın ve sıcak bir ortama taşıyın. Soğuk ortamdan çıkarılması vücut ısısının dengelenmesine yardımcı olur.
2. Donmuş bölgeyi ılık suyla yavaşça ısıtın. Sıcak su kullanmaktan kaçının, çünkü aşırı sıcak su ciltte daha fazla zarar verebilir.
3. Hayvanı sıcak tutun. Üzerine bir battaniye veya ısınma yastığı koyarak ısısını dengelemeye çalışın.
4. Ağır donma belirtileri gösteren bir hayvanda acil veteriner müdahalesi gereklidir. Derhal veterinerinize başvurun.

Donma Durumunda Sık Yapılan Hatalar

• Donmuş bölgelere sıcak su uygulamak, ciltte daha fazla hasara yol açabilir. Ilık su kullanmak daha güvenlidir.
• Hayvanın vücut ısısını hızla yükseltmek, şoka neden olabilir. Bu yüzden ısınmanın yavaşça gerçekleşmesi sağlanmalıdır. 

Hipotermi

Hipotermi, vücut ısısının normalin çok altına düşmesi durumudur. Genellikle soğuk hava koşullarında uzun süre dışarıda kalan evcil hayvanlarda görülür. Hipotermi, vücudun normal fonksiyonlarını yerine getirememesine ve organların zarar görmesine yol açabilir. Donmadan farklı olarak tüm vücutta ısı kaybı ile ilgilidir ve vücut ısısının tehlikeli derecelere inmesiyle daha genel bir sağlık sorunu oluşturur.

Hipotermi belirtileri:

• Titreme,
• Hâlsizleşme ve normalden daha yavaş hareket etme,
• Hızlı veya zor nefes alma,
• Şiddetli hipotermide hayvanın bilinç kaybı veya şok geçirme,
• Özellikle burun, kulaklar ve bacaklarda soluklaşma,
• Kan akışının yavaşlaması nedeniyle nabzın zayıflaması olarak sıralanabilir.

Hipotermi Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardım

1. Hipotermi fark edildiğinde hayvanı hızla sıcak bir ortama taşıyın. Soğuk ortamdan uzaklaştırarak ısısını dengeleyin.
2. Hayvanın bilinçli olduğu durumda az miktarda su içmesini sağlayın. Sıcak olmayan ama ılık su, vücut ısısını dengelemeye yardımcı olur.
3. Sıcak battaniye veya ısıtıcı yastıklar kullanarak hayvanınızı sıcak tutun. Kesinlikle aşırı sıcak şeyler kullanmaktan kaçının.
4. Hipotermi, şiddetli olursa iç organları etkileyecek kadar ciddi bir durum olabilir. Bu nedenle, hızla veterinerinize başvurun.

Hipotermide Sık Yapılan Hatalar

• Vücut ısısını hızla artırmak, şoka yol açabileceğinden doğrudan ısı kaynağı yerine, ılık ortamlar ve eşyalar kullanarak vücut ısısını yavaşça artırın.
• Hipotermisi olan bir hayvana aşırı sıcak ortamda tutmak, vücuda daha fazla stres yükleyebilir ve iç organlara zarar verebilir. Sıcaklık yavaşça dengelenmelidir. 
• Hipotermi ciddi bir durumdur mutlaka ilk müdahale sonrasında veteriner hekime ulaşılmalıdır. Sadece ısınma ile çözüleceği düşünülmemelidir. 

Kedilerde Hipotermi ve Köpeklerde Hipotermi yazılarımızda konu ile ilgili detaylı bilgi bulabilirsiniz.

Göz, Kulak ve Burun Travmaları

Travma, bir hayvanın vücuduna dışarıdan gelen bir darbe veya etki sonucu fiziksel hasar görmesidir. Bu hasar, yumuşak dokulardan kemiklere kadar geniş bir yelpazeye yayılabilir. Kaza, düşme, darbe veya şiddetli bir çarpma sonucu oluşabilir. Hayvanın yaşadığı travmaya bağlı olarak iç organlar, kemikler, cilt veya diğer dokularda hasar meydana gelebilir. Travmalar acil tıbbi müdahale gerektiren durumlardır, zaman kaybetmeden uygun şekilde müdahale edilmesi hayati önem taşır.

Göz Travmasında Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardım

Göz travması, genellikle darbeler, yabancı cisimler veya kimyasal maddeler nedeniyle meydana gelir. Gözdeki travmalar, görme kaybına yol açabileceği için hızlı müdahale önemlidir.

Yabancı Cisimlerin Çıkarılması: Gözde yabancı bir cisim (örneğin, toprak, kum vb.) varsa, temiz bir bezle nazikçe çıkarmaya çalışın. Keskin cisimleri göze zarar verme ihtimali nedeniyle kesinlikle çıkarmayı denemeyin. Gözdeki cisim çıkmazsa derhâl veteriner hekiminize başvurun.

Şişlik ve İltihaplanma Durumunda: Gözde şişlik, kızarıklık veya akıntı varsa, bu durum gözdeki travmanın daha ciddi olduğunu gösterebilir. Veteriner hekiminizle iletişime geçin ve uygun tedavi için profesyonel yardım alın.

Kulak Travması Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardım

Kulak travması, özellikle dışarıda vakit geçiren evcil hayvanlarda yaygın olarak karşılaşılan bir durumdur. Kulaklarda meydana gelen travmaları yaralanma ve enfeksiyonlar olarak ele almak mümkündür.

Kulak Yaralanmaları: Kulak yaralanmaları; genellikle travma, enfeksiyon veya yabancı cisimler nedeniyle oluşur. Kanama, şişlik, kızarıklık veya ağrı gibi belirtiler görülebilir. Yara temizliği yapılırken dikkatli olunmalı, kulak kanalına fazla müdahale edilmemelidir. Kulak zarına zarar vermemek ve enfeksiyon riskini azaltmak için, bu tür yaralanmalarda veteriner hekiminize başvurmanız önemlidir. Köpeklerde Kulak Yaralanmaları yazımızda detaylı bilgi bulabilirsiniz.

Kulak Enfeksiyonları: Kulaklarda aşırı kaşıntı, baş sallama, kulaktan kötü kokular gelmesi veya kızarıklık gibi belirtiler varsa, kulakta bir enfeksiyon olabilir. Bu durumda, kulakları temizlemek önemli olsa da aşırı müdahale edilmemelidir. Kulak iç kısmına müdahale etmek, enfeksiyonun yayılmasına veya kulak zarına zarar vermenize yol açabilir.

