Köpeklerin onlarla birlikte yaşayan insanlara psikolojik ve fiziksel pek çok faydası olduğu uzun yıllardır sıklıkla dile getirilen ve çeşitli araştırmalarla desteklenen bir gerçek. Hepsinden önce bize hissettikleri sevgi, gösterdikleri dostluk kendimizi daha iyi hissetmemizi sağlarken çocukların daha güçlü bir bağışıklık sistemi geliştirmesine dek köpeklerin hayatımıza kattığı güzellikler saymakla bitmez. Ancak madalyonun bir yüzü daha var: Köpekten insana bulaşan hastalıklar ya da diğer bir deyişle zoonoz hastalıklar. Bu hastalıkların bulaşma riskini düşürmek için zoonoz hastalık türleri ve belirtileri hakkında bilgi sahibi olmak, gerekli korunma yöntemlerine uyum sağlamak gerekiyor. Böylece patili dostlarımızla mutlu ve sağlıklı bir hayat yaşamak mümkün hâle geliyor. Yazımızın ilerleyen bölümlerinde köpekten insana bulaşan hastalıklar hakkında daha fazlasını bulabilirsiniz.
Zoonoz hastalık, hayvanlardan insanlara ya da insanlardan hayvanlara geçebilen hastalıkları ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Zoonoz hastalıklara yol açan patojenler arasında virüs, bakteri, mantar ve parazitler sayılabilir. Zoonoz hastalıklar hem evcil hem de sokakta yaşayan hayvanlardan bulaşabilir. Köpek ve kediler dışında çiftlik hayvanları da zoonoz hastalıkların bulaşmasına neden olabilir. Köpekten insana bulaşan hastalıklar arasında öne çıkanları sizler için derledik.
Brusellozis, insanlarda gribe benzer semptomlara neden olan bakteriyel bir hastalık. Nadir de olsa bakteriyi taşıyan köpek ve diğer hayvanlarla temas yoluyla bulaşabiliyor. Brusellozis belirtileri arasında;
• İştah kaybı,
• Kilo kaybı,
• Titreme,
• Letarji,
• Ateş,
• Sırt ya da karın ağrısı,
• Baş ağrısı sayılabilir.
Hastalığa yakalandıktan sonra belirtilerin görülmesi 1 haftadan 2 aya kadar sürebiliyor. Yani bakteriyi taşıyan bir köpekle teması aylar önce gerçekleşmiş olan kişilerin brusellozise yakalanmış olma ihtimali var. Hastalığın tedavisinde genellikle antibiyotikler kullanılıyor.
Campylobacteriosis, bakteriyi taşıyan bir köpeğin dışkısına temas edilmesi yoluyla bulaşabilen bir bakteriyel enfeksiyondur. Kişi enfekte olduğunda şu mide ve bağırsak enfeksiyonu belirtilerini gösterebilir:
• İshal
• Karın Ağrısı
• Kramp
• Ateş
Hastalığa ait belirtilerin ortaya çıkması 2 ila 5 gün sürebilir. Tipik olarak tedaviye ihtiyaç duyulmaz, belirtiler 1 hafta içinde kaybolur. Ancak tıbbi müdahale gerektiren hastalıklara da yol açabilir.
Bir tür bakteriyel enfeksiyon olan leptospirosis, enfekte köpeğin idrarından insanlara geçebiliyor. Belirtilerin çoğu hafif olmakla birlikte hastalık enfekte olan kişilerde;
• Yüksek ateş
• Sindirim rahatsızlığı
• Ağrı ve sızı görülmesine neden olabiliyor.
Ancak hastalığın daha büyük sorunlara yol açma riskinin bulunduğu göz ardı edilmemeli. Menenjit, böbrek hasarı, solunum sorunları ve ölümcül olabilecek başka yan etkiler de görülebileceği için bu hastalığın varlığından şüphelenildiğinde tıbbi yardım alınmalı.
Kuduz, ısırık ya da tırmalama yoluyla insanlara geçebilen çok ciddi bir viral hastalıktır. Günümüzde aşılama faaliyetleri sayesinde nadir olarak görülse de belirtiler ortaya çıktığında tedavi için geç kalınmış olması bu ölümcül hastalık konusunda dikkatli olmayı bir gereklilik hâline getirir. Eğer aşılanma durumu hakkında bilgi sahibi olmadığınız bir köpek tarafından ısırılır ya da tırmalanırsanız vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna gitmeniz önerilir. Ayrıca, mümkünse, sizi ısıran ya da tırmalayan köpeğin kuduz olup olmadığını takip etmek için gözetim altında tutabilirsiniz.
