Kedi ve Köpeklerde PİKA Sendromu

Evcil dostunuzun sürekli plastik, kumaş ya da taş gibi yenmeyen maddelere yöneldiğini fark ettiniz mi? Bu davranış, kedi ve köpeklerde pika sendromu olarak bilinen ciddi bir durumun habercisi olabilir. 

Evcil hayvanlarda pika sendromu; yiyecek olmayan maddelerin sürekli çiğnenmesi, yutulması veya emilmesiyle karakterize bir davranış bozukluğudur. Kumaş parçaları, taşlar, plastikler, iplikler ya da toprak gibi maddeler, hayvanlar için ciddi sindirim tıkanmalarına veya zehirlenmelere yol açabilir. Bu yüzden, erken fark edilip doğru şekilde yönetilmesi hayat kurtarıcı olabilir.

Bu yazımızda köpek ve kedilerde pika sendromu belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz.

Uyarı: Bu içerik, evcil hayvanlarda pika sendromu hakkında genel bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Veteriner hekimin yapacağı bilgilendirme, muayene, teşhis ya da tedavinin yerini almaz. Evcil hayvanınızda anormal yeme davranışları veya sağlık sorunları gözlemlenirse en kısa sürede veteriner hekime danışılmalıdır.

Pika Sendromu Nedir?

Pika, tıpta besleyici olmayan maddeleri yeme davranışı anlamına gelir. Kedi pika sendromu ve köpek pika sendromu olarak iki şekilde ele alınabilir. Kediler genellikle kumaş, ip, plastik veya yün gibi maddelere yönelir. Köpekler ise taş, toprak veya çöp benzeri nesneleri yutma eğiliminde olabilir.

Evcil hayvanlarda pika, merakla güdülenen çiğneme davranışından farklıdır. Normalde yavru hayvanlar çevrelerini keşfetmek için çeşitli nesneleri ağızlarına alabilir. Pika davranışı, bu keşif aşamasının ötesine geçer: Hayvan belirli maddelere takıntılı şekilde yönelir ve tekrar tekrar yutma davranışı sergiler. Bu durum, basit bir alışkanlıktan çok daha ciddi bir davranış bozukluğu olarak değerlendirilir.

Araştırmalar, kedi ve köpeklerde yabancı madde yeme davranışının; stres, beslenme eksiklikleri veya tıbbi rahatsızlıklarla ilişkili olabileceğini göstermektedir. PetMD kaynağında da belirtildiği gibi genellikle altta yatan bir sağlık problemine veya psikolojik bozukluğa işaret eder.

Evcil hayvanlarda pika sendromu, her yaştan hayvanda ortaya çıkabilmekle birlikte genç yaşta başlayan vakalar daha sık görülür. Özellikle Siyam ve Birman gibi bazı kedi ırklarında bu davranışın genetik yatkınlıkla bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Köpeklerde ise Labrador Retriever gibi meraklı ırklarda, çevresel faktörlerin etkisiyle daha sık gözlemlenebilir.

Kedi ve Köpeklerde Pika Sendromunun Nedenleri

Kedi ve köpeklerde pika sendromu tek bir sebeple ortaya çıkmaz. Çoğu vakada tıbbi, davranışsal ve çevresel etkenlerin bir araya gelmesiyle şekillenir. Bu nedenle pika davranışını anlamak için hem hayvanın sağlık durumuna hem de psikolojik ihtiyaçlarına bütüncül bir gözle bakmak gerekir.

Tıbbi Nedenler

Beslenme Eksikliği: Diyetinde yeterli lif, vitamin veya mineral bulunmayan kedi ve köpekler, bu eksikliği gidermek için toprak, kumaş veya plastik gibi maddeleri yemeye eğilim gösterebilir.

Anemi ve Diğer Hastalıklar: UC Davis Veterinary Medicine kaynağında da pika sendromunun çoğu zaman altta yatan sistemik bir rahatsızlığın habercisi olduğu vurgulanır. Kan hücresi eksikliği, özellikle kedilerde pika davranışını tetikleyebilir. Diyabet, karaciğer hastalığı veya sindirim sistemi sorunları da bu tabloya eşlik edebilir. 

Parazitler ve Gastrointestinal Sorunlar: Sindirim sisteminde parazit bulunması veya bağırsak iltihapları, hayvanın besin emilimini etkileyerek pika davranışını tetikleyebilir. Detaylı bilgi için Kedilerde Parazit Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri ve Köpeklerde İç Parazit Belirtileri ve Tedavisi içeriklerimizi okuyabilirsiniz.

İlaç Etkileri: Bazı ilaçların uzun süreli kullanımı, iştah artışı veya kompulsif çiğneme eğilimine yol açabilir. 

Davranışsal ve Çevresel Nedenler

Can Sıkıntısı ve Uyarı Eksikliği: Gün içinde yeterli egzersiz yapamayan veya zihinsel olarak uyarılmayan hayvanlar, çiğneme davranışını stres atma yolu olarak kullanabilir. Kedilerde Stres ve Stresi Azaltma Yolları ve Köpeklerde Stresin Nedenleri, Belirtileri, Çözüm Yolları içeriklerimizde konuya dair bilgi alabilirsiniz.

