Kediler oldukça benzersiz ve özel canlılardır. Bu nedenle de kedilerin davranışlarının da birbirlerinden benzersiz olduğunu söylemek mümkün. Ancak bazı davranış değişimlerinin kedi sahiplerine mutlak mesajlar vermesi gerekir. Kedilerde davranış değişikliği bir sağlık sorununun ya da kediyi huzursuz eden bir durumun habercisi olarak ele alınabilir. Gün içerisinde kendi rutinlerini hiç aksatmamaya özen göstererek yaşayan kedilerde davranış değişikliği mutlaka gözlemlenmelidir. Eğer siz de kendinizi "kedim değişti", "kedim neden huysuz" gibi düşünceler içerisinde buluyorsanız, patili dostunuzu biraz daha dikkatli gözlemlemeye özen göstermeniz gerekebilir. Bu yazımızda kedilerde meydana gelen ve göz ardı edilmemesi gereken davranış değişikliklerinden bahsedeceğiz.
Kedilerin davranış değişikliklerini fark edebilmek için öncelikle normal davranışlarına aşina olmak ve onların normal davranışlarını anormal görmemek gerekir. Kediler kendilerine has karakterleri ve alışkanlıkları olan canlılar olduğu için özellikle ilk kez kedi sahiplenen birisi için davranışları garip gelebilir. Kediler bütün gün uyuyabilirler, duvarlarda ya da perdelerde olmayan olayları pürdikkat izleyebilirler, gece boyu uyanık kalıp gölgelerle oynayabilirler. Yaşam alanlarındaki bitkileri yiyebilirler ya da bir anda üzerinize atlayıp masaj yapmaya başlayabilirler. Bu davranışlar olağan gözükmese de söz konusu kediler olduğunda tamamı normal kabul edilmelidir.
Yüz Sürtme: Kediniz yüzünü size sürtüyorsa bu bir sevgi göstergesidir. Kedilerin yanaklarında ve ağız köşelerinde bulunan bezler kokularını bırakmaya yarar. Kedinizi yüzünü size sürtüyorsa kedi dünyasından önemli bir iltifat aldınız demektir ve bu davranış tamamen normaldir.
İstenmeyen Hediyeler: Kediler minik ve sevimli avcılardır. Bu nedenle sahiplerine de avlanmayı öğretmek, sahipleri avlanamadığı için "sağlıklı" beslenmeleri adına onlara av getirmek isteyebilirler. Kedilerin bu davranışı oldukça nazik, düşünceli ve normaldir. Kediniz evinizde yakaladığı bir sineği ya da böceği size sunuyorsa etkileyici içgüdülere sahip bir avcınız olduğu için gurur duymanız gerekir.
Tuvaletten Su İçme: Bir kedinin tuvaletten su içmesi genellikle yanlış anlaşılır. Kedinin susuz kaldığı, su kabını sevmediği için davranış değişikliği gösterdiği düşünülür. Oysa kedilerin tuvaletten su içmesi nedeni tam olarak bilinmeyen ancak yaygın görülen bir davranıştır. Klozetteki suyun sık sık değişmesi kedilere bu suyun daha taze olduğunu hissettirebilir ve kediler durgun su yerine taze suyu tercih ederler. Kısacası bu durumda sifonda kimyasal tutmadığınız sürece ciddi bir endişeye kapılmanıza gerek yoktur ama önlem olarak kapağı kapatabilirsiniz. Kedilerin durgun su tercih etmemesi ve bunun bir soruna yol açması mümkündür. Bu tür bir durumda sürekli taze su sağlayacak su kaplarını tercih edebilirsiniz. Kedinize sürekli taze su sağlayacak otomatik su kaplarını buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz.
Bitki Yeme: Kediler avcıdırlar ve doğaları gereği etçil beslenmeleri gerekir. Bu bilgiye sahip bir insan kedileri bitki yerken gördüğü zaman şaşırabilir. Kedilerin bitki yemesi kedilerde davranış değişikliği olarak algılanmamalıdır. Kediler bitki yiyebilirler, önemli olan yedikleri bitkilerin onlar için zararlı olmamasıdır. Kedilerin bitki yeme alışkanlıklarının yönlendirilmesi gerekir. Eğer kediniz evdeki bitkileri yiyorsa ona alternatif olarak kediler için oldukça faydalı olan kedi çimlerini sunabilirsiniz. Kedilerin sindirim sistemlerini destekleyen kedi çimi ürünlerini incelemek için buraya tıklayabilirsiniz.
Yün Yemek: Yenilemeyenlerin yenilmesi temelde bir davranış bozukluğu olsa da ev kedilerinde gözlemlenen bir durumdur. Bu davranışı normal kabul edip engellememek sağlık sorunlarına yol açabilir. Ancak bu tür bir durumu kedilerde davranış değişimi olarak algılamamak gerekir.
