Pyometra olarak da adlandırılan rahim iltihabı genellikle kısırlaştırılmamış 5-6 yaş üzerindeki dişi köpeklerde karşılaşılan, kısırlaştırma ile engellenebilen bir sağlık sorunudur. Hızlı bir şekilde tedavi edilmesi gereken bu sağlık sorunu dişi köpeklerin üreme sistemindeki hormonal değişimler sonucunda meydana gelir. Dişi köpeklerde kızgınlık dönemi tamamlandıktan sonraki birkaç hafta içerisinde görülme sıklığı artar. Köpeklerde pyometra aşırı susama, nefes nefese kalma, kilo kaybı, rahatsızlık ve vulvadan iltihap gelmesi gibi farklı belirtilere yol açabilir. Her köpekte farklı belirtiler görülebilir, belirtilerin şiddeti değişebilir. Köpeklerde rahim iltihabı tedavi edilmediği takdirde sepsise neden olabilen bir sorun olduğundan bu konu hakkındaki farkındalığın yükseltilmesi son derece önemlidir. Benzer belirtiler gözlemlendiğinde veteriner hekimi ziyaret etmek kaçınılmaz hâle gelir.
Köpeklerde rahim hastalıklarının görülme sıklığı, kısırlaştırmanın yaygın olarak uygulanmadığı ülkelerde ne yazık ki daha fazla oluyor. Rahim hastalıkları birçok farklı şekilde dişi köpeklerin hayatını tehdit edebiliyor. Klinik belirtiler ve rahim hastalıklarının yol açtığı sorunlar oldukça çeşitli. Bu belirtiler ve hastalıklar yüzünden kimi zaman dişi köpeklerde infertilite meydana gelebiliyor kimi zamansa rahim iltihabı gibi hayati tehlike barındıran sorunlar görülebiliyor.
Köpeklerde pyometra, hormonal değişimler nedeniyle uterusta meydana gelen bakteriyel enfeksiyon olarak kısaca tanımlanabilir. Genellikle 5 yaşından büyük ve kısırlaştırılmamış dişi köpekler bu hastalığa daha sık yakalanır. Çoğunlukla östrustan 4 - 6 hafta sonra ortaya çıkma eğilimindedir. Bunun temel nedeni östrus sonrası progesteron seviyesinin yükselerek rahmin gebeliğe hazırlanmasıdır. Birkaç döngü geçtikten sonra gebelik oluşmazsa rahim duvarlarının döşendiği astar kalınlaşmaya devam eder. Kalınlaşma devam ettikçe rahimde kistler oluşabilir. Bu durum kistik endometrial hiperplazi olarak adlandırılır.
Normal şartlarda kızgınlık döneminde açılarak çiftleşme için ideal hâle gelen rahim ağzı kızgınlık dönemi dışındaki süreçlerde kapalıdır. Rahim ağzı gevşemeye ve açılmaya başladığında dişi köpeklerin vajinasında bulunan bakteriler rahme geçebilir. Rahmin yapısı normal olduğunda rahim ortamı bakterilerin yaşamasına ve çoğalmasına müsait değildir. Ancak rahim duvarı kalınlaştığında veya rahimde kistler oluştuğunda rahim ortamı bakterilerin çoğalması için elverişli hâle gelir. Üstelik kistler ve astar kalınlaşması nedeniyle rahim ideal şekilde kasılamadığından bakterileri uzaklaştıramaz.
Dişi köpeklerde rahim iltihabı oluşumu riskini artıran bir diğer önemli unsur ise normal şartlarda enfeksiyona karşı koruma sağlayan beyaz kan hücrelerinin östrus sırasında rahme girmemesidir. Böylelikle dişi köpekler çiftleştiğinde erkek köpeğin spermlerine herhangi bir zarar gelmez.
Kimi zaman dişi köpekler progesteron içeren ilaçlar kullanabilirler. Kullanılan ilaçlar vücutta östrus döngüsüne benzer şekilde rahimde farklılaşmalara yol açabilir. Aynı şekilde östrojen içeren ilaçların kullanılması da hormon seviyesinin değişmesine neden olur. Tüm bu risk faktörleri birleştiğinde dişi köpeklerde rahim iltihabı ortaya çıkabilir.
