30.10.2022 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Evcil hayvanlarda enfeksiyon kaynağı olarak ilk akla gelen bakteriler ve virüsler olsa da mantarların da enfeksiyona yol açabileceği unutulmamalıdır. Bakteriyel ya da viral enfeksiyonlar kadar yaygın görülmeseler de mantar enfeksiyonları da ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Köpekler, diğer hayvanlardan ya da çevreden mantar enfeksiyonu kapabilirler ya da kendi vücutlarında doğal olarak bulunan mantarların aşırı büyümesi sonucunda enfeksiyon problemi yaşayabilirler. Tüm evcil hayvanlar potansiyel olarak mantar enfeksiyonuna yakalanma riskini taşırlar. Mantara yakalanan canlılara uygun bir tedaviye başlamadan önce de enfeksiyon teşhisinin doğru bir şekilde konması gerekmektedir. Günümüzde geliştirilen ve test edilen bazı mantar aşılarının, köpekleri mantar enfeksiyonundan büyük ölçüde korumaya yardımcı olacağı düşünülmektedir.
Köpeğiniz kendini normalden daha fazla kaşımaya başladığında bunun birden çok nedeni olabilir. Sık kaşınmanın en yaygın nedenleri arasında alerji, parazit ısırıkları ya da enfeksiyon yer almaktadır. Aşırı kaşınma beraberinde tüylerde seyrelme ya da ciltte hasara yol açar. Parazit kaynaklı kaşınmalarda parazit kolay bir şekilde bulunabilmektedir. Ancak gözle görülür parazit istilası yoksa problemin kaynağını bulmak için köpeğinizi veteriner hekime götürmeniz gerekir.
Haleli mantar evcil hayvanlar arasında yaygın görülen mantar enfeksiyonlarından birisidir. Köpeklerin cildini, tüylerini ve pençelerini etkileyebilmektedir. En yaygın görülen belirtileri arasında tüy dökülmesi, cildin kabuklaşması ve pençelerde kırılma meydana gelmesi yer alır. Haleli mantarın çok çabuk bir şekilde tedavi edilmesi gerekmektedir çünkü oldukça bulaşıcıdır. Evde yaşayan bir canlıda haleli mantar varsa evdeki diğer evcil hayvanlara ve insanlara bulaşabileceği unutulmamalıdır. Haleli mantarın teşhis edilmesi için enfekte olan köpeğin tüylerinden ya da cildinden hücre örneği alınmaktadır. Enfeksiyonun şiddetine göre ağızdan alınan mantar ilaçları ile tedavi planlaması yapılabilir. Enfeksiyonun şiddetli olduğu durumlarda ise köpeğin özel ilaçlarla banyo yapması gerekmektedir.
Maya mantarı köpeklerin vücudunda bulunan zararsız bir mantar türüdür. Ancak bu mantarların çeşitli nedenlere bağlı olarak aşırı çoğalması enfeksiyona yol açabilmektedir. Maya mantarı cildi, patileri ve kulakları etkiler. Bu enfeksiyonlar köpekler için aşırı rahatsızlık vericidir. Maya mantarı genellikle bir alerji ya da başka bir sağlık problemi sonucunda ortaya çıkar. Tedavide ağırlıklı olarak antiseptik ya da mantar önleyici kremler kullanılır. Enfeksiyonun şiddetli olduğu durumlarda ise ağızdan alınan tablet ilaç ile tedavi gerçekleştirilir. Haleli mantarların aksine maya mantarları bulaşıcı değildir. Tekrarlanmasını önlemek için altında yatan sağlık probleminin tedavi edilmesi gerekmektedir.
Vücudun yüzeyinde meydana gelen mantar enfeksiyonları yeterince kötüdür ancak vücudun içini etkileyen enfeksiyonlar ciddi sonuçlara yol açabilmektedir. Köpeklerde vücudun tamamını etkileyen bazı mantar enfeksiyonları bulunmaktadır.