Kedilerde Kulak İçi Enfeksiyon ve Köpeklerde Kulak Enfeksiyonu Nasıl Önlenir? yazılarımız kulak enfeksiyonlarına dair detaylı bilgi içerir.

Kulak Temizliğinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kulak temizliği yaparken, sadece kulak dışını nazikçe temizleyin. Kulak temizleyicisi veya kulak damlası kullanmadan önce mutlaka veteriner hekiminizin önerisini almanız önemlidir. Yanlış bir ürün kullanımı, kulağın daha fazla hasar görmesine neden olabilir. Kedi Kulak Temizliği Nasıl Olmalıdır, Nelere Dikkat Edilmelidir? ve Adım Adım Köpeklerde Kulak Temizliği yazılarımızda kulak temizliğine dair detaylı bilgi bulabilirsiniz. 

Burun Travmasında Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardım

Burun travmaları, evcil hayvanlarda nadiren görülebilir, ancak baş bölgesine alınan darbeler veya kaza sonrası burun kemiği kırılabilir veya burun deliği tıkanabilir. Burun, solunum yolu enfeksiyonları ve travmalara karşı oldukça hassastır.

Burun Deliği Tıkanması veya Kanaması: Burun deliklerini nazikçe temizleyin. Eğer kanama durmazsa hayvanınızın başını yukarı kaldırarak kanamanın azalmasını sağlayabilirsiniz. Aşağıda yer alan yazılarda kedi ve köpeklerde yapılması gereken müdahalelere dair detaylı bilgi bulabilirsiniz.

1. Köpeklerde Burun Kanaması Nedenleri Tedavisi
2. Kedilerde Burun Kanaması (Epistaksis): Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
3. Kedimin Burnu Tıkalı, Ne Yapabilirim? Kedilerde Burun Tıkanıklığı Nasıl Geçer?

Burun Kemiği Kırığı: Derhâl veteriner hekiminizle iletişime geçin. Burun kemiği kırığı, solunum yollarının tıkanmasına veya enfeksiyona yol açabilir.

Bademcik veya Sinüs Enfeksiyonları: Burun içindeki enfeksiyonlar, baş ağrısı ve kötü kokuya yol açabilir. Veteriner hekiminize başvurun ve enfeksiyon tedavisi için önerilerini takip edin.

Kırık, Çıkık ve Burkulmalar

Evcil hayvanlarda kırık, çıkık ve burkulma gibi kemik ve eklemlerde gelen hasarlar, kazalar veya ani hareketler sonucu meydana gelir. Bu tür yaralanmalar hayvanın hareketliliğini kısıtlar ve acıya yol açar. Bu başlık altında her bir durumun tanımını ve belirtilerini kısaca ele alacağız.

Kırık (Fraktür)

Kırık, bir kemikte meydana gelen kırılma veya çatlama durumudur. Kemik; darbeler, düşmeler veya kaza gibi etkenlerle kırılabilir. Kırıklar hayvanın hareketini kısıtlar ve ağrıya neden olur.

Açık Kırık (Komplike Kırık)

Açık kırık, kemiklerin cilt yüzeyini delerek dışarıya çıkması durumudur. Yani kırık kemik, deri altından çıkar ve açık bir yaraya yol açar. Bu tür kırıklar:genellikle kanama, enfeksiyon riski ve ciddi hasar anlamına gelir. Açık kırıklar genellikle çevresindeki kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde de hasar yaratabilir.

Açık Kırık Belirtileri:

• Kırık kemiklerin deriden dışarı çıkması.
• Şiddetli kanama.
• Yaralı bölge etrafında ağrı, morarma ve şişlik.
• Cilt yüzeyinin açık olması ve kemiklerin gözle görülmesi.

Açık Kırık Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardım

• Kırık, acılı bir durumdur. Hayvanın paniklemesi daha fazla zarar verebilir, bu yüzden sakin olun ve onu rahatlatmaya çalışın.
• Kanama varsa, temiz bir bez veya gazlı bezle baskı uygulayarak kanamayı kontrol altına alın. Baskıyı sürekli yapın ancak bölgeyi sabit tutmayı ihmal etmeyin ve hızlıca veteriner hekiminize başvurun.
• Kırık kemik dışarı çıkmışsa, yaralı bölgeyi koruyarak hareket ettirmemeye özen gösterin. Steril bir bez veya temiz bir sargı bezi ile bölgeyi sıkmadan sarın. Bu işlem açık yaranın dış ortamla temasını engellemek içindir.
• Kırık bölgenin daha fazla hareket etmesini engellemek için bir atel veya sargı ile sabitleyin.

Kapalı Kırık (Basit Kırık)

Kapalı kırık, kemiklerin cilt yüzeyini delmeden, deri altında kırılması durumudur. Yani, kırık kemik dışarı çıkmaz ve cilt bütünlüğü korunur. Kapalı kırıklar, açık kırıklara göre daha az enfeksiyon riski taşır, ancak yine de acil müdahale gerektirir.

Kapalı Kırık Belirtiler:

• Şiddetli ağrı ve hassasiyet.
• Şişlik ve morarma.
• Kırık bölgesinin hareket ettirilmesinin zorlaşması.
• Deride açılma olmadığı için kemik dışarı çıkmaz.

Kapalı Kırık Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardım

1. Kapalı kırıklarda da kırık bölgeyi hareket ettirmemek önemlidir. Hayvanı hareketsiz tutarak sabitleyin.
2. Kırık bölgeye soğuk kompres uygulayarak şişliği azaltın ve ağrıyı hafifletmeye çalışın.
3. Kırık bölgeyi; bandaj, atel veya temiz bir bezle sabitleyin. Sabitleme işlemi, hayvanın daha rahat hareket etmemesini sağlar.
4. Kapalı kırıklar da profesyonel tedavi gerektirir, bu yüzden hızla veterinerinize başvurun.

Çıkık (Dislokasyon)

Çıkık, bir eklemin yerinden çıkması veya kayması durumudur. Eklem, normal hizasından kayarak ağrıya neden olur ve genellikle travmalar sonucu ortaya çıkar.

Belirtiler:

• Eklemde ciddi bir ağrı hissedilir.
• Çıkık eklem, kaydığı için anormal bir şekil alır. Eklemde şişlik veya anormal bir pozisyon görülebilir.
• Çıkık olan eklemde hareket kaybı olur, hayvan eklemi kullanmakta zorlanır.
• Çıkık bölgesinde kanama ve şişlik olabilir.

Çıkık Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardım

Hayvanı hareketsiz tutun: Çıkık olan eklemi hareket ettirmemek için hayvanı sakinleştirip, onu hareketsiz tutun.

