28.11.2021 Veteriner Hekim Tuğba Dağdelen
Patili dostlarımızın her zaman sağlıklı olması en büyük temennimiz olsa da onların da çeşitli sağlık sorunları yaşayabileceğini kabullenmek hastalıklarını erken dönemde fark edebilmek ve tedaviye başlamalarını sağlamak açısından çok önemlidir. Köpeklerde kalp kurdu hastalığı pek çok canlıda görülebilen bir tür sağlık sorunu olsa da, hastalığın seyri ve tedavisi köpekler özelinde farklılaşır. Bu yazımızda köpeklerde kalp kurdu hastalığı hakkında bilmeniz gerekenleri bulabilirsiniz.
Kalp kurdu hastalığı hayvanlarda oldukça ciddi sorunlara neden olan ve öldürücü olabilen bir hastalıktır. Adından da anlaşılabileceği gibi bu rahatsızlığa kalp, akciğer ve kan damarlarında yaşayan kurtlar neden olmaktadır. Kalp kurdu hastalığı ciddi akciğer hastalıklarına ve kalp yetmezliğine neden olabildiği gibi aynı zamanda vücuttaki diğer organlara da zararlar vermektedir. Kalp kurtları kedilerde, köpeklerde ve gelinciklerde görülmektedir. Ayrıca vahşi kurtlarda, çakallarda, tilkilerde, deniz aslanlarında ve çok nadir olarak insanlarda da görülebilmektedir. Kalp kurdu hastalığı kedilerde ve köpeklerde oldukça farklı bir şekilde seyretmektedir. Kedilerde kurtlar yetişkin hale geldiğinde hayatta kalamazken köpeklerde durum çok daha farklıdır.
Köpekler, kalp kurtları için doğal konak işlevi görmektedir. Yani kalp kurtları köpeklerin vücudunda büyüyebilir, çiftleşebilir ve çoğalabilirler. Tedavi edilmediğinde ise kurtların popülasyonu artabilir. Hasta bir köpekte yüzlerce kalp kurdu bulunabilmektedir. Köpeklerde dirofilaria immitis kalıcı kalp, akciğer ver damar hastalıklarına neden olabilmektedir. Tedavi edildikten sonra bile köpeğin sağlığının ve yaşam kalitesinin eskisine dönmesi uzun sürmektedir. Bu nedenle en iyi seçenek koruyucu davranmaktadır. Ancak parazit bir kez bulaştığında vakit kaybetmeden tedavi edilmesi ve erken evrelerde durumun ortadan kaldırılması son derece önemlidir.
Kalp kurdunun yayılmasında sivrisinekler hayati rol oynamaktadır. Enfekte olmuş köpekte bulunan kurtlar Microfilaria adı verilen mikroskobik boyutlarda bebek kurtları kanın içerisine bırakırlar. Sivrisinek ısırdığında bu yavru kurtları alır ve gelişip büyümesini sağlar. 10 - 14 gün içerisinde bu kurt yavruları enfekte düzeyine ulaşırlar. Kurtları taşıyan sivrisinek başka bir köpeği ısırdığında larvaları bırakır. Isırıldıktan sonra kurtları erişkin hale gelmesi yaklaşır olarak 6 ay sürmektedir. Kurtlar erişkin hale geldikten sonra köpek vücudunda 5 - 7 yıl kedi vücudunda ise 2 - 3 yıl yaşayabilmektedir. Uzun yaşam döngüleri nedeniyle her sivrisinek mevsiminde enfekte olmuş köpek sayısında inanılmaz bir artış meydana gelmektedir.
Hastalığın erken evrelerinde pek belirti görülmemektedir. Ancak enfekte olma süresi arttıkça yeni belirtiler de ortaya çıkar. Köpeklerde kalp kurdu rahatsızlığının en yaygın belirtileri arasında;
Hastalığın ilerlediği evrelerde kalp yetmezliği ya da karın bölgesinde biriken aşırı sıvı nedeniyle şişkin karın rahatsızlıkları ortaya çıkmaktadır. Ayrıca çok sayıda kalp kurdu barındıran köpeklerin damarlarında ani tıkanıklar da görülebilmektedir. Ani tıkanıklar nedeniyle ölümcül olan kardiyovasküler çöküş yaşanabilmektedir. Bu duruma kava sendromu adı verilmektedir. Köpeklerde kava sendromu belirtileri arasında nefes kesilmesi, solgun dudaklar, koyu kırmızı ya da kahverengi idrar yer almaktadır. Tıkanıklığın cerrahi müdahale ile giderilmediği durumlarda çok az köpek hayatta kalabilmektedir. Blokajın oluştuğu durumlarda çok kısa sürede müdahalenin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Kalp kurduna neden olabilecek faktörler yaşadığınız yerde görülmese bile bu köpeğinizin risk altında olduğunu gerçeğini değiştirmemektedir. Her sene farklı bölgelerde kalp kurdu hastalıkları görülebilmektedir. Özellikle rüzgârlı havalar sayesinde sivrisineklerin çok uzak mesafelere gidebilmesi bu hastalığın yayılma riskini de önemli ölçüde arttırmaktadır. Kalp kurdu enfeksiyonları hemen hemen her bölgede görülebilmektedir ve risk faktörlerini öngörebilmek imkânsıza yakındır. Söz konusu sivrisinekler olduğu için evden çok az çıkan köpekler dahi risk gurubunda olabilmektedir. Bu nedenle her 12 ayda bir kalp kurdu testi ve yine her 12 ayda bir kalp kurdu önleyici ilaç verilmesi tavsiye edilmektedir. Kalp kurdu ilacı oldukça etkilidir ancak buna rağmen köpekler enfeksiyon kapabilmektedir. Bir doz kaçırılması bile köpeği korunmasız kalmasına neden olabilir.
