Herkes kaybolmuş kedilerin kilometrelerce mesafeden kendi evini bulduğu hakkında hikâyeler duyar. Hatta bazı kedilerin taşınma sonrasında eski evine döndüğü de bilinenler arasındadır. Kediler evlerinin yolunu bulabilirler. Çünkü kedilerde güçlü bir yön duygusu vardır ve buna İngilizce "homing" iç güdüsü adı verilir. Kediler bu iç güdüleri sayesinde kaybolduklarında evin yolunu bulabilirler. Homing basit anlamıyla eve dönüş anlamına gelmektedir.
Kedilerin güçlü bir yön duygusuna sahip olduğu bilinen bir gerçektir ancak bunun nasıl geliştiği ya da meydana geldiği çok detaylı bir şekilde bilinmemektedir. Bu alanda çok fazla bilimsel çalışma da bulunmamaktadır. Kesin olarak bilinen kedilerde eve dönüş iç güdüsünün bulunduğudur. Bu iç güdüye sahip olan canlılar alışkın olmadıkları bir yerden evin yolunu bulabilirler.
Bu iç güdü kedilerin dışında kuş, arı ya da somon balığı gibi birçok farklı canlıda bulunur. Eve dönüş iç güdüsü her canlıda farklı bir şekilde kullanılır. Kuşlar ve arılar güneşin, ayın ve diğer yıldızların konumunu kullanarak evin yolunu bulurlar. Somon balıkları ise koku duyuları sayesinde doğdukları bölgeye geri dönerler.
Eve dönüş iç güdüsü temel olarak bizim alışkın olduğumuz beş duyudan çok daha farklıdır. Bu iç güdü kedilerde neredeyse altıncı bir duyu gibidir. Eve dönüş iç güdüsü için aynı zamanda diğer duyulardan da yararlanılır.
Kediler insanlardan çok daha keskin bir koku duyusuna sahiptir. Bu sayede kokuları algılayarak evin yolunu bulabilirler. Kedilerin, insanlardan 40 kat daha güçlü bir koku duyusu bulunur. Ağızlarında yer alan ve koku seçmeye yarayan organları sayesinde sadece belirli kokuları takip ederek evin yolunu bulabilirler.
Kediler aynı zamanda evlerini kendi kokularıyla işaretler. Bunu koku bezlerinin bulunduğu ayaklarını, kuyruklarını ve yüzlerini çevredeki eşyalara sürterek yaparlar. Kedinin yüzünü evdeki bir eşyaya ya da bir insana sürmesi aslında onu benimsediğini gösteren bir işarettir. Kediler ayrıca sahip oldukları yeri idrar yoluyla işaretler. Bölge işaretleme diğer kedilere bölge sahibi kedi hakkında bilgi verir. Bunun yanı sıra kedinin de uzaklardan yolunu bulmasını sağlar.
Üstelik kediler yön bulma için sadece kendi kokularını bulmazlar. Temel olarak yaşadıkları evdeki diğer insanların, çevredeki dükkanların ve diğer kedilerin kokusunu da kullanırlar. Bu sayede evlerinde bir koku haritası oluşturabilirler. Diğer kedilerin bölgelerini kendi bölgelerinden de çok rahat bir şekilde ayırabilirler.
Kediler sadece evde bile dolanırken başı boş bir şekilde gezer gibi gözükürler. Ancak bir yerden bir yere gitmek için sürekli olarak aynı rotayı kullanırlar. Bu da onlara süper bir yol alışkanlığı kazandırır. Bu özellik kedilerin rutinlerine çok bağlı olmalarından gelir. Her gün yaşadıkları bölgeyi kontrol ederken neredeyse aynı adımları atarlar.
Evden dışarı çıkan ev kedilerinde de bu durum geçerlidir. Kediler evlerinin bulunduğu sokağı ya da caddeyi çok başarılı bir şekilde haritalandırabilirler. Bu sayede kaybolan kedilerin eve geri dönüşü son derece kolay olmaktadır.
Kediler evlerinin etrafında bulunan ayırt edici şeyleri yön bulma işareti olarak kullanabilirler. Üstelik bu yöntem insanların kullandığına oldukça benzerdir. Kedilerin aşırı gelişmiş bilişsel yetenekleri en karmaşık yerlerden bile yollarını karıştırmadan geçmelerini sağlar. Evin yanında bulunan bir park ya da caddenin başındaki bir heykel kedilerin eve yaklaştığını gösteren bir yön bulma işareti olabilir.
Her ne kadar bu kesin kanıtlanmış bir yöntem olmasa da kedilerin evlerine geri dönerken dünyanın manyetik alanından yardım aldığı düşünülmektedir. Kedilerin iç kulağında bir miktar demir bulunur. Bu demir kedilerin dünyanın manyetik alanını algılamasını sağlar ve bunu doğal bir pusula gibi kullanabilirler.