Uzun Süreli Uyku: Kediler vahşi doğada evrimleşirken enerjilerini koruma odaklı yaşamaya alışmışlardır. Bu da kedilerin günün kısa bir bölümünde avlanması ve kalan zamanda uyuması rutinine dönüşmüştür. Ev kedileri avlanmasalar da bu rutini devam ettirdikleri için çok uzun süreler boyunca uyuyabilirler.
Konuşma: Kedilerin de kendi dillerinde konuştuklarına şahit olabilirsiniz. Konuşma kedilerde belirli tonlarda miyavlama olarak ifade edilebilir. Bazı kediler gün boyu miyavlayacak kadar konuşkandır bazıları ise kendi halinde suskundur. Suskunluğu ile bilinen bir kedinin aniden konuşması kedilerde davranış değişikliği olarak ele alınabilir ancak kediniz hep hoşsohbet bir yapıya sahipse bu durum onun normalidir.
Hangi kedi davranışlarının normal olduğunu bilmek kedilerde davranış değişikliklerini net bir şekilde anlamanın en kolay yoludur. Normal kabul edilen ancak şaşırtabilen kedi davranışlarından bahsettikten sonra kedilerde normal olarak kabul edilmeyen davranışları inceleyip, kedilerde davranış değişimlerinin ne tür durumlara işaret ettiğine değinebiliriz.
Bazı kedilerin içgüdüsel olarak güçlü bir av sürme arzusu vardır ve bu durumda çocuklara ya da diğer evcil hayvanlara karşı saldırgan bir tutum sergileyebilirler. Bir kedinin agresif olması doğal ve normaldir. Ancak normalde saldırgan ve agresif hareketleri olmayan bir kedinin aniden değişmesinin bir nedeni mutlaka vardır. Bir kedi korktuğu, endişelendiği ya da kendini güvende hissetmediği durumlarda agresif davranışlar sergileyebilir. Eğer kedinin davranış değişikliği ani olduysa mutlaka çevresel etmenlerin ele alınması gerekir. Bunun yanı sıra kediler acı çektikleri için agresif davranabilirler. Kedilerde ağrı travmaya ya da bir sağlık soruna bağlı olabileceği için mutlaka agresif davranış değişikliklerine dikkat edilmelidir.
Kediler rutinlerine ve alışkanlıklarına bağlıdırlar. Yemek saatlerini çoğunlukla bilirler ve kaçırmamaya özen gösterirler. Kedinizin yeme hızında ya da yediği mama miktarında bir değişim varsa bu bir soruna işaret edebilir. Kediniz normalden daha fazla mama yiyor ama kilo almıyorsa hipertiroidizm sorunu olabilir. Özellikle yaşlı kedilerde bu yaygın olarak görülen bir sorundur. Kediler daha az yemeye başladığında diş sorunları ya da stres ilk aşamada düşünülmesi gereken sağlık problemleri olarak öne çıkar. Kedide iştah azalmasının yanı sıra kusma, halsizlik gibi değişimlerin olması bir sağlık sorunu olduğunun göstergesidir ve mutlaka veteriner hekim kontrolü yapılmalıdır.
Bazı kediler oyuncudur, bazı kediler için oyuncaklar hiç anlam ifade etmez. Kedilerin karakterleri oyuna bakış açılarını belirler. Kedilerde davranış değişikliği olarak oyuncu bir kedinin artık oyun oynamamak istemesi ele alınabilir. Kedi oyun oynarken acı çektiği için oyun oynamayı bırakabilir, hareket etmekte zorlandığında da benzer bir tepki verecektir. Oyuncu kedilerin aniden oyun oynamayı bırakması ve bu durumun birkaç günden uzun sürmesi kedilerde davranış değişikliği olarak ele alınmalıdır.
Kediler sağlıkları söz konusu olduğunda insanlardan farklı hareket edebilirler. Bir kedinin sağlık sorunu olduğunda gizlenme gereksinimleri artar. Kediler genellikle hiç beklenmeyen yerlere girmeleri, uzun süre ortadan kaybolmaları ile tanınsalar da bazı durumlarda kedilerin gizlenme ihtiyacı artabilir. Kedinin kendisini iyi hissetmemesi, bir sağlık sorunu olması, korkması saklanmasına neden olabilir. Aniden başlayan uzun süreli saklanma anlık bir olayla ilgili ise birkaç gün içerisinde normale dönmesi beklenir. Özellikle eve uzun süreli misafir geldiğinde kedinin uzun süre ortalıkta olmaması normal karşılanan bir gizlenme davranışıyken çevresel şartlarda değişim olmadan ve aniden gelişen gizlenme bir soruna işaret edebilir. Uzun süren ve kedinin rutininde olmayan gizlenme birkaç günden uzun sürdüğü takdirde mutlaka dikkatle gözlemlenmeli ve bir veteriner hekime danışılmalıdır.
