Kedinizin ya da köpeğinizin üzerinde kene gördüğünüzde panik yapmanız çok normal. Çünkü bu küçük parazitler sadece can sıkıcı değildir, aynı zamanda ciddi hastalıkların taşıyıcısı olabilir. Hâliyle kedi ve köpeklerden kene çıkarma konusu, evcil hayvan sahiplerinin en çok endişelendiği durumlardan biridir. “Yanlış yaparsam hayvanıma zarar verir miyim?” ya da “Hastalık bulaşır mı?” gibi kaygılar sıkça yaşanır.

Doğru yöntemlerle hareket ettiğinizde kene çıkarmak düşünüldüğü kadar korkutucu değildir. Evcil hayvandan kene çıkarma yöntemleri, uzmanların yönergelerine uygun şekilde uygulandığında, güvenli kabul edilebilir. Fakat halk arasında yanlış bilinen uygulamalardan kaçınmak şarttır.  

Kene çıkarma işlemini güvenli yapabilmek için birkaç kritik noktayı bilmek gerekir: Keneyi ezmeden ve parçalamadan çıkarmak esastır. Bu esnada temiz, ince uçlu bir cımbız veya özel kene çıkarma aparatı kullanılmalıdır. İşlem sonrası bölge mutlaka temizlenmeli ve birkaç gün gözlem altında tutulmalıdır.

Bu yazımızda “Kedi ve köpeklerden kene nasıl çıkarılır?” sorusunun güvenli yanıtlarını bulabilir, olası bir durumda dostunuzun sağlığını koruyabilirsiniz

Kedi ve Köpeğinizde Kene Olduğunu Nasıl Anlarsınız? Belirtileri ve Semptomları

Keneler çok küçük olduklarından, ilk aşamada fark edilmeleri zordur. Ancak dikkatli gözlemlerle kedi ve köpeklerde kene belirtileri anlaşılabilir. Keneler çoğunlukla kulak çevresi, boyun, bacak araları, kuyruk tabanı gibi tüylü ve sıcak bölgeleri tercih eder. Düzenli tarama yapmak bu yüzden çok önemlidir.

Kedi ve köpeğinizde göz önünde bulundurmanız gereken kene belirtileri şu şekilde listelenebilir: 

Ciltte kabarıklık veya küçük kitle: Kenenin ısırdığı bölgede kızarıklık ve şişlik görülebilir.

Sürekli kaşınma ve huzursuzluk: Kedinizin veya köpeğinizin özellikle tek bir noktayı sürekli tırmalaması veya ısırmaya çalışması şüphe uyandırmalıdır.

İştah ve enerji kaybı: Bazı keneler, kan emdiği için hâlsizlik yapabilir.

Ateş ve titreme: Kenenin bulaştırdığı hastalıklar arasında ateşe neden olanlar vardır. Bu durum veteriner hekim kontrolünü zorunlu kılar.

Blue Cross kaynağında kedilerin ve köpeklerin üzerindeki kenelerin çıplak gözle fark edilebilecek büyüklüğe kısa sürede ulaşabildikleri belirtilir. Özellikle birkaç gün boyunca hayvanın üzerinde kalan kene, şişerek nohut tanesi büyüklüğüne varabilir. Bu nedenle tarama sırasında elinizle tüyleri ayırıp cildi kontrol etmeniz önemlidir.

Keneler, birçok organ sistemini etkileyerek genel sağlıkta ciddi değişikliklere neden olabilir. Kene ısırıkları, hayvanlarda ve insanlarda farklı enfeksiyonlara yol açabilir. Örneğin, kene kaynaklı hastalıklardan Anaplasmosis (Anaplazmoz) ve Ehrlichiosis (Ehrlişiyozis), bağışıklık sistemini etkileyerek bir dizi semptoma sebep olabilir. Bu semptomlar arasında iştahsızlık, topallama, hâlsizlik, ateş, eklem ağrıları ve hatta bazı durumlarda ciddi organ hasarları bulunabilir.

Bu hastalıklar erken fark edilmezse ilerleyebilir ve tedavi sürecini zorlaştırabilir. Bununla birlikte, PetMD kaynağına göre, bu tür hastalıkların erken teşhisi tedaviye yanıt verme oranını önemli ölçüde artırır. 