Köpeklerde rahim iltihabı pyometra belirtileri genellikle kızgınlık dönemi tamamlandıktan 4-8 hafta sonra ortaya çıkar. Klinik belirtiler rahim ağzının açık kalıp kalmadığına göre değişebilir. Rahim ağzı açık olduğunda hastalık dişi köpeğin genital bölgesini inceleyerek dahi fark edilebilir. Rahimden boşalan akıntı köpeğin cildinde, kuyruk altındaki tüylerde ve köpeğin temas ettiği eşyalarda görülebilir. Rahim açık olduğunda köpeklerde ateş, hâlsizlik, iştahsızlık ve depresyon gibi belirtilere de rastlanabilir. Ancak bu belirtilerin mutlaka ortaya çıkacağı yönünde kesin bir söylemde bulunulması doğru olmayacaktır.
Rahim ağzı kapalı olduğunda akıntı vücut dışarısına çıkamaz, rahimde toplanmaya devam ederek karın bölgesinde şişmeye yol açar. Bakteriler, dolaşıma karışan toksinler üretir. Bakterilerin ürettiği toksinler böbreklerin sıvıları tutma kapasitesini azaltır. Dolayısıyla dişi köpeklerin idrarlarında belirgin bir artış olur ve su içme oranları da aynı şekilde artar. İştahları kesilir, ruh hâlleri depresifleşir, sevdikleri şeylere ilgileri azalır. Ek olarak, dişi köpeklerde kusma ve/veya ishal gibi şikâyetlere de rastlanması mümkündür.
Pyometra köpekler için son derece tehlikeli bir hastalıktır. Özellikle serviks kapalı olduğunda ve tedaviye geç kalınırsa köpeklerin hayatlarını aniden kaybetmeleri mümkündür. Bu nedenle belirtilerin yakından gözlemlenmesi gerekir. Hastalığın en büyük dezavantajlarından biri yavaş yavaş ilerlemesi ve belirtilerin çoğunlukla hemen ortaya çıkmamasıdır. Dolayısıyla iştahı azalan, yorgun görünen ve su tüketimi artan kısırlaştırılmamış dişi köpeklerin pyometra ihtimaline karşı zaman kaybetmeden sağlık kontrollerine götürülmeleri önerilir.
Köpeklerde rahim iltihabı teşhisi sırasında fiziksel muayene yapılır, varsa akıntının türü belirlenir. Laboratuvar ve kan testleri dışında x-ray ve ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir.
Pyometra tedavisinde tercih edilen yöntem rahim ve yumurtalıkların alınmasıdır. Özellikle hastalığın erken dönemde teşhis edilmesi durumunda cerrahi operasyon en iyi tedavi alternatiflerinin başında gelir. Sağlık durumu çok ciddi olmayan ve kısırlaştırılmak istenmeyen dişiler için intravenöz sıvılar ve antibiyotikler reçete edilebilir. Rahim ağzının kapalı olması hâlinde tıbbi tedaviler önerilmez. Hastalık ilerledikten sonra veteriner hekimlerin ziyaret edilmesi rahim ve yumurtalıkların alınmasını daha komplike hâle getirebilir, bu nedenle kısırlaştırılmayan dişi köpeklerin sağlık durumlarının yakından gözlemlenmesi önemlidir. Kısırlaştırma ile pyometra için kesin çözüm bulunabilir.
Evcil hayvan sağlığı ve ürünleri dâhil olmak üzere sağlık, tekstil, gıda, dekorasyon ve kozmetik gibi sektörlerde, Türkiye ve dünya genelinde marka bilinirliği yüksek firmalar için içerik üretimi gerçekleştiren Deniz Öz, sosyal medya içerik stratejisi alanında da uzmanlaşmıştır. 2020 yılından bu yana Petlebi.com blog sayfası için düzenli olarak içerik üretmektedir.