Eklemi sabitleyin: Çıkık bölgeyi sabitlemek için bir bandaj veya sargı bezi kullanın. Ancak eklemi yerine koymaya çalışmayın, bu profesyonel müdahale gerektirir.

Veteriner hekime başvurun: Çıkık bir eklem, doğru şekilde yerine yerleştirilmelidir, bu yüzden derhâl hekiminize başvurun.

Çıkıkta Sık Yapılan Hatalar

• Çıkık eklemi, profesyonel yardım olmadan yerine koymaya çalışmak daha fazla zarara yol açabilir. Eklemi sabitleyip profesyonel yardım alın.
• Ağrı kesici ilaçlar, çıkık durumunda yanlış etkilere yol açabilir. Veteriner hekiminize danışmadan ilaç kullanmayın.

Burkulma (Distorsiyon)

Burkulma, eklem bağlarının gerilmesi veya yırtılması durumudur. Genellikle ani hareketler veya zorlamalar sonucu meydana gelir. Burkulmalar genellikle bacaklarda ve ayaklarda görülür.

Belirtiler:

• Burkulan bölgeyi dokunarak veya hareket ettirerek rahatsızlık ve ağrı hissedilir.
• Eklemde şişlik ve morarma görülebilir.
• Burkulan bölgedeki hareket kısıtlanır ve hayvan zorlanır.
• Hayvan, burkulan bölgeyi kullanmakta zorluk çekerek garip bir şekilde yürüyebilir.

Burkulma Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardım

1. Burkulmuş bölgeyi kullanmaması için hayvanı sakinleştirin ve dinlenmesi için alan yaratın.
2. Burkulan bölgeye buz kompresi uygulayarak şişliği azaltmaya çalışın. 
3. Burkulmuş bölgeyi nazikçe sabitleyin. Örneğin, bandaj veya elastik sargılarla bölgeyi yerinde tutarak hareketi sınırlayabilirsiniz.
4. Veteriner hekime başvurun. Burkulmalar profesyonel bir müdahale gerektirebilir. 

Burkulmada Sık Yapılan Hatalar

• Burkulmuş eklemde, hareketsiz kalmak ve bölgeyi dinlendirmek gerekir. Aksi hâlde iyileşme süreci uzar ve daha fazla hasar oluşur.
• Buzu doğrudan cilde uygulamak, ciltte donma etkisi yaratabilir. Buzun beze sarılması daha güvenlidir.

Kırık, Çıkık veya Burkulma Durumunda Hayvanı Taşıma

Sırt üstü veya yan pozisyon: Özellikle bacak bölgesinde hasar varsa evcilinizi sırtüstü veya yan pozisyonda sabitlemek en iyi seçenektir. Bacaklar mutlaka sabitlenmelidir.

Taşıma için bir örtü veya yastık kullanma: Evcil hayvanı bir örtü veya yastık üzerinde taşıyın. Yastık, hayvanın vücut yapısını korur ve onu rahat tutar. Aynı zamanda taşıma sırasında sarsılma riskini en aza indirir.

Taşıma sepeti veya taşıma kutusu kullanma: Hayvanın hareket etmesini engellemek için, taşıma sepeti veya taşıma kutusu kullanmak da iyi bir seçenektir. Bu özellikle küçük hayvanlar için uygundur, onların güvenli ve rahat bir şekilde taşınmasını sağlar.

Nöbet

Nöbet, bir hayvanın beyin fonksiyonlarının aniden bozulması sonucu bilinç kaybı, kasılmalar ve vücutta anormal hareketler ile kendini gösteren bir durumdur. Nöbetler, beyin elektriksel aktivitesindeki dengesizlikler nedeniyle ortaya çıkar ve genellikle birkaç saniye ile birkaç dakika arasında sürer. Hayvan nöbet geçirdiğinde, kontrolsüz kasılmalar ve istemsiz hareketler gösterir, bu durum onu tehlikeye sokabilir ve hayvanın sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir.

Nöbete Neden Olabilecek Durumlar

Nöbetler, bir dizi farklı neden ve hastalıkla ilişkilendirilebilir. İşte nöbete yol açabilecek bazı durumlar:

Epilepsi: Epilepsi, hayvanlarda nöbetlerin en yaygın nedenidir. Beyindeki elektriksel aktivitenin bozulması sonucu nöbetler meydana gelir.

Zehirlenme: Toksik maddeler (kimyasal zehirler, bazı yiyecekler veya ilaçlar) hayvanların sinir sistemini etkileyerek nöbetlere neden olabilir.

Düşük kan şekeri: Özellikle küçük ırk köpeklerde, kan şekeri seviyesinin düşmesi nöbetlere yol açabilir.

Beyin tümörleri veya lezyonlar: Beyinle ilgili yapısal problemler de nöbet geçirmeye neden olabilir.

Enfeksiyonlar ve beyin iltihapları: Beyindeki enfeksiyonlar veya iltihaplanmalar, nöbetlere yol açabilir. Bu tür durumlar sıklıkla ciddi sağlık sorunları yaratır.

Travmalar: Beyine alınan darbeler veya baş travmaları, hayvanlarda nöbetlere neden olabilir.

Genetik faktörler: Bazı ırklar, özellikle genç yaşta epilepsi ve nöbet geçirme konusunda daha yatkındır.

Sıcak çarpması veya aşırı ısınma: Isı çarpması gibi durumlar vücut sıcaklığının yükselmesine neden olur ve nöbetleri tetikleyebilir.

Nöbet Durumunda İlk Yardım

Nöbet geçiren bir hayvana müdahale etmek, onun güvenliğini sağlamak açısından son derece önemlidir. İşte nöbet sırasında yapılması gerekenler:

1. Hayvanı güvenli bir yere taşıyın, etrafındaki nesnelerden uzak tutun. Nöbet geçiren hayvanın çevresindeki nesneler (mobilyalar, keskin objeler) ona zarar verebilir. Hayvanı güvenli, yumuşak bir zemine yatırın ve etrafındaki tehlikeli eşyaları uzaklaştırın.
2. Hayvanın başını, vücudunu ve ağzını koruyarak kasılmalardan ve çevreye çarpmasından kaçının. Ancak hayvanın ağzını asla tutmayın; bu ciddi yaralanmalara yol açabilir.
3. Nöbetin süresini not edin. Eğer nöbet 5 dakikadan fazla sürerse, derhâl hekime başvurun. Uzun süren nöbetler, tıbbi acil durum anlamına gelebilir.
4. Paniklemek, hem size hem de hayvanınıza daha fazla stres yaratabilir. Sakin olun, odaklanın ve doğru adımları atmaya çalışın.