Güvercinler, balinalar, kaplumbağalar ve daha birçok canlı yolunu bulmak için dünyanın manyetik alanından yararlanır. Günümüzde yapılan deneyler doğrultusunda bazı insanların da bilinçdışı bir şekilde dünyanın manyetik alanını algılayabildiği görülmüştür.
Kediler her ne kadar harika bir yön duygusuna sahip olsalar da kaybolmaları mümkündür. Özellikle evinden çok uzaklaştırılan kedilerin kayboldukları bilinmektedir. Kediler genellikle yaşadığı evin ve evin bulunduğu çevrenin etrafındaki kokulara alışkındır. Ancak çok fazla uzaklaştıklarında değişen kokular kafa karıştırıcı olabilmektedir. Evden hiç çıkmamış kedilerde ise alışkın olunan kokuların alanı daha sınırlıdır. Bu nedenle evden dışarı çıkmayan kediler daha kolay kaybolabilirler.
Evde yaşayan kedilerin kaybolmasını önlemek için alınabilecek bazı önlemler vardır. Bununla beraber atılacak bazı adımlar da kaybolan kedinin eve dönüşünü kolaylaştırabilmektedir.
Evde yaşayan kedilerin dışarı çıkması tavsiye edilmemektedir çünkü bu oldukça riskli bir durumdur. Kediler alışkın olmadıkları sokak ortamında çok kolay bir şekilde korkarak ya da heyecanlanarak amaçsızca koşmaya başlayabilir. Bu durum onların eve dönüşünü zorlaştırır. Kedinin tamamen yabancı olduğu bir ortama girmesi onun daha kolay korkmasını ve dikkatinin daha kolay dağılmasını sağlar. Bu nedenle evde yaşayan kedileri dışarı çıkarmamak oldukça önemlidir.
Kediniz bahçeye ya da sokağa çıkıyor olsa bile taşındıktan sonra buna bir son vermeniz tavsiye edilir. En azından yeni evine, evindeki ve çevresindeki kokulara alışıp, buraya kendi kokusunu bırakana kadar kedinin dışarı çıkmasına izin vermemelisiniz. Yeni taşınılan evden dışarı çıkan kedinin eski evine dönebilme ihtimali de oldukça yüksektir. Kedi mutlaka dışarı çıkmak istiyorsa sahibinin eşliğinde, göğüs tasması ile dışarıda zaman geçirmesine izin verilebilir. Kedilerin güvenli bir şekilde gezdirilmesini sağlayacak göğüs tasması modellerini burayı tıklayarak inceyebilirsiniz.
Kedilere mikroçip takılması ülkemizde zorunludur. Tüm evcil kedilere mikroçip takılması gerekir. Bu sayede kaybolmuş bir kedinin veterinere ya da barınağa bırakılması durumunda mikroçipten sahibi ile ilgili bilgilere ulaşılabilir ve evine ulaşması sağlanabilir.
Kedi tasmaları özellikle evden dışarı çıkan kediler için oldukça önemlidir. Bu sayede evcil kedileri sokakta yaşayan kedilerden ayırmak mümkün olur. Tasma birçok evcil kedi için kurtarıcı rolü oynar. Üzerinde iletişim bilgilerinin yer aldığı bir tasma ile kaybolan kedinin bulunması durumunda sahibine ulaştırılması sağlanabilir.
Kedinin evden kaçtığı durumlarda sadece bulunmasını kolaylaştırmak yeterli değildir. Aynı zamanda kedinin kendi başına evini bulmasını kolaylaştırmak da mümkündür. Bunun için kedinin alışkın olduğu kokuların çevreye yayılmasına izin vermek yeterlidir. Kediler çok güçlü bir koku duyusuna sahip olduğu için onun üzerinde yattığı battaniye, t-shirt ya da ceket gibi eşyaları balkona asmak kedinin alışkın olduğu kokuların etrafa yayılarak evi bulmasını kolaylaştırır. Ayrıca evin kapılarını ve pencerelerini açmak da evin kokusunun etrafa yayılmasına yardımcı olarak kedinin evin yolunu bulma ihtimalini arttırır.
Uzun yıllardır sağlık, teknoloji, tekstil, kozmetik, evcil hayvan sağlığı ve ürünleri ile ilgili içerik üreten Ayşegül Tunçay Bilcen, sosyal medya yönetimi ve dijital pazarlama alanında da uzmanlaşmıştır. İçerik üretimi ve evcil hayvan bakımı ile ilgili deneyimleriyle Petlebi.com blog sayfasında 2020 yılından beri blog içeriği yazmaktadır.
