Kedilerde Hiperaktivite ve Dikkat Eksikliği Olur mu?

Kedilerde Hiperaktivite ve Dikkat Eksikliği Olur mu?

08.12.2024 Deniz Öz


Kediler zaman zaman hiperaktif veya dikkatsiz davranışlar sergileyebilir. Bu durum, kedilerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi bir rahatsızlık olup olmadığını merak ettirir. Ancak kedilerde bu durumun insanlar için kullanılan DEHB tanısı ile aynı anlamda olmadığı unutulmamalıdır. Veteriner hekimlikte kediler için DEHB olmayacağına dair kesin bir söylem bulunmamakla birlikte bu konuda herhangi bir çalışma henüz yapılmadığından kedilerde hiperaktivite ve dikkat eksikliği olur mu sorusuna evet yanıtını vermek doğru değildir. 

kedi evinden komodin üzerine atlayan kedi

DEHB Nedir ve Kedilerde Görülebilir mi?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB); bireylerin dikkat toplama, dürtü kontrolü ve hareketlilik gibi alanlarda zorluk yaşadığı nörolojik bir durumdur. İnsanlarda yaygın olarak görülen bu rahatsızlık genellikle çocukluk döneminde teşhis edilir. Peki kedilerde de bu tür bir durum olabilir mi? Kedilerde görülen bazı hiperaktif ve dikkatsiz davranışlar, DEHB'ye benzetilebilse de bu veteriner hekimlikte resmî bir tanı değildir.

Kedilerin doğal davranışları, özellikle oyunculuk ve avlanma içgüdüleri DEHB belirtileri ile karşılaştırılabilir. Hızlı hareket etmeleri, sürekli çevrelerini keşfetmeleri ve odaklanma eksikliği gibi durumlar, aslında kedilerin kendilerini ifade etme biçimidir. Bununla birlikte bu davranışların bazı sağlık sorunlarından ya da çevresel faktörlerden kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak için dikkatli bir değerlendirme yapmak önemlidir.

Veteriner hekimler, kedilerin davranışlarını değerlendirirken genetik yatkınlıklarını, genel sağlık durumlarını ve çevresel koşulları göz önünde bulundurur. Kedilerde DEHB ihtimalini düşünmek yerine bu düşünceye neden olan belirtilerin altında yatan olası sağlık sorunlarının araştırılması daha doğru bir yaklaşım olacaktır.

yeşil fonun önünde kafasını miyavlayarak kaldırmış kedi

Kedilerde Hiperaktivite ve Dikkat Eksikliğine Benzeyen Davranışlar

Kedilerin hareketli ve meraklı doğası, zaman zaman hiperaktivite veya dikkat eksikliği ile karıştırılabilir. Kediniz sürekli hareket hâlindeyse, oyunlara odaklanmakta zorlanıyorsa ya da dikkat çekmek için aşırı miyavlıyorsa söz konusu davranışları doğal içgüdülerinden kaynaklanıyor olabilir. Bu davranışlar aynı zamanda çevresel değişiklikler, genetik faktörler veya sağlık sorunları gibi daha derin nedenlerin bir işareti de olabilir. 

Ani davranışlar kedilerin kişilik özelliklerinden, çevresel uyaranlardan veya stres faktörlerinden kaynaklanabilir.Özellikle oyun ihtiyacı karşılanmayan, yalnız bırakılan ya da çevresel zenginleştirme eksikliği yaşayan kedilerde, hiperaktif veya dikkatsiz davranışlar daha sık görülebilir. DEHB ile belirtisi olduğu düşünülen kedi davranışları şu şekilde sıralanabilir:

  • Kediniz evde bir o yana bir bu yana koşuyorsa ya da zıplamaktan keyif alıyorsa, bu davranış büyük olasılıkla oyun ihtiyacını ifade eder. Bu durum enerji fazlalığına bağlı olarak kontrolsüz hâle gelebilir.
  • Normalde severek oynadığı bir oyuna ya da en sevdiği mamaya karşı ilgisiz kalıyorsa, dikkati çeken başka bir unsur olabilir. İlgisizlik çevresel dikkat dağıtıcı unsurlardan ötürü olabileceği gibi sağlık sorunlarından da kaynaklanabilir.
  • Kediniz sık sık miyavlayarak size bir şey anlatmaya çalışıyor olabilir. Bu davranışlar genelde ilgi eksikliği, açlık ya da sağlık sorunu gibi nedenlerden kaynaklanır.