Nöbet Durumunda Sık Yapılan Hatalar 

Nöbet sırasında yapılan yanlış hareketler hem hayvanın hem de kişinin zarar görmesine yol açabilir. Nöbet sırasında kesinlikle yapılmaması gerekenler:

• PetMD’de de belirtildiği üzere hayvanın ağzını açmaya veya dilini tutmaya çalışmak hayvanın diliniveya elinizi ısırma tehlikesi yaratır, yaralanmalara ve boğulmaya yol açabilir. Ağzına bir şey koymak, daha fazla komplikasyona neden olabilir.
• Nöbet geçiren hayvanı hareket ettirmeyin. Nöbet sırasında yere düşmesi veya çevresine çarpması, daha fazla yaralanmasına yol açabilir. Hareketsiz bırakın ve çevresini güvenli hâle getirin.
• Nöbet sırasında hayvana su veya ilaç vermek, yanlış bir müdahale olabilir. Hayvanın kasılmalar sırasında bu tür şeyleri yutması tehlikeli olabilir. Sadece profesyonel yardım geldiğinde tedavi başlatılmalıdır.
• Nöbet sırasında buz uygulamak, vücut sıcaklığını düşürmeye yönelik yapılan yanlış bir müdahaledir. Hayvanın vücut ısısı normale dönene kadar, ortamı sıcak tutmak gerekir.
• Nöbet geçiren bir hayvanın tedavisini kendi başınıza yapmaya çalışmayın. Veteriner hekim desteği almak, doğru tedaviye ulaşmanın en güvenli yoludur.

Boğulma

Boğulma, evcil hayvanlar için hayati tehlike taşıyan bir durumdur. Yabancı cisimlerin (yemek, oyuncak, vb.) nefes yollarını tıkaması, oksijen alımını engelleyebilir ve hayvanın sağlığını hızla tehlikeye sokar. Boğulma, köpeklerde daha sık görülse de kediler de benzer durumlarla karşılaşabilir. Eğer bir evcil hayvan boğuluyorsa, hızlı müdahale oldukça önemlidir.

Boğulma müdahale gerektiren bir acil durum olduğundan evcil hayvan sahiplerinin bu tür durumlar için eğitim alması, ne zaman ve nasıl müdahale etmeleri gerektiğini bilmesi önemlidir. Eğitiminiz olmadan Heimlich manevrası veya CPR uygulaması yaptığınız zaman patili dostunuz daha çok zarar görebilir. 

Boğulma yaşayan bir evcil hayvanda görülebilecek belirtiler şunlardır:

• Hızlı, sığ veya kesik kesik nefes alabilir.
• Kendi başına nefes almakta zorlanabilir ve hırıltılı sesler çıkarabilir.
• Yetersiz oksijen alımına bağlı olarak diş etlerinde ve dudaklarda morarma görülebilir.
• Hayvan panik yapabilir ve başını sallayarak nefes almaya çalışabilir.
• Hayvanın nefes almaya çalışırken zorlanması sonucu bu tür sesler çıkabilir.

Boğulma Durumunda Yapılması Gereken İlk Yardım

Boğulma durumunda, vakit kaybetmeden müdahale etmek çok önemlidir. Bu tür acil bir durumda, boğulma nedenine ve evcil hayvanın tepkilerine göre hızlıca bir çözüm yolu izlemelisiniz.

• Eğer boğulma yabancı bir cisimden kaynaklanıyorsa ve cisim görülebiliyorsa, nazikçe çıkarılabilir. Cismi çıkarırken dikkatli olmak ve cismi daha derine kaçırmamak gerekir.
• Eğer cisim gözle görülür değilse ve hayvan nefes almıyorsa, nefes yollarını açmak için ağzı açıp bakılır. Dilin boğazı tıkamadığından emin olun ve ağızdan bir engel olup olmadığını kontrol edin.

Heimlich Manevrası

Heimlich manevrası, boğulan bir hayvana yardım etmek için uygulanan etkili bir tekniktir. yabancı cisimlerin dışarı atılması için kullanılır. Bu teknik, hayvanın karın bölgesine baskı yaparak nefes yollarındaki tıkanıklığı açmayı amaçlar. 

Önemli Not: Heimlich manevrası köpekler ve kediler için farklı şekillerde uygulanmalıdır.

Köpekler İçin Heimlich Manevrası:

Köpeğinizin boğazına bir şey takıldıysa ve bu cismi parmağınızla çıkaramıyorsanız, Heimlich manevrası uygulamak hayati önem taşır. Bu manevra, yabancı cismi çıkararak köpeğinizin nefes almasını sağlamak için etkili bir yöntemdir

1. Köpeğinizi Pozisyonlandırma

Köpeğinizin sırtı size dönük olacak şekilde hemen arkasına geçin. Köpeğinizin sırtını göğsünüze yaslayarak sabitleyin. Eğer köpeğiniz yere yatmışsa, onu yavaşça kaldırın ve sırtı size dönük şekilde tutun.

1. Karnına Baskı Uygulama

Köpeğinizin kaburgalarının alt kısmına, karın bölgesine doğru yumruğunuzla baskı yapın. Bir elinizi yumruk yaparak, diğer elinizi yumruğun etrafına yerleştirin.

5 defa hızlı baskı yaparak, karın bölgesine yukarıya ve içeriye doğru kuvvet uygulayın. Bu baskı, tıkanıklığı açarak yabancı cismi dışarıya çıkarmaya yardımcı olacaktır.

1. Bölgeyi Kontrol Edin

Yabancı cisim çıkmazsa, köpeğinizi sırtına doğru yatırın ve omuzların arasına 5 keskin vurma uygulayın. Bu hareket, cismi hareket ettirmeye yardımcı olabilir.

1. İşlem Tekrarı

Eğer cisim çıkmazsa, yukarıdaki işlemi tekrar edin. Yabancı cisim dışarıya çıktıysa, köpeğinizin daha rahat nefes almaya başladığını görmelisiniz. Diş etleri ve dil kısmı da pembe renge dönmelidir.

Büyük Köpekler İçin Heimlich Manevrası

Büyük köpeklerde Heimlich manevrasını uygulamak için, bazı özel yöntemler gereklidir. Bu köpeklerin anatomik yapısı, manevranın uygulanmasında değişiklik gösterebilir.

• Büyük köpekleri ayakta tutarak karınlarına baskı yapabilirsiniz. Arka bacaklarını havaya kaldırarak (bir çeşit el arabası gibi) cismi öne doğru kaydırmayı teşvik edebilirsiniz.
• Eğer büyük köpeğiniz yan yatmışsa veya onu göğsünüze yaslayarak kaldırmakta zorluk yaşıyorsanız,bir elinizi sırtına koyarak, diğer elinizle karın kısmına baskı yaparak işlemi gerçekleştirebilirsiniz. Ardından ağzını kontrol edin ve yabancı cismi parmaklarınızla çıkarmaya çalışın.