Kedi ve Köpeklerde Kene Nasıl Doğru ve Güvenli Bir Şekilde Çıkartılmalıdır?

Keneyi fark ettiğinizde ilk refleks genellikle onu hemen çekip çıkarmaktır. Tam da bu noktada “Kedi ve köpekten kene nasıl çıkarılır?” sorusuna doğru cevap verilmelidir. Yanlış bir hareket, kenenin baş kısmının deri içinde kalmasına veya hastalık bulaşma riskinin artmasına yol açabilir.

Hazırlık yapın: Kene çıkarma işlemine başlamadan önce gerekli malzemeleri hazırlayın. İnce uçlu bir cımbız veya eczanelerde ya da veteriner kliniklerinde satılan kene çıkarma aparatı edinin. İşlem sonrası bölgeyi temizlemek için antiseptik solüsyon, pamuk veya temiz bir bez bulundurun. Kendinizi korumak için eldiven giymeniz önerilir.

Aparatı kenenin başına yakın tutun: Kene çıkarma aparatını veya cımbızı, kenenin baş kısmına mümkün olduğunca yakın olacak şekilde deriye temas ettirin. Cımbızın yalnızca keneyi tuttuğundan emin olun. Çünkü bu hem can acısına neden olabilir hem de kenenin daha fazla tükürük veya vücut sıvısı salmasına yol açabilir.

Düz bir şekilde çekin: Keneyi çıkarmak için sabit, yavaş ve dik bir şekilde yukarı doğru çekin. Kesinlikle döndürme, sıkma veya ezme hareketinden kaçının. Döndürmek, kenenin baş kısmının deride kalmasına neden olabilir ve bu enfeksiyon riskini artırabilir. Kene düzgün bir şekilde çıkarılamıyorsa veya parçası deride kalırsa, veteriner hekime ya da bir sağlık uzmanına danışın. Bazı çıkarma aparatların yönergeleri farklılaşabilir, kullanılan ürün özelindeki talimatlara uyulmalıdır.

Yarayı temizleyin: Kene çıkarıldıktan sonra işlem yapılan bölgeyi hemen antiseptik bir solüsyonla temizleyin. Bölgenin ivedilikle temizlenmesi herhangi bir bakteri veya mikrobun cilde bulaşmasını önlemeye yardımcı olur. Temizlik sırasında temiz pamuk veya steril bir bez kullanarak nazikçe bölgeyi silin ve ardından yara üzerini açık bırakın veya bir yara bandı ile koruyun.

Keneyi saklayın: Çıkarılan keneyi bir kavanoz veya kilitli bir plastik torba gibi sızdırmaz bir kap içerisine koyun. Eğer mümkünse, keneyi canlı tutmak için içine nemli bir pamuk ekleyebilirsiniz. Veteriner hekime veya sağlık uzmanına göstererek, kenenin türü ve olası riskleri hakkında bilgi alabilirsiniz. Bazı kaynaklarda kenenin alkole koyulmasının veya kapalı kapta dondurularak saklanmasının da mümkün olduğu belirtilmektedir.

Kendinizi ve hayvanınızı gözlemleyin: Kene çıkarıldıktan sonraki birkaç gün boyunca hem kendinizde hem de hayvanınızda oluşabilecek olağandışı belirtilere dikkat edin. Ateş, kızarıklık, şişlik, hâlsizlik veya diğer anormal durumlar fark ederseniz, derhâl bir doktora veya veterinere başvurun.

AKC kaynağında da belirtildiği gibi, keneyi çekerken sabırlı olmak gerekir. Ani ve sert bir hareket kenenin ağız parçalarının kopmasına yol açabilir. Bu durumda bölgede enfeksiyon riski artar.

ASLA YAPILMAMASI GEREKEN Tehlikeli Yöntemler (Halk Arasındaki Yanlışlar)

Keneyi gördüğünüzde panikle yapılan yanlış uygulamalar hayvanın sağlığını tehlikeye atabilir. Kene çıkarma yanlış yöntemler halk arasında yaygındır ve çoğu; kenenin kusmasına, parçalanmasına veya deri içinde kalmasına yol açar. 

KENEYİ EZEREK SIKMAYIN

Keneleri parmakla veya tırnakla ezmek, hayvanın sağlığı açısından ciddi riskler oluşturabilir. Bu yöntem, kenenin içinde bulunan zararlı patojenlerin doğrudan hayvanın kan dolaşımına geçmesine yol açabilir. 