Bu belirtileri doğru bir şekilde değerlendirebilmek için kedinizin rutin davranışlarını gözlemlemeniz önemlidir. Davranışlarda belirgin ve ani değişiklikler fark ederseniz veteriner hekim desteği alarak altında yatan nedenleri anlamaya çalışabilirsiniz.

kulakları geride tıslayan tekir kedi

Kedilerde Hiperaktivite ve Dikkat Eksikliği Benzeri Davranışlarının Altında Yatan Nedenler

Kedinizin hiperaktivitesi veya odaklanma sorunu altında yatan nedenleri anlamak, bu davranışlarla başa çıkmada önemli bir adımdır. Her kedinin farklı bir kişiliği ve ihtiyaçları olduğundan bu davranışlar fiziksel ya da çevresel faktörlerden etkilenebilir. Stres, hormonal değişiklikler veya sağlık sorunları gibi unsurlar, kedinizin davranışlarını doğrudan etkileyebilir. Hiperaktivite ve dikkat eksikliği benzeri davranışlarının nedenleri:

Stres ve Anksiyete

Kediler, çevresel değişikliklere karşı oldukça hassastır. Yeni bir eve taşınma, ailede bir bireyin ayrılması veya başka bir evcil hayvanın aileye katılması gibi durumlar, kedinizde stres ve anksiyeteye yol açabilir. Stresli kediler; huzursuzluk, sürekli miyavlama ve aşırı hareketlilik gibi belirtiler gösterebilir. Alışılmadık sesler, kalabalık ortamlar ya da rutin bozuklukları da kedinizin stres seviyesini artırabilir. Kedilerde Anksiyete ve Kedilerde Stres ve Stresi Azaltma Yolları yazılarımızda detaylı bilgi bulabilirsiniz.

Hormonal Değişiklikler ve Üreme Dönemleri

Kedinizin üreme dönemleri, hormonal değişiklikler nedeniyle hiperaktif davranışlara yol açabilir. Özellikle dişi kediler kızgınlık dönemlerinde aşırı miyavlama, huzursuzluk ve belirgin hareketlilik sergileyebilir. Benzer şekilde, erkek kediler de bu dönemde agresif veya kontrolsüz bir şekilde hareket edebilir. Kısırlaştırma operasyonu ile bu davranışları kontrol altına almak mümkün olur. Kedilerin Kızgınlık Dönemi, Kedilerde Kızgınlık Nasıl Geçer? yazımızda bu döneme özgü değişimleri detaylı br şekilde öğrenebilirsiniz.

Sağlık Problemleri

Hiperaktivite veya dikkatsizlik belirtileri, kedinizin genel sağlık durumuyla ilgili ipuçları verebilir. 

Hipertiroidizm kedinizin metabolizmasını hızlandırarak enerji seviyelerini anormal derecede artırabilir. Bu hastalık genellikle ileri yaştaki kedilerde görülür ve sadece hiperaktivite değil, aynı zamanda kilo kaybı, aşırı su içme, sık sık idrara çıkma ve tüy kalitesinde bozulma gibi belirtilerle kendini gösterebilir. 