Küçük Köpekler İçin Heimlich Manevrası

Küçük köpeklerde Heimlich manevrası, büyük köpeklere göre biraz farklılık gösterir. Küçük köpekler daha narin oldukları için, uygulama şekli daha dikkatli yapılmalıdır:

1. Küçük köpekleri bel kısmından tutun ve bacaklarını sıkıca tutarak dikkatlice yan yatırın.
2. Küçük köpeklere Heimlich manevrasını uygularken bacaklarından tutup sağa sola dikkatlice sallamak da etkili olabilir. Bu hareket boğulmaya neden olan cismi yerinden oynatabilir. Yabancı cisim çıkarsa, ağzını kontrol ederek parmaklarınızla çıkarın.

Heimlich Manevrası Sonrasında

• Yabancı cisim çıktı ancak köpeğiniz hala nefes almıyorsa; 

Hemen suni solunum yapmalısınız. İnsanlar gibi köpeğinizin ağzına 2 derin nefes vermek solunum yollarının açılmasına yardımcı olabilir. Eğer köpek hâlâ tepki vermiyorsa, hemen CPR (kalp masajı ve suni solunum) uygulamaya başlamalısınız. Yazımızın devamında kalp mesajı ve suni solunum detaylarını bulabilirsiniz.

• Yabancı cisim çıktı ve nefes alıyorsa; 

Hemen veteriner hekiminize başvurun. Yabancı cisim, boğazda ya da akciğerlerde bir hasar bırakmış olabileceğinden mutlaka profesyonel inceleme gereklidir. Veteriner hekiminiz, akciğerlerde sıvı birikimi ya da mideye kaçan yabancı cisimlerin tespit edilmesi için röntgen çekebilir.

Kediler İçin Heimlich Manevrası

Kediniz boğuluyor ve düzgün bir şekilde nefes alamıyorsa, Heimlich manevrası, solunum yollarındaki tıkanıklığı açmaya yardımcı olabilir. Kedilerde bu teknik, köpeklerden anatomik farklar nedeniyle farklılık gösterir:

Kediyi Konumlandırma: Kediyi, sırtı sizinle temas edecek şekilde kucaklayın. Başını yukarıda tutarak, bacaklarının serbestçe sarkmasını sağlayın. Bu pozisyon, kedinizin hava yolunun açık kalmasına yardımcı olur.

Yukarıya Doğru Hızlı Baskılar Uygulama: Ellerinizi kullanarak kedinizin karnına 3-5 hızlı, yukarıya doğru baskı uygulayın. Kaburgaların altındaki yumuşak boşluğu hissedebileceksiniz; burası, elinizin rahatça sığacağı yerdir.

• Büyük kediler için, yumruğunuzu kullanın.
• Küçük kediler için, parmak uçlarınızı kullanarak yukarıya ve içeriye doğru hızlı hareketler yapın.

Ağzı Kontrol Etme: Baskıları yaptıktan sonra, güvenli bir şekilde kedinizin ağzını parmağınızla nazikçe süpürerek kontrol edin. Bu, tıkanan yabancı cismi çıkarıp çıkarmadığını anlamanıza yardımcı olur. Sonra, ağzını tekrar kontrol edin ve parmağınızla süpürme yapın.

Heimlich Manevrası Sonrasında

Yabancı cisim çıkmadıysa kedinizi baş aşağıya, bacaklarından tutarak başını yere doğru sarkacak şekilde tutun. Ardından, açık avuçla sırtına sertçe vurun. Bu hareket, yerçekiminin yardımıyla tıkanıklığın açılmasına yardımcı olabilir.

Yabancı cisim çıktı ancak kediniz hâlâ nefes almıyorsa suni solunum ve kalp masajı yapmanız gerekir. Yazımızın devamında kalp mesajı ve suni solunum detaylarını bulabilirsiniz. 

Yabancı cisim çıktı ve her şey yolundaysa kediniz daha rahat nefes almaya başlayacak ve diş etleri pembe bir renge dönecektir.

Kediler İçin Heimlich Manevrası Uygun mudur?

Köpeklerde olduğu gibi kedilerde de Heimlich manevrası uygulansa da dikkat edilmesi gereken bazı farklar vardır. Kedilerin kemik yapısı köpeklerden daha narin olduğu için, bu manevrayı uygularken çok dikkatli olmak gerekir. Kedilere Heimlich manevrası yaparken uygulanan baskı çok hafif olmalıdır. Fazla baskı uygulamak, iç organlarda ve kemiklerde kırılmalara yol açabilir. Bu nedenle, kedilerde Heimlich manevrası yapmadan önce güvenliğinizi sağlamak ve bir veteriner hekimin müdahalesine başvurmak daha iyi bir çözüm olabilir.

Kalp Masajı ve Suni Solunum (CPR)

Hayvanlarda kalp durması veya solunum zorluğu gibi durumlar, acil ve hayati müdahaleler gerektiren sağlık sorunlarıdır. Bu tür acil durumlarda, kardiyopulmoner resüsitasyon (CPR) uygulamak, hayvanın yaşamını kurtarabilmek için kritik öneme sahiptir. CPR, kalp durması ya da solunum durması gibi durumlarda yapılması gereken ilk müdahaledir ve hayvanınızın hayatta kalma şansını artırabilir. 

Yazımızın bu bölümünde kalp masajı ve suni solunumun nasıl yapılması gerektiği, ne zaman uygulanması gerektiği ve hangi durumlarda kediler için uygun olduğu hakkında detaylı bilgi vereceğiz.

Kalp Masajı İhtiyacı Ne Zaman Ortaya Çıkar ve Nasıl Anlaşılır?

Kalp masajı, hayvanınızın kalbi durduğunda uygulanması gereken hayati bir müdahaledir. Kalp durması, kalbin kan pompalamayı durdurması sonucu organlara oksijen gitmemesi durumudur. Kalp durması durumunda, hayvanın yaşam fonksiyonları ciddi şekilde tehlikeye girer.

Kalp masajı ihtiyacının ortaya çıktığı durumlar:

• Nabız alınamıyorsa veya kalp atışları hissedilemiyorsa, kalp durmuş olabilir.
• Hayvan nefes almıyorsa ve göğüs hareket etmiyorsa, solunum durmuş demektir.
• Şiddetli travmalar sonucu, kan akışı bozulabilir ve kalp durabilir.

