06.11.2022 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Lenfoma köpeklerde de insanlarda olduğu gibi yaygın olan ve tedavi edilebilirliğinde erke teşhisin önemli olduğu bir hastalıktır. Lenfomayı anlamak, köpeğin hayat kalitesini korumaya yardımcı olmak ve sağlığı hakkında daha bilinçli kararlar vermek için önemlidir.
Köpeklerde lenfoma, insanlardaki hodkin dışı lenfomaya benzerdir. Hatta o kadar benzerdir ki hem veteriner hekimler hem de onkologlar hastalarına aynı kemoterapi protokolünü uygularlar. Lenfoma bilimsel olarak aslında doktorlar tarafından lenfositlerden kaynaklanan bir grup kanseri tanımlamak amacıyla kullanılan kapsamlı bir terimdir. Lenfositler, bağışıklık sisteminin enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olan bir tür beyaz kan hücresidir. Lenf düğümleri, dalak ve kemik iliği gibi bağışıklık sisteminde önemli rol oynayan organlarda daha yoğun şekilde görülürler. Lenfoma vücuttaki herhangi bir organı etkileyebilmektedir.
Kanser hakkında hala bilinmeyen pek çok şey var. Bunlardan bir tanesi de köpeklerde lenfomanın nedenidir. Yapılan ileri genetik çalışmalar sonucunda genetik yatkınlığın ve kromozomal bozuklukların köpeğin lenfomaya yatkın hale gelmesine yol açtığı düşünülmektedir. Fenoksiasetik asit herbisit gibi toksik maddelere ve manyetik alana maruz kalmanın da lenfoma riskini arttırdığı düşünülmektedir.
Köpeklerde 30'dan fazla lenfoma türü vardır ve her birinin klinik belirtileri, sağ kalım oranı ve agresifliği farklılık göstermektedir. En sık görülen lenfoma türleri;
Multisentrik lenfoma tüm lenfoma türleri arasında en sık görülen türdür. Köpeklerde görülen lenfoma vakalarının yaklaşık %80 - 85 kadarı multisentrik lenfomadır. Çoğu durumda lenf düğümleri etkilenir ve en kolay fark edilen belirtisi lenf düğümlerinin hızlı bir şekilde büyümesidir.
Multisentrik lenfomadan sonra en sık görülen ikinci türdür. Yaklaşık olarak vakaların %10'unda görülür. Alimenter lenfoma bağırsaklarda meydana gelmektedir. Bu nedenle belirtilerin büyük bir kısmı da bağırsakta meydana gelen sağlık problemleri olarak ortaya çıkar.
Mediastinal lenfoma nadir görülen bir türdür. Bu hastalıkta göğüs bölgesindeki timüs ve mediastinal lenf düğümlerinden biri ya da her ikisi yüksek dereceli malign T lenfositleri yüzünden genişler.
Köpeklerde düğüm dışı lenfoma cilt, gözler, böbrekler, akciğerler ya da merkezi sinir sistemi gibi spesifik organları etkiler. En yaygın görülen düğüm dışı lenfoma türü kutanöz lenfoma olarak adlandırılan ciltte meydana gelen türdür.
Köpeklerde lenfoma belirtileri lenfomanın türüne göre değişiklik göstermektedir. Bu da rahatsızlığın teşhis edilmesini daha zor hale getirmektedir.
Multisentrik lenfomalı köpeklerde genellikle ilk görülen belirti lenf düğümlerinde şişliktir. Bu köpeklerde lenf düğümleri normalden 3 - 10 kat daha büyüktür. Bu şişlikler ağrılı değildir ve cildin altında hareket eden sert, lastiksi bir yumru gibi hissedilir. Multisentrik lenfomalı köpeklerde hastalık ilerledikçe uyuşukluk, ateş, iştahsızlık, halsizlik ve dehidrasyon görülür.
Alimenter lenfomalı köpeklerde bağırsaklar etkilenmektedir. Bu nedenle en sık görülen belirtiler kusma, karın ağrısı, anoreksiya, ishal ve kilo kaybıdır.
Mediastinal lenfomalı köpekler nefes almakta zorluk çeker. Buna genellikle göğüste büyük bir kitle bulunması ya da göğüs içerisinde sıvı birikmesi neden olur. Etkilenen köpeklerde artan susuzluk, sık idrara çıkma ile birlikte ön bacaklarda ve yüzde şişlik görülür.
Düğüm dışı lenfoma ile ilişkili belirtiler lenfomadan etkilenen organa bağlı olarak değişiklik gösterir. En yaygın türü kutanöz lenfoma olan cildi etkileyen türdür. Kutanöz lenfomanın belirgin belirtileri cilt üzerinde meydana gelen kabarıklıklar ve pullu lezyonlardır. Kutanöz lenfoma ağızda görülebilir. Bu gibi durumlarda sıklıkla diş etlerini, dudakları ve damağı etkiler.
Düğüm dışı lenfomanın akciğerde görülmesi durumunda ise solunumda sıkıntı meydana gelir. Düğüm dışı lenfoma böbreklerde meydana geldiğinde böbrek yetmezliğine, gözde meydana geldiğinde körlüğe, merkezi sinir sistemine meydana geldiğinde nöbetlere ve kemiklerde meydana geldiğinde ağrı ya da kırıklara yol açar.
Köpekte kanser şüphesi ortaya çıktığında genellikle kesin tanı konulabilmesi için etkilenen organa biyopsi yapılır. Bazı veteriner hekimler ise hastalığın köpeğin vücudunda ne kadar ilerlediğini anlamak için evreleme testleri yapabilir. Bu testler köpeğin genel sağlık durumu ve kanserin evresi hakkında bilgi verir. Evreleme testlerinde genellikle kan ve idrar tahlili, röntgen, ultrasın ya da kemik iliği biyopsisi tercih edilir.
Köpeklerde en etkili lenfoma tedavisi kemoterapidir. Veteriner hekim tarafından önerilen kemoterapi türü kanser türüne bağlı olarak değişir. Bazı durumlarda ise radyasyon tedavisi ya da ameliyat gerekebilmektedir. Multisentrik lenfomada, insanlarda da tercih edilen CHOP protokolüne dayanan UW-25 kemoterapi uygulanırken kutanöz lenfomada ise lomüstin (CCNU) tercih edilir.
Kemoterapi söz konusu olduğunda köpekler insanlardan daha dayanıklıdır ve tedavinin yan etkileri insanları etkilediği kadar köpekleri etkilemez. Köpeklerde çok nadir olarak tüy kaybı meydana gelir. Sadece Poodle, İngiliz çoban köpeği ve Bichon Frise ırklarında yan etkiler şiddetli olabilmektedir. Köpeklerde en sık görülen yan etkiler kusma, ishal, iştah kaybı ve aktivitede azalmadır.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