Kedinizin huzursuz, dikkatsiz veya sinirli davranışlarının altında ağrı ya da rahatsızlık hissi yatıyor olabilir. Artrit gibi eklem rahatsızlıkları ya da diş ağrısı kedinizin davranışlarında belirgin değişikliklere neden olabilir. Ağrı, kedinizin yalnızca hareketlerinde değil, genel tutumunda da farklılık yaratabilir. Detaylı bilgi için Kedilerde Aniden Ortaya Çıkan, Akut Ağrılar içeriğimizi okuyabilirsiniz. Ağrı; kedinizin oynama isteğinin azalmasına, sürekli hareket etmesine ya da dikkatini toplamada güçlük çekmesine yol açabilir. 

Kedi hiperestezi sendromu kedilerin sırtlarında ve deri yüzeylerinde aniden hassasiyet geliştirdiği, istemsiz kas kasılmaları ve anormal davranışlarla kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Koşma, zıplama ya da anlamsız şekilde kaçma davranışları, aşırı miyavlama, huzursuzluk ve dokunulmaya karşı hassasiyet gibi belirtiler kedilerde hiperaktivite olduğunu düşündürülebilir.

Davranışsal ve Çevresel Faktörler

Kediler, çevresel değişikliklere karşı oldukça hassastır. Yeni bir eve taşınma, aileye yeni bir birey veya evcil hayvan eklenmesi, günlük rutindeki değişiklikler gibi faktörler, kedinizin stres seviyesini artırabilir ve hiperaktif davranışlara yol açabilir. Bu durumlarda kediler, kendilerini güvende hissetmek için daha fazla hareket edebilir veya dikkat çekici davranışlar sergileyebilir. 

Genetik Yatkınlık

Bazı kedi ırkları genetik olarak daha aktif ve enerjik bir yapıya sahiptir. Bengal ve Siyam kedileri sürekli olarak keşfetmeyi ve hareket hâlinde olmayı sever. Bu kedilerin doğal hareketlilik düzeyleri, çevresel faktörlerle birleştiğinde hiperaktif davranışların daha belirgin hâle gelmesine neden olabilir. 

Beslenme ve Enerji Düzeyleri

Kedinizin beslenme alışkanlıkları, günlük enerji seviyelerini büyük ölçüde etkiler. Kedinizin gün boyunca daha aktif olmasının nedeni yüksek kalorili ve enerji verici içeriklere sahip mamalar olabilir. Düzensiz yemek saatleri veya yetersiz beslenme de kedinin huzursuzluk yaşamasına ve dikkat çekme davranışları geliştirmesine yol açabilir. Kedinizin enerji seviyesini kontrol altında tutmak için dengeli bir diyet kritik öneme sahiptir. Veteriner hekiminizle birlikte, kedinizin yaşına, kilosuna ve aktivite seviyesine uygun bir beslenme planı oluşturabilirsiniz. Kaliteli kedi mamaları arasından seçim yapmak için buraya tıklayabilir ve Kedilerde Ani ve Çılgın Davranışların Nedenleri başlıklı yazımızda bu konu ile ilgili farklı bakış açılarını da inceleyebilirsiniz.

elinde kırmızı kalp taşıyan kadının kucağında oturan gri beyaz kedi

Kedilerde Hiperaktivite ve Dikkat Eksikliği Belirtileri Her Zaman Bir Problem Anlamına mı Gelir?

Her hiperaktif davranış bir sorun anlamına gelmez. Kediler, çevresel faktörlere ve kendi doğal içgüdülerine göre hareket ederler. Önemli olan kedinizin davranışlarını gözlemleyerek doğal hareketlilik ile sorun teşkil edebilecek belirtileri ayırt edebilmektir. Eğer kedinizin davranışları günlük yaşam kalitesini etkiliyorsa ya da kendisine zarar verme riski taşıyorsa profesyonel yardım almayı düşünebilirsiniz.