Kalp durması veya solunum durması şüphesiyle hayvanı hemen bir düzeye yerleştirin ve CPR uygulamak için hızlıca harekete geçin.

Kalp Masajı ve Suni Solunum Uygulama Rehberi

RedCros ’a göre CPR uygulaması, şu temel adımları içerir:

Hava yolu açma: Hayvanın başını geri doğru eğin ve hava yolunun açık olduğundan emin olun. Yabancı cisimlerin hava yolunu tıkayıp tıkamadığını kontrol edin ve varsa temizleyin.

Solunum: Ağızdan ağıza veya ağızdan burna solunum yaparak, hava yollarına oksijen gönderin. Hayvanın ağzına veya burnuna yakın bir şekilde, her 30 basışta bir, 2 defa solunum yapın.

Dolaşım: Kalp masajı uygulayın.

Köpeklerde CPR: Göğüs kemiği üzerine, vücudun alt kısmına doğru baskı uygulayarak kalp masajı yapın. Bu baskıyı her 30 basışta bir tekrarlayın ve her defasında 2 defa solunum yapın.

Kedilerde CPR: Kedilere kalp masajı yaparken, daha hafif bir baskı uygulamak gerekir. Kedilerin küçük gövde yapıları ve kırılgan kemikleri göz önünde bulundurularak, kalp masajı daha nazik yapılmalıdır.

Ağızdan burna yapılan solunum, kedilere uygulamada yaygın bir yöntemdir. Her 30 basışta bir, 2 defa solunum yaparak kedinin oksijen almasını sağlayın.

Hayvanınızın kalp durması veya solunum zorluğu durumunda, hızlı bir şekilde CPR uygulamak, hayat kurtarıcı olabilir. Doğru sıralama ile kalp masajı ve suni solunum uygulaması, doğru bir şekilde yapıldığında hayvanınızın sağlığını iyileştirebilir. Bu nedenle evcil hayvanlara ilk yardım uygulaması için eğitim alınması önemlidir.

Evcil Hayvanı Taşıma Teknikleri

Yaralanmış bir evcil hayvanı taşımak, dikkatli ve doğru tekniklerle yapılmalıdır. Yanlış taşıma, yaralanmanın daha da kötüleşmesine yol açabilir. İşte evcil hayvanınızı taşımanın doğru yolları:

Sırt ve Baş Travmalarında Taşıma:

• Hayvanın başında veya boynunda bir yaralanma varsa, başını ve boynunu dikkatlice destekleyin. Bu, omurga yaralanmalarını engellemek için çok önemlidir.
• Baş travmalarında ani hareketlerden kaçının. Hayvanı taşıdıktan sonra, ona fazla sarsıntı vermemek için dikkatlice hareket edin.
• Vücudun diğer bölümleri de sabitlenmeli, böylece hayvan taşıma sırasında rahatça hareket etmemelidir. Kollar ve bacaklar hafifçe sabitlenebilir ve denge sağlanabilir.

Küçük Evcil Hayvanları Taşıma:

1. Küçük hayvanlar (kediler, küçük ırk köpekler) taşınırken nazikçe ve sıkı kavranarak taşınmalıdır. Elinizle vücutlarını destekleyin ve baş kısmı daima güvenli bir şekilde kavranmalıdır.
2. Küçük evcil hayvanları taşımak için uygun boyutlarda taşıma çantası veya taşıma kutusu kullanmak çok daha güvenli olacaktır.

Evcil Hayvanı Taşıma ve Sabitlemede Sık Yapılan Hatalar

1. Eğer evcil hayvanın bir yaralanması varsa yoğun ve sarsıcı taşıma hareketlerinden kaçının. Aksi takdirde, kemiklerin kayması, eklem yerinden çıkması veya iç organlarda daha fazla hasar oluşabilir.
2. Yaralı bir evcil hayvanı taşırken hızlı hareket etmekten kaçının. Hızlı taşıma, hayvanın daha fazla acı çekmesine ve durumunun kötüleşmesine yol açabilir. Taşıma sırasında dikkatlice ve sakin hareket etmek gereklidir.
3. Bölgeyi yeterince sabitlemeden taşıma, kırık veya çıkıkların daha da kötüleşmesine neden olabilir. Sabitleme, taşıma sırasında kesinlikle ihmal edilmemelidir.
4. Kendi başınıza ağrı kesici vermek, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Veteriner hekimin önerisi olmadan ağrı kesici kullanmak, bazı ilaçların toksik etkiler yapmasına neden olabilir.

Evcil hayvanlarda travma ve yaralanma durumlarında, doğru sabitleme ve taşıma teknikleri kullanmak, iyileşme sürecinin hızlanmasına yardımcı olur ve daha ciddi komplikasyonları önler. Her durumda, profesyonel veteriner müdahalesine başvurmak en doğru yaklaşım olacaktır.

Veteriner Kliniğine Gidene Kadar Yapılacaklar

Evcil hayvanınızın yaşadığı bir sağlık sorunu veya acil durum, derhâl veteriner hekim müdahalesi gerektirir. Veteriner hekiminize ulaşana kadar doğru adımları atmak, hayvanınızın durumunun kötüleşmesini engelleyebilir ve ona zaman kazandırabilir. 

• Hayvanınızın hareket etmesi kısıtlanmışsa, onu yatay bir şekilde taşıyın. 
• Varsa yaralı bölgeyi desteklemek için bir örtü veya yastık kullanarak sarsıntısız bir şekilde taşıyın.
• Taşıma sepeti, küçük hayvanlar için oldukça güvenli bir taşıma aracıdır. Evcil hayvanınızın hareketini engelleyerek sarsıntıları azaltır, bu da onun rahatlamasını sağlar
• Veteriner hekiminize, acil durumun ne olduğunu net bir şekilde anlatın. Örneğin, "Köpeğim zehirlendi", "Kedim bayıldı", "Köpeğim boğuluyor" gibi basit ve doğrudan ifadeler vakit kaybetmeden doğru müdahale yapılmasına yardımcı olur.
• Hekime hayvanınızın şu anki durumunu aktarın. Örneğin, "Nefes alıp almadığı", "Nabız durumu", "Bilinç durumu" gibi bilgiler hayati öneme sahiptir. 
• Acil durumun ne zaman başladığını belirtmek de kritik öneme sahiptir. Ne kadar süre geçtiği, hekimin hangi tedavi yöntemine başvuracağı konusunda önemli bir etkendir. 
• İlk yardım yaptıysanız, hangi işlemleri uyguladığınızı  anlatın. Örneğin, kalp masajı yapıldı mı, yara temizlendi mi, suni solunum uygulandı mı gibi bilgiler müdahaleyi daha etkin hâle getirebilir

Evcil Hayvanın Sakinleştirilmesi ve Psikolojik Destek

Evcil hayvanlar, özellikle acil bir durumla karşılaştıklarında, stres ve korku yaşayabilirler. Panik ve endişe, onların fiziksel sağlığını etkileyebilir ve tedavi sürecini zorlaştırabilir. Bu nedenle, hayvanın sakinleştirilmesi ve psikolojik desteğin sağlanması, doğru müdahale için oldukça önemlidir. Onların ruh hâlini anlamak, güvenli bir ortam yaratmak ve doğru bir şekilde yaklaşmak, acil durumların üstesinden gelmek için atılacak ilk adımdır.