Özellikle Lyme hastalığına (Borrelia burgdorferi) neden olan bakteriler, bu şekilde hayvana bulaşabilir ve ciddi enfeksiyonlara neden olabilir. Bu durum sadece hayvanın sağlığını tehdit etmez, enfekte olmuş bir kenenin parçalanması sırasında insanlara da risk oluşturabilir. 

Humane World gibi güvenilir kaynaklar, kenenin uygun ve güvenli bir şekilde çıkarılmasının önemine dikkat çekmekte, kenenin ezilmesinin veya yanlış yöntemlerle alınmasının sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini vurgulamaktadır. 

ATEŞ, KOLONYA, SIVI SABUN, VAZELİN KULLANMAYIN

Bazı yanlış bilinen yöntemlerde kenenin üzerine alkol, kolonya, sabun, yağ ya da sigara uygulanır. Amaç, kenenin kendiliğinden çıkmasını sağlamaktır. Bu yöntemler kenenin daha fazla tükürük ve patojen salgılamasına sebep olur, böylece bulaş riski yükselir.

KENEYİ DÖNDÜREREK ÇIKARMAYA ÇALIŞMAYIN

Keneyi çıkarmaya çalışırken saat yönünde veya tersine döndürmek oldukça yaygın bir hatadır. Bu yöntem kenenin ağız parçalarının kopmasına neden olarak istenmeyen sağlık sorunlarına yol açabilir. 

Kenenin ağız parçası deriye saplanmış şekilde kalırsa bu durum hem tam bir çıkarma işleminin gerçekleşmemesine hem de bölgede iltihaplanma riskinin artmasına neden olur. Bu nedenle, keneyi doğru bir şekilde çıkarmak için uygun yöntemlerin kullanılması son derece önemlidir. 

Kene çıkarma aparatı kullanılıyorsa, aparatın kullanma talimatları dikkate alınmalıdır. Bazı ürünler çevir-kaldır tekniği kullanılmasını gerektirir.

SSS (Sıkça Sorulan Sorular)

Keneler, küçük olmalarına rağmen hem kedi ve köpekler hem de insanlar için ciddi sağlık tehditleri taşır. Doğru yöntemlerle çıkarılmadıklarında hastalık riski artar ve yanlış uygulamalar durumu daha da kötüleştirebilir. Bu nedenle hem güvenli kene çıkarma adımlarını bilmek hem de hangi durumlarda veteriner hekime başvurulması gerektiğini öğrenmek hayati önem taşır. 

Şimdi gelin, yazının sonunda özetleyeceğimiz kritik noktalarla birlikte, evcil dostlarımızı bu tehlikeden korumanın en doğru yollarına göz atalım.

Lyme hastalığı nedir?

Lyme hastalığı, Borrelia burgdorferi bakterisinin neden olduğu ve başta siyah bacaklı kene (Ixodes scapularis ve Ixodes pacificus) tarafından taşınan bulaşıcı bir hastalıktır. Keneler bu bakteriyi doğrudan üretmez; enfekte hayvanlardan alır ve insan ya da evcil hayvanlara aktarır. Enfeksiyon genellikle kene deriye tutunduktan 36–48 saat içinde geçer.

Hastalık köpeklerde daha sık görülse de kedilerde de ateş, iştahsızlık, hâlsizlik, topallama veya nefes almada güçlük gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Lyme enfeksiyonu; eklemleri, böbrekleri, sinir sistemini ve kalbi etkileyebilir. Tanı; öykü, klinik bulgular ve laboratuvar testleriyle konur. 

MSD Manual’a göre tedavide antibiyotikler kullanılır, ancak bazı vakalarda enfeksiyon direnç gösterebilir ve ek tedavi gerekebilir. Erken teşhis, veteriner hekimin yönlendirdiği uygun tedavi ve düzenli kene önleme yöntemleri, hastalığın kontrol altına alınmasında kritik rol oynar. 

Kene ısırığı sonrası kedi ve köpeğimde hangi durumlarda veterinere başvurmalıyım?