Stres ve Anksiyete: Ev değişikliği, yeni bir evcil hayvanın gelişi veya sahibin uzun süre evde olmaması, hayvanın kaygı düzeyini artırarak kedi ve köpeklerde pika oluşumunu tetikleyebilir.

Öğrenilmiş Davranış: Bazı hayvanlar, dikkat çekmek veya stresli durumlarda rahatlamak için bu davranışı tekrar edebilir.

Irk ve Genetik Eğilimler

Bazı ırklarda pika davranışına yatkınlık genetik olabilir. Özellikle Siyam, Birman gibi ırklarda yaygın olduğu bilinir. The International Cat Care verilerine göre, bu durum genetik faktörlerle ilişkili olabileceği gibi erken sütten kesilme ile de tetiklenebilir.

Yaş ve Gelişimle İlgili Faktörler

Yavruluk Dönemi: Diş çıkarma sürecinde yavru köpeklerin nesneleri çiğnemesi doğaldır. Uygun köpek oyuncaklarıyla yönlendirilmezse bu davranış alışkanlığa dönüşebilir.

Erken Sütten Kesilme: Yavrulukta annesinden erken ayrılan kedilerde yün emme ve kumaş çiğneme davranışları sık görülür. Besin dışı nesnelerin çiğnenmesi davranışı, ilerleyen dönemde pika sendromuna zemin hazırlayabilir.

Pika davranışının nedenini anlamak, doğru tedavi yolunu belirlemenin ilk adımıdır. Her hayvanda tetikleyici farklıdır: Biri için stresken, diğeri için bir vitamin eksikliği söz konusu olabilir. Bu yüzden gözlem ve veteriner hekim muayenesi büyük önem taşır.

Kedi ve Köpeklerde Pika Belirtileri ve Tehlike İşaretleri

Kedi ve köpeklerde pika sendromu, genellikle sahipler tarafından “alışılmadık davranış” olarak fark edilir. Çoğu zaman, tehlike sinyalleri gözden kaçabilir. Kedi ve köpeklerde pika sendromunun yaygın belirtileri şöyle listelenebilir:

Evcil hayvanınız sürekli olarak yiyecek olmayan nesnelere yöneliyorsa veya tekrar tekrar çiğniyor ya da yutuyorsa bu durum pika davranışını işaret edebilir. 

Kedilerde yün emme, plastik torbaları çiğneme veya kedi kumu yeme gibi davranışlar pika belirtisi olabilir. 

Pika fiziksel komplikasyonlara yol açabilir. Kusma, ishal, kabızlık, iştahsızlık veya halsizlik gibi belirtiler, sindirim sisteminde bir tıkanıklığın habercisi olabilir. 

Yutulan yabancı maddeler, sindirim kanalında fiziksel tıkanıklığa neden olabilir. Bunun yanı sıra, bazı materyallerin kimyasal yapısı toksik etki gösterebilir. Özellikle plastik, iplik veya metal parça yutulması durumunda mide zarında tahriş veya iç kanama görülebilir. Zehirlenme ihtimali de ortaya çıkabilir.

Acil Durum Belirtileri

Evcil hayvanınızda aşağıdaki belirtilerden biri varsa, derhal veteriner hekime başvurulmalıdır:

• Sürekli veya şiddetli kusma
• Dışkılama güçlüğü veya tamamen dışkı yapamama
• Karında şişlik veya ağrı 
• Hâlsizlik, iştahsızlık veya davranışlarda ani değişim

Cats.com kaynağı, pika davranışının en tehlikeli yönünün “yabancı cisim tıkanması” olduğunu belirtir. Bu tür durumlarda zaman kaybetmeden veteriner müdahalesi, hayati riskin önüne geçebilir.

Köpeklerde ve Kedilerde Pika Nasıl Teşhis Edilir?

Kedi ve köpeklerde pika sendromu, kapsamlı bir veteriner muayenesiyle teşhis edilmelidir. Az önce de belirtildiği gibi davranışın altında beslenme eksiklikleri, hormonal bozukluklar, parazitler veya stres gibi birbirinden farklı faktörler yatabilir. 

Veteriner hekim; öncelikle kan testleri, dışkı analizi ve gerekirse röntgen gibi yöntemlerle olası tıbbi nedenleri dışlar. Bu süreç, yabancı madde kaynaklı tıkanma riskini veya beslenme dengesizliklerini tespit etmek açısından kritik öneme sahiptir. 

Yapılan testlerde herhangi bir fiziksel anormallik saptanmazsa, veteriner hekim davranışsal nedenleri değerlendirmeye geçer. Bu aşamada hayvanın çevresel koşulları, stres düzeyi, rutin değişiklikleri ve geçmiş davranış örüntüleri analiz edilir. 

Evcil Hayvanlarda Pika Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kedi ve köpeklerde pika sendromu tedavisi, altta yatan nedenin tespit edilmesine bağlı olarak değişir. Eğer sorun bir beslenme eksikliğinden kaynaklanıyorsa, veteriner hekim hayvanın diyetini yeniden düzenleyerek gerekli vitamin, mineral ve lif desteğini sağlar. 