Blastomikoz vücudu etkileyen mantar enfeksiyonu türlerindendir. Köpekler etrafını koklamayı ve keşfetmeyi seven canlılardır. Köpeğin blastomikoz olan toprağı koklaması ya da temas etmesi köpeğin enfekte olması için yeterlidir. Organizma soluma ya da temas yoluyla bir kere vücuda girdikten sonra vücudun tüm bölgelerine seyahat edebilirler. Yaygın görülen belirtileri arasında iştahsızlık, kilo kaybı, öksürük, nefes almada zorlanma, topallama, görme kaybı, cilt lezyonları, ateş ve lenf düğümlerinde şişlik yer alır. Enfeksiyon ne kadar erken teşhis edilirse o kadar kolay tedavi edilebilmektedir. Tedavisinde oral yolla alınan tablet şeklindeki ilaçlar kullanılmaktadır.
Her ne kadar kriptokok enfeksiyonu kedilerde daha yaygın olarak görülse de köpekler enfeksiyonu daha şiddetli geçirme eğilimine sahiptir. Kriptokok tüm kıtalarda görülen yaygın bir mantar türüdür. Özellikle güvercinlerin ve diğer kuş türlerinin bir araya geldiği alanlarda daha sık görülür. Kriptokok da blastomikoz gibi nefes yoluyla bulaşır. Mantarlar vücuda girdikten sonra sistemin tamamına yayılabilirler. Yaygın görülen belirtilerin arasında uyuşukluk, öksürük, burun akıntısı, göz problemler, cilt lezyonları hatta nöbetler bulunmaktadır. Nadir olarak çeşitli nörolojik anormallikler de görülebilmektedir. Kriptokok tedavi edilmesi zor bir mantar enfeksiyonudur. İlaç tedavisi bir yıldan uzun sürebilir ve buna rağmen köpeğin hastalığa yenik düşme riski bulunmaktadır.
Koksidioidomikoz, vücudu etkileyen diğer mantar türleri gibi soluma yoluyla bulaşmaktadır. Özellikle az yağmur alan topraklı bölgelerde sıkça görülen bir mantar türüdür. Rüzgarlar, depremler, inşaat alanı ya da tarımsal mahsul hasadı bile sporların havaya karışarak çok uzaklara taşınmasını sağlayabilmektedir. Sporlar solunduğunda ilk olarak basit bir öksürüğe yol açabilir. Bağışıklık sistemi baskılanan köpeklerde zatürre gibi problemler görülebilir ya da mantar vücuttaki kemik veya göz gibi bölgelere yayılarak buralarda lezyonlara yol açabilmektedir. Koksidioidomikoz enfeksiyonunu teşhis etmek zordur. Genellikle görüntüleme yöntemlerinden yararlanılır ve kan tahlili ile örnek için biyopsi gerekir. Enfeksiyonun tedavisi uzun sürmektedir ancak erken dönemde teşhis edildiğinde tamamen tedavi edilme şansı oldukça yüksektir.
Toprak kaynaklı bir başka mantar enfeksiyonu da histoplazmozdur. Bu mantara ılıman iklimlerde sıklıkla rastlanmaktadır. Özellikle yarasa ve kuş dışkısının çok miktarda bulunduğu nitrojen açısından zengin topraklarda sıklıkla görülmektedir. Diğer mantar enfeksiyonları gibi nefes yoluyla bulaşmaktadır. Enfekte olan köpeklerde kilo kaybı, ateş, öksürük, göz iltihabı, kusma ve ishal görülmektedir. Teşhis edilebilmesi için kan ve idrar testlerinin yanı sıra görüntüleme yöntemlerinden de yararlanılmaktadır. Histoplazmoz enfeksiyonu tedavisi de oldukça uzun süren bir tedavi türüdür. Çoğu durumlarda tedaviye bir yıldan uzun süre devam etmek gerekmektedir.
Aspergillozis, aspergillus mantarının yol açtığı mantar enfeksiyonudur. Aspergillus hemen hemen her türlü toprakta bulunabilen bir mantar türüdür. Bu nedenle tüm köpekler risk altındadır. Çok tehlikeli bir enfeksiyon türü değildir hatta genellikle köpeğin solunum yollarını etkiler. Tedavi için hava yolları mantar önleyici ilaçlar ile yıkanır. Uygun bir şekilde tedavi edildiği durumlarda çoğu köpek iyileşmektedir. Enfeksiyonun şiddetli seyrettiği durumlarda ikincil tedavi uygulanması gerekebilmektedir. Ancak bu duruma oldukça nadir rastlanmaktadır.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