Kediler temizlikleri ve rutinleri ile ünlenmiş canlılar oldukları için kedilerin tuvalet alışkanlıklarında değişim olması genellikle bir soruna işaret eder. Tuvaleti kullanmama, tuvalete çok sık girme, tuvalette uzun süre kalma, uzun süre eşelenme, tuvaleti dışında farklı noktalara idrar yapma gibi davranış değişikliklerinin yüksek ihtimalle bir sağlık sorununa işaret ettiğini göz önünde bulundurmak gerekir. Bazı durumlarda kediler tuvaletlerinden, kumlarından ya da tuvaletlerinin bulunduğu yerden rahatsızlık duyabilirler. Gürültülü ve kedinin tedirgin olacağı bir yerde bulunan tuvaletler kediler tarafından protesto edilebilir. Bunun yanı sıra kediniz tuvalete rahat sığamıyorsa, girip çıkarken zorlanıyorsa ya da yeni bir kum denediyseniz ve bu kumu sevmediyse tepkisini tuvalet alışkanlığını değiştirerek gösterebilir. Kedinizin tuvaletine sığamaması ya da ilerleyen yaşı sebebiyle tuvalete girip çıkarken zorlanması normaldir. Bu durumda yeni bir kedi tuvaleti edinmek ve gözleme devam etmek gerekebilir. Kedinizin gereksinimlerine uygun kedi tuvaleti modellerini buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz. Tuvaletin ya da kumun beğenilmemesi dışında kedilerin tuvalet alışkanlığının değişmesi bir sağlık sorununa işaret eder. Özellikle kısırlaştırılmış erkek kedilerde yaygın görülen idrar yolu sorunlarının mutlaka göz önünde bulundurulması gerekir.
Kediler için en normal davranışlardan birisi tırmalama ve temizlenmedir. Kedilerin günlük rutininin büyük bir parçası olan bu alışkanlıklar tamamen normal kabul edilseler de davranışın aşırıya kaçtığı durumların mutlaka gözlemlenmesi gerekir. Tırmalama bir işaretleme davranışıdır ve kediler normalden fazla tırmalamaya başladıysa bu kedinin stresli olduğunun bir göstergesi olarak kabul edilir.
Kediler temiz olmaları ile popülerdirler ve günün uykudan geri kalan kısmının büyük bir bölümünde kendilerini temizlemekle uğraşırlar. Kedinin kendini temizleme alışkanlığı takıntıya dönüştüyse, tüylerinde dökülme ve temizlediği bölgelerde yaralar oluşmaya başladıysa bunun mutlaka veteriner hekime bildirilmesi gerekir.
Kediler normal şartlarda da çok uyumayı sevseler de bu davranışlarında değişim meydana geldiği zaman onlarla birlikte yaşamanın getirdiği farkındalıkla kolayca anlayabilirsiniz. Kediniz bir anda normal uyku süresinin üzerinde uyumaya başlıyorsa ya da uyku gibi gözüken dinlenmelerinde artış olduysa ve normale kıyasla çok daha az hareket ediyorsa onu biraz daha yakından gözlemlemeniz gerekir. Bu durumun uzun süre devam etmesi halinde bir veteriner hekime danışabilirsiniz.
Kedilerin yaşadıkları sağlık sorunlarını ifade etmeleri farklı şekillerde gerçekleşir bu nedenle kedideki her davranış değişikliğinin mutlaka değerlendirilmesi gerekir. Kedinizin gün içerisinde sizinle konuşmayı ve size seslenmeyi seviyor olsa bile miyavlama tonundaki değişimler sağlık sorununa işaret edebilir. Eğer miyavlama bir noktadan sonra ağlama, uluma, inleme gibi seslerle birleşiyor ya da benzeşiyorsa bu bir sağlık sorunu işareti olarak ele alınmalıdır. Miyavlarken ona yaklaştığınızda ya da dokunduğunuzda tıslama veya horlama gibi sesler çıkarıyorsa bu acı hissettiğine ya da korku duyduğuna işaret ediyor olabilir. Bazı kediler sağlık sorunları olduğu zaman sessizleşebilirler. Eğer normalde konuşkan bir kediniz varsa ve bir anda sessizleştiyse bunun bir nedeni olabileceğini göz ardı etmemeniz ve kısa sürede bir veteriner hekime danışmanız gerekir.
Uzun yıllardır sağlık, teknoloji, tekstil, kozmetik, evcil hayvan sağlığı ve ürünleri ile ilgili içerik üreten Ayşegül Tunçay Bilcen, sosyal medya yönetimi ve dijital pazarlama alanında da uzmanlaşmıştır. İçerik üretimi ve evcil hayvan bakımı ile ilgili deneyimleriyle Petlebi.com blog sayfasında 2020 yılından beri blog içeriği yazmaktadır.