Sakinleştirici Ses Tonu: Hayvanınızın sakinleşmesine yardımcı olmanın en önemli yollarından biri ses tonunuzu yumuşatmak ve nazik bir şekilde konuşmaktır. Bağırmak veya sinirli bir ton kullanmak, onu daha da korkutabilir. Sakin bir sesle ve nazik bir şekilde ona hitap etmek, güven duygusunu artırabilir. Bu, özellikle kediler ve köpekler gibi evcil hayvanlar için geçerlidir, çünkü sesinizi tanırlar ve güven duygusuyla yanıt verirler.

Hızlı Hareketlerden Kaçının: Hayvanlar, ani ve hızlı hareketlerden korkabilirler ve bu daha fazla paniklemelerine yol açabilir. Yavaş ve dikkatli hareketler, onların sakinleşmesine yardımcı olur. Hızla yaklaşmak veya ani hareketler yapmak, özellikle travma geçiren hayvanları daha fazla korkutabilir. Bu nedenle, hareketlerinizi nazik ve yavaş bir şekilde yaparak, ona güven verin.

Ortam Düzenlemesi: Hayvanınızın sakinleşmesi için sessiz ve sakin bir ortam oluşturmak çok faydalıdır. Eğer ortamda yüksek sesler, kalabalık veya aşırı ışık varsa, hayvanın korku düzeyi artabilir. O yüzden gerekirse ışıkları kısın, mümkünse sessiz bir odada kalmasına özen gösterin. Yumuşak bir yatak veya örtü kullanarak fiziksel rahatlık sağlamaya da yardımcı olabilirsiniz.

Hayvanın Güvenliğini Sağlamak: Hayvan kendini savunma içgüdüsüyle hareket etmeye başlamışsa, güvenli bir alanda tutulmalıdır. Onun hareket alanını sınırlamadan rahatça hissedebileceği bir alan yaratmaya özen gösterin. Hayvanınızın sakinleşebilmesi için ortamda mümkün olduğunca az rahatsız edici unsur bırakmak, iyileşmesine katkı sağlar.

Hayvanların sakinleştirilmesi, onların tedavi sürecine yardımcı olabilecek önemli bir adımdır. Panikleyen bir hayvanı sakinleştirmenin en etkili yollarından biri, doğru ses tonu kullanmak ve uygun bir ortam yaratmaktır. Bu adımlar hem fiziksel hem de psikolojik olarak hayvanın stres seviyesini azaltabilir ve iyileşme sürecini hızlandırabilir.

Kedi ve Köpeklerde İlk Yardım Uygulamaları Sık Sorulan Sorular (SSS)

Evcil hayvanlarınızın sağlığına yönelik her an hazırlıklı olmak, acil durumlar için kritik öneme sahiptir. İlk yardım uygulamaları, bir sağlık sorunu ya da kazanın ardından hayvanınızın yaşamını kurtarmak için en önemli adımlardan biridir. Ancak bu konuda pek çok soru ve belirsizlik olabilir. 

Bu bölümde, kedi ve köpeklerde karşılaşılan acil durumlarla ilgili sık sorulan soruları yanıtlayarak, ilk yardımın temel noktalarına dair daha fazla bilgi sağlamayı hedefliyoruz. 

Kediye İlk Yardım Nasıl Yapılır?

Kediler, doğaları gereği genellikle sakin ve kendi başlarına hareket etmeyi seven hayvanlardır. Bir kaza sonucu yaralanabilirler veya aniden hasta olabilirler. Bu durumlarda, doğru bir ilk yardım müdahalesi yapmak, kedinizin sağlığı için çok önemlidir.

Duruş ve Davranış Değişiklikleri: Kedinizin davranışlarında bir değişiklik fark ettiğinizde, bu genellikle acil bir durumun belirtisidir. Kedinizin normalde gösterdiği aktivitelerden daha fazla hâlsizleşmesi, titremesi veya saklanması bir sorunun habercisi olabilir.

Bu noktada gözlem yapılmalı, kedinizin günlük hareketleri gözden geçirilmeli ve veteriner hekime danışılarak sorunun ne olduğu, ilk yardım gereksinimi belirlenmelidir. 

Kedi ve Köpeklerde Nabız Nasıl Alınır?

Nabız ölçümü, hayvanınızın kalp atış hızını izlemek için çok önemlidir. Anormal bir nabız, sağlık sorunlarının bir işareti olabilir.

Kedilerde Nabız: Kedinizin nabzını almak için, genellikle uyluk bölgesine (bacak iç kısmına) parmağınızı hafifçe bastırarak nabzı hissedebilirsiniz. Kedilerde normal nabız dakikada 140-220 atış arasında değişir.

Köpeklerde Nabız: Köpeklerde nabız ölçmek için, genellikle bacak kaslarının iç kısmındaki femoral arter üzerinde nabzı hissedebilirsiniz. Köpeklerde normal nabız, 60-120 atış arasında değişir.

Nabız hızındaki değişiklikler, özellikle hızlanma veya yavaşlama, kalp veya dolaşım sorunlarının işareti olabilir. Bu durumda, veteriner hekiminize danışmanız gereklidir.

Köpeklere Kalp Masajı Nasıl Yapılır?

Kalp durması durumunda köpeklere kalp masajı uygulamak hayati öneme sahiptir. Doğru şekilde uygulandığında, kalp masajı, kan dolaşımını yeniden sağlamak için etkili bir yöntem olabilir.

Köpeği Yatırın: Köpeği sırt üstü veya yan pozisyonda yere yatırın. Eğer başında travma varsa, başını dikkatlice destekleyin.

Baskı Uygulama: Göğüs kemiği üzerine, vücudun alt kısmına doğru dik basınç uygulayın. Her 30 basışta bir, 2 defa solunum yaparak kalp masajına devam edin.

Sıkıştırma Oranı: Kalp masajı yaparken, dakikada 100-120 basış uygulanması gerekir. Kalp masajı ile suni solunum uygulayarak köpeğinizin oksijen almasını sağlayın.