Kalp kurdu hastalığı oldukça ciddi ve hızla yayılan bir rahatsızlıktır. Ne kadar erken fark edilirse köpeklerin yaşama şansı o kadar yüksektir. Kalp kurduna sahip olan çok az kedi ya da köpek erken evrede belirti göstermektedir. Bu nedenle düzenli testlerin yapılması tavsiye edilmektedir. Test esnasında küçük miktar kan alınmakta ve kanda kalp kurdu proteinlerinin olup olmadığı kontrol edilmektedir. Bazı veterinerler bu testi kendi muayenehanelerinde gerçekleştirirken bazıları test örneklerini değerlendirilmesi için laboratuvarlara göndermektedir. Testin pozitif çıkması durumunda da ek testler gerçekleştirilmektedir.
Kalp kurdu için test süreci kedilerde ve köpeklerde farklılıklar göstermektedir. Tüm köpeklerde mutlak yılda bir kez test yapılması gerekmektedir. Yavrular 7 aylık olmadan önceki dönemde test yapılmadan önleyici tedavi yapılabilmektedir. Köpeğin enfeksiyon kaptıktan sonra pozitif test sonucu vermesi 6 ayı bulabilmektedir. Bu nedenle ilk ziyaretten 6 ay sonra bir kez daha test yaptırmak köpekte herhangi bir şekilde kalp kurdu olmadığından emin olunmasını sağlamaktadır. 7 aylığın üzerindeki yetişkin köpeklerde ise test sonrası önleyici tedavi uygulanabilmektedir. Yetişkin köpeklerin de ilk test planlamasından hemen 6 ay sonra bir kez test ettirilmeleri ve sonrasında her yıl düzenli olarak kan testi yaptırmaları tavsiye edilmektedir. Aşı düzeninin bozulduğu durumlarda da aşıdan önce test yaptırılması gerekmektedir.
Her ne kadar kimse köpeğinde kalp kurdu olduğunu duymak istemese de kalp kurdu teşhisi konan birçok köpek bu rahatsızlığı başarıyla atlatabilmektedir. Tedavide öncelikli amaç belirtileri stabilize etmektir. Sonrasında ise tedavi hastalığın yan etkilerini minimumda tutarak hem erişkin hem de larva kalp kurtlarını öldürmeyi amaçlar. İlk olarak yapılan antijen testi pozitif çıktığında doğrulama için ikincil bir test yapılmaktadır. Kalp kurdu tedavisi karmaşık ve pahalı olduğu için enfeksiyonun olduğundan emin olmak gerekmektedir. Doğrulamanın hemen sonrasında ilk olarak aktivitelerin kısıtlanması gerekmektedir. Bu durum her ne kadar koşmayı ve oynamayı seven köpekler için zor olsa da gereklidir. Çünkü aşırı aktivite kalp kurtlarının kalbe verdiği zararı arttırmaktadır.
Kalp kurdu tedavisi başlamadan önce enfekte olmuş köpeğin durumunun stabil hale getirilmesi gerekmektedir. Kalp kurdu rahatsızlığının ciddi olduğu ya da başka rahatsızlığın bulunduğu köpeklerde bu süreç birkaç ay sürebilmektedir. Sonrasında ise bir tedavi planı yapılmaktadır. Hiç belirti göstermeyen ya da öksürük gibi çok az belirtinin olduğu durumlarda tedavinin başarı şansı çok yüksektir. Daha ciddi durumlarda da başarılı sonuçlar elde edilebilmektedir ancak daha şiddetli komplikasyonlar da meydana gelebilmektedir. Rahatsızlığın şiddeti ile semptomların şiddeti arasında bir korelasyon bulunmamaktadır. Yani çok hasta olan bir köpekte hafif semptomlar görülebilmektedir. Tedavi tamamlandıktan 6 ay sonra tüm kalp kurtlarının ortadan kalktığından emin olmak için test gerçekleştirilmektedir. Sonrasında enfeksiyonun tekrar görülmemesinden emin olmak için ise bir yıl boyunca önleyici tedaviler uygulanmaktadır.
Veteriner hekim kimliğiyle evcil hayvan sağlığı hakkında farkındalığı artırmak için Petlebi.com blog sayfasına yazıları ile değer katan Tuğba Şenol Dağdelen, evcil hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, teşhis ve tedavisi, hayvan davranışları ve ferahı, evcil hayvanlarda beslenme ve diyeti özelinde çalışmalarını sürdürmektedir.