Eğer hayvanınızda ateş, hâlsizlik, iştahsızlık, topallama, solunum güçlüğü veya ciltte iltihap gelişirse vakit kaybetmeden veteriner hekim kontrolü gerekir. VCA Hospitals kaynağı, özellikle ateş ve enerji kaybının kene bulaşan hastalıkların en erken belirtileri arasında olduğunu vurgular.

Kenelerin evcil hayvanlara bulaştırdığı hastalıklar ve bu hastalıkların belirtileri nelerdir?

Keneler Lyme hastalığına ek olarak Anaplasma phagocytophilum bakterisinin neden olduğu Anaplasmosis ve Ehrlichia canis bakterisinin yol açtığı Ehrlichiosis gibi hastalıkları da bulaştırabilir. Bu enfeksiyonlarda iştahsızlık, kilo kaybı, topallama ve ateş gibi semptomlar görülür. RSPCA kaynağına göre bu hastalıkların bazıları kronikleşerek hayvanın yaşam kalitesini düşürebilir.

Kene mevsimi ne zamandır ve evcil hayvanlar keneleri en çok nerelerden kapar?

Keneler özellikle ilkbahar ve yaz aylarında, sıcaklıkların arttığı dönemlerde daha aktiftir. Ormanlık alanlar, uzun çimenler, kırsal bölgeler ve parklarda daha sık karşılaşılır. Bu nedenle köpeklerde yürüyüş sonrası; kedilerde ise bahçede vakit geçirdiklerinde kene riskiyle karşılaşabilir. Ilıman bölgelerde riskin yıl boyu devam edebilmesi mümkündür.

Evcil hayvanımda keneyi nasıl önleyebilirim?

Düzenli olarak tüy kontrolü yapmak, kene önleyici damla veya tasma kullanmak ve özellikle yürüyüş sonrası hayvanın vücudunu taramak en etkili yöntemlerdir. Veteriner hekim tarafından önerilen koruyucu ürünlerin düzenli kullanımının da kene riskini önemli ölçüde azaltabildiği bilinir. 

Centers for Disease Control and Prevention kaynağında kene önlemeye yönelik köpeklere verilebilen bazı ilaçlara karşı kedilerin çok daha hassas olduğu vurgulanır. Bu nedenle kedilere ilaç uygulamadan önce muhakkak veteriner hekimlere danışılmalıdır.

Kedi ve köpeklerde kene hangi hastalıklara neden olur?

Lyme hastalığı, Anaplasmosis, Ehrlichiosis dışında Babesiosis de kenelerin bulaştırdığı hastalıklar arasındadır. Babesia parazitlerinin neden olduğu bu hastalık kırmızı kan hücrelerini hedef alır ve kansızlığa  yol açabilir. 

Kedi ve köpekte kene ısırması sonrası nelere dikkat edilmeli? Bakım ve Gözlem

Kene çıkarıldıktan sonra ısırık bölgesi birkaç gün boyunca gözlemlenmelidir. Kızarıklık, şişlik veya akıntı gelişirse enfeksiyon riski olabilir. Bu durumda bölge temiz tutulmalı, ancak şüpheli belirtilerde veteriner hekim desteği alınmalıdır.

Kedi ve köpeklerden insanlara kene geçebilir mi?

Keneler hayvandan insana doğrudan zıplayarak geçmez, fakat evcil hayvanın üzerinde taşınan kene ev ortamına girebilir ve insanlara da tutunabilir. Bu nedenle düzenli kontrol yapılması esastır.

Kaynaklar:

https://www.humaneworld.org/en/resources/how-check-and-remove-ticks-dogs

https://www.medicinenet.com/what_home_remedy_kills_ticks/article.htm

https://www.rspca.org.uk/adviceandwelfare/pets/general/ticks

https://www.petmd.com/cat/care/how-remove-tick-cat

https://www.bluecross.org.uk/advice/dog/health-and-injuries/ticks-on-dogs

https://www.four-paws.org/our-stories/publications-guides/correctly-remove-ticks

https://www.cdc.gov/ticks/prevention/preventing-ticks-on-pets.html

https://www.redcross.org/take-a-class/resources/learn-pet-first-aid/cat/ticks

https://vetster.com/en/wellness/everything-you-need-to-know-about-ticks-on-dogs-and-cats

https://www.akc.org/expert-advice/health/how-to-remove-tick-from-dog/

https://vcahospitals.com/know-your-pet/ticks-in-dogs