Merkezi sinir sistemi üzerinde ciddi etkilere yol açan kuduz şu belirtilere neden olabilir:
• Ateş
• Kas güçsüzlüğü
• Karıncalanma
• Isırılan ya da tırmalanan bölgede yanma
Kuduz yalnızca köpeklerde değil kedilerde de görülebilen bir hastalıktır. Aynı şekilde kedilerden de insanlara bulaşabilir. Kedilerde kuduz hakkında bilinmesi gerekenler hakkında hazırladığımız içeriğimize buradan ulaşabilirsiniz.
Temas yoluyla köpeklerden insanlara geçebilen mantar enfeksiyonları, cilt ve saç derisinde problemlere yol açabilir. Mantarın temas ettiği mobilyalardan halılara, giysilerden evcil hayvanların eşyalarına dek çok farklı yüzeyler aracılığıyla yayılabilir. Mantar bulaşmış bir köpeğin tüysüz bölgelerinde pullanma, kabuklanma ve kırmızı lekeler fark edebilirsiniz. İnsanlarda ise pullu, kırmızı, dairesel ve kaşıntılı döküntüler şeklinde kendini belli eder. İlaçların düzenli olarak kullanılmasıyla 2 ila 4 hafta içinde mantar enfeksiyonlarından kurtulmak mümkündür. Ancak tam olarak tedavi edilmediğinde tekrarlayabileceği için doktor ve veteriner hekimlerin yönergelerine mutlaka uyulması gerekir.
Enfekte bir köpeğin dışkısı ya da tükürüğüne temas edilmesi yoluyla insanlara bulaşan salmonella, aynı zamanda enfekte eşyalar üzerinden de yayılabilir. Belirtileri şunları içerir:
• Ateş
• İshal
• Kusma
Zoonoz hastalıklardan korunmak için dikkat edebileceğiniz belirli noktalar vardır. Özellikle çocuklar, 65 yaş ve üzeri kişiler, hamileler ve çeşitli durumlar yüzünden bağışıklık sistemi zayıf kişiler köpekten insana geçen hastalıklar karşısında daha hassas bir konumda oldukları için onların böyle bir hastalık kapma riskini minimuma indirmek gerekir. Zoonoz hastalıklar ile mücadele etmenin en iyi yoluysa doğru hijyen uygulamalarından geçer.
Köpeklerin Dışkılarını Temizleme: Köpeklerin dışkılarını temizlemek için makul bir zamandan sonra almak gerekir. Bu sırada dışkının elinize bulaşmadığından ya da daha sonradan temas etme riskinizin bulunduğu giysilerinizin, yüzeylerin dışkıya maruz kalmadığından emin olun. Köpeklerin dışkılarını temizlerken kullanabileceğiniz ürünlere buradan ulaşabilirsiniz.
Elleri Yıkama: Köpeğinizle ya da dışkısıyla, mama ve su kabıyla, oyuncaklarıyla, kısacası köpeğinizdeki potansiyel bir zoonoz hastalığın bulaşma riski bulunan herhangi bir temastan sonra ellerinizi su ve sabunla yıkamalısınız.
Köpeğinizin Yüzünüzü Yalaması: Köpeğinizin yüzünüzü, özellikle de ağzınızı, burnunuzu ve gözlerinizi yalamasına izin vermeyin. Eğer yüzünüzü ve/veya bu bölgeleri yalarsa hemen yaladığı yeri yıkayın.
Isırılma ve Tırmalanma Riskini Düşürün: Korkmuş ya da kızgın görünen köpeklerle etkileşime girmeyin. Başka birinin köpeğini sevecekseniz öncelikle sahibine köpeği sevmenizin herhangi bir soruna yol açıp açmayacağını sorun. Tanımadığınız köpeklerden uzak durun ya da etkileşiminizi güvenli bir mesafeyle sınırlayın.
Veteriner hekim kontrollerinin düzenli gerçekleştirilmesi, köpekten insana geçen hastalıklar ile mücadele etme noktasında kritik bir role sahiptir. Düzenli veteriner hekim kontrollerinde zoonoz hastalıklar erkenden teşhis edilebilir, parazit ve bulaşıcı hastalıklar dâhil olmak üzere sağlık sorunları hem köpeğiniz hem de sizin için daha büyük sorunlara dönüşmeden tedavi edilebilir. Ayrıca köpeğinizin aşı takviminin aksatılmaması da zoonoz hastalıkları önlemeye yardımcı olur.
Uzun yıllardır sağlık, teknoloji, tekstil, kozmetik, evcil hayvan sağlığı ve ürünleri ile ilgili içerik üreten Ayşegül Tunçay Bilcen, sosyal medya yönetimi ve dijital pazarlama alanında da uzmanlaşmıştır. İçerik üretimi ve evcil hayvan bakımı ile ilgili deneyimleriyle Petlebi.com blog sayfasında 2020 yılından beri blog içeriği yazmaktadır.