Gastrointestinal hastalıklar veya parazit enfeksiyonları söz konusuysa, uygun tıbbi tedavi uygulanır. Bu süreçte hayvanın beslenme düzeninin dengelenmesi hem davranışın azalmasına hem de genel sağlık durumunun iyileşmesine katkı sağlar.

Davranışsal veya çevresel nedenlere dayalı pika vakalarında ise tedavi daha çok yaşam alanı zenginleştirme ve davranış yönlendirme üzerine odaklanır. Evcil hayvanın enerjisini sağlıklı şekilde atabilmesi için düzenli oyun, egzersiz ve etkileşimli oyuncaklar sağlanmalıdır. 

Ev Ortamında Alınabilecek Tedbirler

Pika davranışını tamamen ortadan kaldırmak her zaman mümkün olmasa da doğru önlemlerle riskleri büyük ölçüde azaltmak mümkündür. 

• Evcil dostunuzun hangi nesnelere ilgi gösterdiğini yakından takip edin.
• Kumaş, plastik, ip veya taş gibi maddeleri erişemeyeceği alanlara kaldırın.
• Düzenli olarak evi kontrol ederek yeni riskli maddeleri tespit edin.
• Günlük egzersiz ve oyun rutini oluşturun.
• Etkileşimli oyuncaklar, yiyecek bulmacaları ve ödül mamaları kullanarak zihinsel uyarım sağlayın.
• Kaliteli, dengeli ve hayvanın yaşına uygun mamalar tercih edin. Kedi mamaları ve köpek mamaları çeşitlerini inceleyerek dostunuz için en uygun alternatifleri keşfedebilirsiniz.
• Veteriner hekim önerisiyle gerekli vitamin, mineral veya lif takviyelerini ekleyin.
• Yemek saatlerini düzenli tutarak açlık kaynaklı davranışlar geliştirmesini önleyin.
• Günlük etkileşim ve sevgi göstermek, güven hissini artırarak stresi azaltır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

İçeriğimizin bu kısmında “Kedi ve köpeklerde pika sendromu nedir?”, “Pika sendromu tehlikeli mi?” ya da “Kedim plastik yiyor, neden?” gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz. 

Kedim veya köpeğim zaman zaman yabancı maddeleri çiğniyor, bu pika mı?

Hayır, her yabancı maddeyle oynama davranışı pika anlamına gelmez. Yavru hayvanlar çevrelerini tanımak için nesneleri ağızlarına alabilir. Bu davranış sıklaşıyor, tekrarlıyor veya nesneler yutuluyorsa pika sendromu göstergesi olabilir. Veteriner hekim görüşü önemlidir. 

Hangi maddeler en tehlikelidir?

Plastik, kumaş, ip, lastik, taş, metal parça ve toprak en riskli maddelerdir. Bu tür nesneler sindirim sisteminde tıkanma, diş hasarı yaratabilir. İp ve kumaş gibi uzun materyaller, bağırsak düğümlenmesine neden olabileceğinden acil müdahale gerektirebilir. Kediler Neden İple Oynar? Nedenler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler içeriğimizde detaylar bulabilirsiniz.

Pika tamamen geçer mi?

Bazı vakalarda pika sendromu tedavisi, altta yatan tıbbi nedenin düzeltilmesiyle tamamen ortadan kalkabilir. Davranışsal kökenli vakalarda süreç daha uzun sürebilir. Örneğin PetMD kaynağında stres, can sıkıntısı veya kompulsif eğilimler gibi nedenlere dayalı pika sendromunun doğru yönetimle kontrol altına alınabileceğini ancak tamamen tedavi edilemeyebileceği vurgulanır.

Evde ne zaman veteriner hekime gitmeliyim?

Yabancı cisim yutulmasından şüpheleniyorsanız ve kusma, dışkı yapamama, iştah kaybı veya hâlsizlik gözlemliyorsanız derhâl veteriner hekime danışın. Bu belirtiler, mide veya bağırsakta tıkanma gibi hayati risklerin habercisi olabilir.

Irk veya yaş pika riskini etkiler mi?

Bazı kedi ırklarında genetik yatkınlık daha fazladır. Ek olarak sütten erken kesilen yavrularda kumaş veya yün emme davranışı daha sık görülebilir.

Kaynaklar:

https://www.vetmed.ucdavis.edu/sites/g/files/dgvnsk491/files/inline-files/Unusual_eating_habits.pdf

https://www.petmd.com/cat/conditions/behavioral/pica-cats

https://apex.vet/blog/cat-pica/

https://bestfriends.org/pet-care-resources/pica-dogs-causes-diagnosis-treatment

https://www.oregonhumane.org/portland-training/pica-and-coprophagy-pets-who-eat-non-food-items/

https://www.webmd.com/pets/cats/features/unusual-cat-cravings

https://wpahcle.com/pet-resources/blog/things-dogs-eat-the-problem-with-pica-in-pets/

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781119414612.ch48