İç Kanama Geçiren Kediye Ne Yapılır?

İç kanama, hayvanın vücudunda ciddi bir yaralanmaya veya iç organlarda hasara yol açabilir. Dışarıdan gözle görülmese de vücutta şişlik, hâlsizlik veya şok gibi belirtiler gösterebilir.

Hızla Sabitleme: İç kanama şüphesi varsa, hayvanın hareket etmesini engelleyin. Yaralı bölgeyi sabitlemek için nazikçe sargı bezi ile sarın.

Kliniğe Hızlı Ulaşım: İç kanama ciddi bir durumdur, bu yüzden hayvanı hemen veteriner hekiminize götürün. Veteriner hekim iç kanamanın kaynağını tespit edip müdahale edecektir.

Yüksekten Düşen Bir Kediye Nasıl Müdahale Edilir?

Kediler, genellikle yüksek yerlerden düşmeye eğilimlidir, ancak bu durum ciddi yaralanmalara yol açabilir. Yüksekten düşen bir kedinin baş, bacak veya omurga gibi bölgelerinde travmalar meydana gelebilir.

• Kedi düşme sonucu hareket edemiyorsa veya ağrılı bir şekilde hareket ediyorsa, bölgesini sabitleyin ve hareketsiz tutarak taşıyın.
• Yüksekten düşen bir kedi iç kanama dâhil pek çok risk altında olacağından mutlaka veteriner hekiminize başvurun. Kafada veya omurgada oluşan kırıklar, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Kedilere Kalp Masajı Nasıl Yapılır?

Kedilere kalp masajı uygulamak, köpeklerde olduğu kadar yaygın değildir, ancak bazı durumlarda gerekli olabilir. Kedilere kalp masajı yaparken dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta vardır.

• Kedilerin kemik yapısı, köpeklere göre daha narin olduğu için, kalp masajı sırasında çok hafif bir baskı uygulanmalıdır. 
• Baskıyı doğru noktaya, göğüs kemiğine uygulayın ve nazikçe basınç uygulayarak kalp atışını yeniden başlatmaya çalışın.
• Kalp masajı sırasında, 2 solunum uygulayarak kedinizin oksijen almasını sağlayın. Suni solunum, ağızdan burna yapılabilir.

Kalp masajı ve suni solunum genellikle büyük ve güçlü hayvanlar için uygundur. Kedilerde, bu tür bir müdahale, yalnızca veteriner hekimin talimatları doğrultusunda yapılmalıdır. Aksi takdirde fazla baskı kemiklerin kırılmasına veya iç organ hasarına yol açabilir.

Kaynaklar:

https://cprcertificationnow.com/products/pet-cpr-first-aid-certification

https://www.pdsa.org.uk/pet-help-and-advice/looking-after-your-pet/all-pets/first-aid-for-pets

https://www.avma.org/resources-tools/pet-owners/emergencycare/first-aid-tips-pet-owners

https://www.kingsvetcentre.com/wp-content/uploads/2018/03/119293-XLVets-Rebranded-First-Aid-Leaflet.pdf

https://www.animalhospitalofnashua.com/site/blog/2024/06/15/pet-first-aid-guide

https://flsart.org/pdf/PET-EFA-WB-2008-04.pdf

https://vcahospitals.com/know-your-pet/first-aid-for-cats

https://www.zoetispetcare.com/blog/article/pet-first-aid

https://www.rvc.ac.uk/small-animal-vet/general-practice/pet-care-advice/first-aid-guide

https://www.medvet.com/pet-emergency-and-first-aid-tips/

https://www.aed.com/blog/cat-and-dog-first-aid/?srsltid=AfmBOoqND6aXhpqBSF-BYPrnorasHcAfzOOyO6eb-JLFtun11lAcHdzo

https://animalemergencyservice.com.au/blog/understanding-the-importance-of-pet-first-aid/

https://www.rspca.org.uk/adviceandwelfare/pets/dogs/health/firstaid

https://www.gingrapp.com/blog/the-importance-of-pet-first-aid-for-dog-care-professionals

https://www.redcross.org/take-a-class/resources/learn-pet-first-aid?srsltid=AfmBOoqh24CWNJzWORsivqexPikLGX36PvbZVMIHcLRGb0aVyA9ODNIW

https://vcahospitals.com/know-your-pet/first-aid-for-dogs

https://www.petmd.com/hub/pet-emergencies

https://www.petmd.com/general-health/must-have-items-for-pet-first-aid-kit

https://vcahospitals.com/know-your-pet/first-aid-for-falls-in-cats

https://vcahospitals.com/know-your-pet/first-aid-for-falls-in-dogs

https://animalemergencyservice.com.au/blog/understanding-the-importance-of-pet-first-aid/

https://friendshipapl.org/pet-first-aid-are-you-prepared/

https://www.msdvetmanual.com/emergency-medicine-and-critical-care/emergency-medicine-introduction/first-aid-and-transport-of-small-animals

https://animalemergencyservice.com.au/blog/common-pet-emergencies-and-how-to-respond/

https://www.msdvetmanual.com/special-pet-topics/emergencies/emergency-care-for-dogs-and-cats

https://sandiegovets.com/types-of-emergencies-what-every-pet-owner-should-know/

https://beyondpets.com/pet-health-plus/common-emergencies-in-dogs/

https://www.steroplast.co.uk/knowledge-base/pet-first-aid-a-guide-to-the-most-common-emergencies.html

https://vcahospitals.com/know-your-pet/common-emergencies-in-dogs

https://vcahospitals.com/know-your-pet/emergencies-in-cats

https://www.petmd.com/dog/emergency/common-emergencies/e_dg_choking

https://vetmed.tamu.edu/news/pet-talk/cpr-and-heimlich-maneuver-on-pets/

https://animalemergencyservice.com.au/blog/understanding-the-importance-of-pet-first-aid/

https://www.akc.org/expert-advice/health/dog-choking-dog-heimlich-instructions/

https://www.metlifepetinsurance.com/blog/pet-health/dog-choking/

https://www.redcross.org/take-a-class/cpr/performing-cpr/pet-cpr

https://www.petmd.com/dog/emergency/common-emergencies/e_dg_artificial_respiration

https://www.akc.org/expert-advice/advice/performing-cpr-on-dogs/

https://www.greencrossvets.com.au/wp-content/uploads/2021/01/CPR-for-your-Pet.pdf

https://www.pdsa.org.uk/pet-help-and-advice/pet-health-hub/other-veterinary-advice/cpr-for-dogs-and-puppies

https://www.petmd.com/dog/emergency/common-emergencies/e_dg_artificial_respiration