27.10.2021 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Köpeklerde Cushing sendromu hayati tehlike yaratabilen, mutlaka belirtilerinin bilinmesi gereken bir hastalık olma özelliği taşır. Böbrek üstü bezlerin, diğer bir deyişle adrenal bezlerin çok fazla kortizol hormonu üretmesi ile karakterize bu rahatsızlığın tıbbi adı hiperadrenokortisizmdir. Adrenal bezleri böbreklerin yakın bir yerinde konumlanırlar ve birçok vücut fonksiyonunu düzenlemede görev yapan hormonları salgılarlar. Kortizol de bu hormonlar arasında yer alır. Kortizol üretiminde normal seyretmeyen herhangi bir değişimin sonuçları da aynı oranda tehlikeli olur. Bu yazımızda köpeklerde Cushing sendromu hakkında bilgi bulabilirsiniz.
Köpeklerde cushing sendromu nedenleri hakkında detaylara geçmeden önce bu hastalığın oluşumunda temel unsur olan kortizol hormonu ile ilgili kısa bir bilgi aktarmak istiyoruz. Kortizol hormonu köpeklerin strese tepki vermelerinde, kilo kontrollerinde, enfeksiyonlarla savaşmalarında ve kan şekerlerinin düzenlemesinde görev yapan önemli bir hormon olma niteliğine sahiptir. Cushing sendromu nedenleri çeşitlilik gösterebilir, tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi ve köpeklerin yaşam kalitelerinin artırılması adına nedenlerinin doğru teşhis edilmesi kritik derecede önemlidir. Çünkü Cushing sendromu nedenleri, hastalığın türlerine göre değişebilir.
Köpeklerde Cushing hastalığına en sık neden olan unsur hipofiz bezi tümörüdür. Bu tümör iyi huylu olabileceği gibi kötü huylu da olabilir. Tümörün varlığı hipofiz bezinin adrenal bezlerin kortizol üretmek üzere salgıladığı ACHT hormonunu daha çok üretmesine neden olabilir. Hipofiz bezi daha fazla ACHT ürettiğinde adrenal bezlerindeki kortizol üretimi de tetiklenmiş olur. Hipofiz bezi tümörü mikroskobik ölçüde ya da daha büyük olabilir. Tümörün ne kadar büyük olduğuna bağlı olarak köpeklerde Cushing sendromu belirtileri değişebilir. Genel bir ifadede bulunmamız gerekirse, eğer adrenal bezinin aktivitesi kontrol edilebilirse, Cushing hastalığının bu formuna sahip birçok köpeğin ilaçlarını aldıkları ve yakın tıbbi gözetim altında kaldıkları sürece uzun yıllar normal hayat yaşayabileceklerini belirtebiliriz. Hipofiz tümörü büyürse, beyni etkiler ve çoğunlukla nörolojik belirtilere neden olur ve evcil hayvana daha az olumlu bir prognoz verir. Ne yazık ki bu durum hastaların yaklaşık %15'inde görülür.
Köpeklerde cushing hastalığı adrenal bezindeki tümör oluşumlarından da kaynaklanabilir. Tümör iyi huyluysa, diğer bir deyişle kanserli değilse hastalığın tedavisi cerrahi müdahale ile mümkün olur. Tümör kötü huylu olduğunda yine cerrahi seçenekler değerlendirilebilir ancak elde edilen sonuçlarla ilgili bir garanti verilmesi gerçekçi bir yaklaşım olmayacaktır.
Köpeklerde Cushing sendromu türleri de az önce belirttiğimiz nedenlerle bağlantılı olarak belirlenmiştir. Hipofiz bezi kaynaklı Cushing sendromu ve Adrenal bezi kaynaklı Cushing sendromu olmak üzere hastalığın iki ayrı türü vardır. Ancak tüm bunlara ek bir nedenden ve hastalık türünden de bahsedilmesi mümkündür.
Köpekler hastalandıklarında veteriner hekimlerin kontrolünde çeşitli ilaçları düzenli olarak kullanmaları gerekebilir. Veteriner hekimlerin kontrolünde kullanılması gereken ilaçlardan biri de steroid grubudur. Oral yolla veya enjeksiyon yolu ile çok fazla steroid ilaç alan köpeklerde Cushing sendromu ortaya çıkabilir.
Cushing sendromu nedenleri saydıklarımızla da sınırlı değildir. Bazı ırklarda bu hastalığın görülme riskinin daha fazla olduğu bilinmektedir. Poodle, Boston Terrier, Boxer, Beagle ve Dachshund cinsi köpeklerde ileri yaşlarda Cushing sendromu görülme riskinin diğer ırklara oranla daha fazla olduğu ifade edilebilir.
Köpeklerde Cushing sendromu genellikle orta veya ileri yaşlarda etkisini hissettirir. Belirtilerini anlamlandırmak çoğu zaman kolay değildir.
Köpeklerde Cushing sendromu teşhisinde kullanılacak %100 etkin bir yöntem bulunmamaktadır. Bu nedenle veteriner hekimler teşhis aşamasında köpeklerin şikayetlerini analiz ederler ve birkaç farklı test sonuçlarına ihtiyaç duyabilirler. Bu kapsamda adrenal bezlerinin kortizol üretmesini tetikleyen ACHT testi yapabilirler, karın bölgesini ultrason ile görüntüleyebilirler ve köpeklerin vücudunun kortizole verdiği tepkiyi ölçümleyebilmek için LDDS testi yapabilirler.
Köpeklerde Cushing sendromu tedavisi, hastalığa neden olan temel neden ve köpeklerin genel sağlık durumu doğrultusunda, köpeğe özel şekilde planlanır. Hastalığın nedeni böbrek üstü bezlerindeki tümör oluşumlarından kaynaklıysa cerrahi seçeneklere başvurulması mümkündür. Adrenal bezlerinde tespit edilen tümör kötü huyluysa ve kanserli hücreler vücudun diğer bölgelerine yayılmışsa (metastaz yapmışsa) bu durumda cerrahi tedavi seçenekleri devre dışı kalacaktır. İlaç kullanımı ile hastalığın yarattığı olumsuz etkilerin minimize edilmesi ve köpeklerin aktif bir yaşam sürmesi mümkün olabilir.
Köpeklerde Cushing hastalığı hipofiz bezindeki tümörlerden kaynaklanıyorsa ameliyat seçeneğinin uygulanması çok mümkün değildir. Bu durumda ilaç tedavisinin planlanması gerekir.
Neden geçmiş dönemde kullanılan steroid grubu ilaçlarsa, bu durumda ilaç kullanımının kesilmesi gerekebilir. Steroid grubu ilaçlar kesilirken kademeli kesilmesi farklı yan etkilerin ortaya çıkmaması adına önemlidir. Steroid nedeniyle adrenal bezlerin fonksiyonları bozulduysa ek tedavi süreçlerine de ihtiyaç duyulabilir.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