Kedilerde hiperaktivite ve dikkat eksikliğiyle ilgili yanlış inanışlar, bu tür davranışların doğasını anlamayı zorlaştırabilir. Kedinizin hareketlerini doğru bir şekilde değerlendirmek ve ihtiyaçlarına uygun çözümler sunmak, onun sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmesine katkı sağlayacaktır.

tırmalama tahtasına sarılmış kedi

Kedilerde Hiperaktivite ile Başa Çıkma Yöntemleri

Kedinizin enerjisini doğru yönlendirerek ve çevresini uygun şekilde düzenleyerek hiperaktif davranışları kontrol altına alabilirsiniz. Patili dostunuzun ihtiyaçlarını anlamak ve ona uyumlu bir yaşam ortamı sağlamak hem davranışlarını kontrol altına almak hem de genel mutluluğunu artırmak için önemlidir. 

Kedinizin Enerjisini Doğru Yönlendirin

Kediler, enerji seviyelerini dengelemek için zihinsel ve fiziksel aktivitelerden yararlanır. Doğru oyunlar ve etkileşimlerle kedinizin enerjisini kontrol altına alabilirsiniz.

Zekâ oyunları, kedinizin zihinsel yeteneklerini geliştirmek ve onu meşgul etmek için harika bir yöntemdir. İçine mama veya ödül koyulabilen interaktif oyuncaklar kedinizin zihinsel ve fiziksel olarak aktif kalmasını sağlar. Lazer ışıkları veya hareketli oyuncaklar, kedinizin avlanma içgüdüsünü tatmin ederken enerjisini harcamasına yardımcı olur.

Çevresel Zenginleştirme 

Kedinizin çevresini ilginç hâle getirerek enerjisini kontrol altına alabilirsiniz. Kedinizin hem zihinsel hem de duygusal ihtiyaçlarını karşılamak için öneriler:

Tırmalama Tahtaları ve Kedi Ağaçları: Kedinizin hem tırmalama ihtiyacını karşılayan hem de tırmanma fırsatı sunan ürünler, enerjisini atmasına da yardımcı olur. Kedilerin severek kullanacağı tırmalama tahtalı kedi evlerini burayı tıklayarak inceleyebilirsiniz.

Saklanma Alanları ve Keşif Noktaları: Kedinizin çevresinde keşfedebileceği tüneller, kutular ve raflar gibi alanlar oluşturarak onun doğal merakını tatmin edebilirsiniz.

Rahatlatıcı Alanlar Yaratın

Kedinizin rahatlayabileceği sessiz ve sakin bir alan oluşturmak, onun hiperaktif davranışlarını dengelemeye yardımcı olabilir. Kediniz yatak odası gibi daha sessiz bir alanda kendini güvende hissedebilir. Sessiz bir köşe veya kedinizin favori yatak alanı, onun sakinleşmesi için idealdir.

Beslenme Düzenini İyileştirin

Kedinizin dengeli bir diyetle beslenmesi, enerji seviyelerini kontrol altında tutmanın en etkili yollarından biridir. Yüksek kalorili veya şeker içeren mamalar, kedinizin aşırı enerjik olmasına neden olabilir. Bunun yerine protein açısından zengin, düşük karbonhidratlı ve kedinizin yaşına uygun bir diyet tercih etmek önemlidir. Gün içinde belirli saatlerde yemek verilmesi, kedinizin enerjisini dengede tutmasına yardımcı olur. Kediniz için beslenme rutini oluşturabilecek bir yaşam düzeniniz yoksa otomatik mama kapları ile bu düzeni rahatlıkla sağlayabilirsiniz. Beslenmenin sadece fiziksel değil, aynı zamanda kedinizin zihinsel sağlığını da etkilediğini unutmayın.

Günlük Aktiviteleri Daha Etkili Planlayın

Kedinizin günlük enerjisini atabileceği düzenli aktiviteler planlamak, hiperaktif davranışların önlenmesinde kilit rol oynar. Kedinizin hem fiziksel hem de zihinsel olarak uyarılmasını sağlamak için günlük oyun süreleriyle kedinizin hareket ihtiyacını karşılayabilirsiniz. Örneğin, sabah ve akşam 10-15 dakikalık yoğun oyun seansları kedinizin enerjisini dengelemesine yardımcı olabilir. Kedinizin sıkılmasını önlemek için farklı türde oyuncaklar sunabilirsiniz. Oltalartop oyuncaklar veya zekâ oyunları kedinizin ilgisini canlı tutar.

kedi tünelinin ucundan bakan gri kedi

Kedilerde Hiperaktivite ve Dikkat Eksikliği Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Kedilerde hiperaktivite ve dikkat eksikliğiyle ilgili sorular, kedi sahipleri arasında yaygın bir endişe konusudur. Bu davranışlar genellikle kedinizin doğal yapısından kaynaklansa da bazen çevresel, genetik veya sağlıkla ilgili nedenler söz konusu olabilir. İşte kedilerde hiperaktivite ve dikkat eksikliğiyle ilgili en sık sorulan sorular ve yanıtları:

Kedilerde DEHB olabilir mi?

Hayır, DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) bir insan teşhisidir ve kedilerde bu tanı resmî olarak konulamaz. Kediler; hiperaktivite, kısa dikkat süresi ve ani davranış değişiklikleri gibi DEHB’ye benzer davranışlar sergileyebilir. Bu davranışlar kedilerin doğal oyun ve avlanma içgüdülerinin bir yansımasıdır. Eğer bu belirtiler anormal derecede yoğun veya uzun süreliyse, bir veteriner hekimden destek almak faydalı olabilir.

Kedi hiperestezi sendromu nedir?

Kedilerde hiperestezi sendromu, kedilerin cildinin aşırı hassasiyet göstermesi ve bunun sonucunda garip davranışlar sergilemesiyle karakterize edilen nadir bir nörolojik veya davranışsal durumdur. Kediler huzursuzluk göstergesi olarak sık sık miyavlayabilirler. Kediler aniden çılgınca koşmaya başlayabilir, bir şeyden kaçıyormuş gibi davranabilirler. Sırtlarına dokunulduğunda aşırı tepki verebilir, bazen agresifleşebilirler.

Hiperaktif kedi nasıl sakinleştirilir?

Eğer kedinizde hiperaktif davranışlar gözlemliyorsanız, öncelikle bu davranışların altında yatan nedeni anlamaya çalışmalısınız. Kedinizin enerjisini doğru yönlendirmek için oyun seansları düzenleyebilir, çevresini zenginleştirebilir ve bir rutin oluşturabilirsiniz. Eğer davranışlar devam ediyorsa veya ani bir değişiklik söz konusuysa, veteriner hekiminizle iletişime geçmeniz süreci doğru ilerletmek açısından önemlidir.

Kaynaklar:
https://cats.com/can-cats-have-adhd

https://www.connectncareaba.com/blog/decoding-feline-adhd

https://petcube.com/blog/cats-adhd/

https://www.kinship.com/cat-behavior/can-cats-have-adhd

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0168159111000888

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0195561612000678?via%3Dihub

https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1098612X18764246

https://sachscenter.com/can-cats-dogs-have-autism-adhd/

https://www.catster.com/ask-the-vet/can-cats-have-adhd/

https://www.tuftscatnip.com/behavior/does-your-cat-have-adhd/

https://www.tuftscatnip.com/behavior/does-your-cat-have-adhd/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30172446/

https://medium.com/catness/feline-attention-deficit-disorder-fadd-2a3b8bd8c585

https://www.aspca.org/news/dangers-adhd-medication-and-your-pets


Deniz Öz fotoğrafı
Deniz Öz

Evcil hayvan sağlığı ve ürünleri dâhil olmak üzere sağlık, tekstil, gıda, dekorasyon ve kozmetik gibi sektörlerde, Türkiye ve dünya genelinde marka bilinirliği yüksek firmalar için içerik üretimi gerçekleştiren Deniz Öz, sosyal medya içerik stratejisi alanında da uzmanlaşmıştır. 2020 yılından bu yana Petlebi.com blog sayfası için düzenli olarak içerik üretmektedir.