Köpeklerin dilleri mamalarını ağızlarına götürmek, yutmak ya da kendilerini yalamak için kullandıkları bir organdan çok daha fazlasıdır. Dil köpekler için aslında çevreleriyle etkileşim kurmalarını sağlayan bir uzuv olarak da oldukça önemlidir. Köpekler top yakalama oynarken topu dilleriyle kavrayabilirler ya da dil hareketleri ile sahiplerine size bağlılıklarını gösterebilirler. Köpek anatomisinde insan vücuduyla önemli benzerlikler bulunsa da köpeklerin dili bu benzerliklerin dışında yer alır. Dil köpeklerde birçok işe yaradığı gibi aynı zamanda onların sağlık durumları hakkında önemli bilgiler de vermektedir. Bu nedenle "köpeklerin dili neden morarır?" diye düşündüğünüzde bunun bir sağlık problemi olabileceğini aklınızın bir köşesinde bulundurmalısınız. Bu yazımızda köpeklerin dillerinin bilinmeyen işlevlerine dair şaşırtıcı bilgiler bulabilirsiniz.
Köpekler insanlar gibi terleyemezler. Köpeklerin sadece patilerinde ve burunlarında merokrin bezi adı verilen ter bezleri bulunur. İnsanlarda olduğu gibi köpeklerin vücudunun tamamında da apokrin bezi bulunur. Ancak bu bez insanlarda olduğu gibi köpeklerde de terlemeyi sağlamaz. Bu bezin köpek vücudundaki işlevi feromonların salgılanmasını sağlamaktır. Bu tür fizyolojik farklılıklar nedeniyle köpekler terlemek yerine nefes alarak soğumaya çalışırlar.
Zaman zaman kendinize "Köpekler neden dili dışarda nefes alır?" diye sorabilirsiniz. Böyle bir köpek gördüğünüzde aslında o esnada köpeğin vücut sıcaklığı çok yükselmiş ve soğumaya çalışıyor demektir. Köpekler dilleri dışarda hızlı hızlı nefes alırken havayı dillerinin üzerinden ağızlarına ve oradan ciğerlerine gönderir. Bu sayeden nemin buharlaşmasını sağlayarak serinlerler. Köpeklerin bu davranışına ısıl düzenleme adı verilmektedir. Özellikle aşırı sıcaklarda ısıl düzenleme köpekler için son derece önemlidir. Sıcak havalarda böyle bir köpek gördüğünüz zaman ona su vererek serinlemesini sağlayabilirsiniz. Aşırı sıcak köpeklerde güneş çarpmasına neden olabilmekte ve dilin dışarıya çıkması da serinlemeye yardımcı olmamaktadır. Sıcak havalarda çevrenizde yaşayan köpekler için dışarıya temiz su bırakmanız köpekler için hayati öneme sahiptir.
Her ne kadar köpeklerin dilinde kedilerdekinden daha fazla tat alma cisimciği bulunsa da cisimciklerin sayısı insan dilindeki cisimciklerinin sayısının yanına dahi yaklaşamamaktadır. İnsanların dilinde yaklaşık olarak 10.000 tat alma cisimciği bulunurken köpeklerin dilinde bu sayı 1.700 civarındandır. Köpeklerde bizler gibi ekşi, tatlı, tuzlu ve acı tatları alabilirler. Ancak tat alma cisimcikleri az olduğu için bir şeyi yemeden ya da yalamadan önce çok daha güçlü olan koklama duyularını kullanırlar. Bir köpeğin dili dışardayken etrafı kokladığını gördüğünüzde aklınıza gelen "köpeklerin dili neden dışarda?" sorusunun cevabı tat almaya çalışması olarak verilebilir. Köpekler çok güçlü koku alma duyularına sahip oldukları ve koku alırken dillerini de kullandıkları için insanların yüzünü, ayaklarını, kulaklarını ya da ellerini yalamayı da bu nedenle severler.
Bir köpek elinizi yaladığında onun oldukça sıcak olduğunu far kedersiniz. Çünkü köpekler için normal vücut sıcaklığı 38,3 ile 39,2 santigrat derece arasında değişiklik göstermektedir. Köpeklerin ateşi yükseldiğinde dillerinin sıcaklığı da yükselir. Ancak dilden vücut sıcaklığını doğru bir şekilde ölçmek mümkün değildir. Köpeklerde vücut sıcaklığını ölçmenin en doğru yolu rektal termometre kullanmaktır.
Eğer köpeğiniz serin bir odada soğumak için hızlı hızlı soluyorsa ya da buz küpü yalıyorsa bu dilinin yüzeyinde yer alan tükürüğün soğumasıyla dilini serinletebilmek içindir. Ancak hızlı hızlı nefes almayı bıraktığında çok çabuk bir şekilde eski sıcaklıklarına geri dönerler. Bu davranışın serin bir ortamda yapılması köpeğin ateşinin çıkmış olabileceğine işaret eder.
Her ne kadar köpeklerin dillerini pembe olarak hatırlasak da aslında her köpeğin dili pembe renkli değildir. Çin orijinli Chow Chow ve Shar-Pei türlerinin dili mavi ya da mavi siyah renklidir. Bu cinslerden türeyen yeni cinslerin dilleri de genellikle siyah renkli ya da siyah mavi parçalı renktedir.
Köpek türlerinin büyük bir çoğunluğunda nemli ve sarkan pembe bir dil normal ve sağlıklı bir köpeğin göstergesidir. Normalde pembe renkli dile sahip köpeklerin dillerinde renk değişimi meydana geldiğinde bu bir sağlık problemine işaret edebilmektedir. Koyu kırmızı, mor ya da maviye çalan dil rengi sıcak çarpması, zehirlenme, elektrik çarpması, kalp ya da akciğer rahatsızlığı belirtisidir. Solgun pembe ya da beyaz renkli dil iç kanama ya da bağışıklık sistemi hastalığına bağlı anemi belirtisidir. Köpeğin dilinde herhangi bir renk değişimi meydana geldiğinde vakit kaybetmeden veteriner hekim ile iletişime geçmek gerekmektedir.
Yapılan araştırmalara göre köpekler bir şeyleri yaladığında endorfin salgılarlar. Endorfin köpeğin daha sakin ve daha rahat hissetmesini sağlayan bir kimyasaldır. Ancak bazı durumlarda aşırı yalama bir problemdir. Özellikle köpeğinizin kendisini aşırı yaladığını gördüğünüz zaman, bu durumun stres ile ilgili olma ihtimalini göz önünde bulundurmanız gerekir. Aşırı stres altında hisseden köpekler sürekli olarak kendilerini yalama eğilimi gösterirler. Bu gibi durumlarda köpeğinizin endişe kaynağını bulmak için veteriner hekiminiz ile görüşmeniz gerekebilmektedir.
Yaygın kanının aksine köpeklerin ağzı insan ağzından daha temiz değildir. Araştırmalara göre köpeklerin ağzında da insanların ağzında olduğu gibi 600'den fazla bakteri türü bulunmaktadır.
Canlı türlerinin ağız floraları değişiklik göstermektedir. Köpeğin ağzında bulunan bir bakteri insanda bulunmayabilmektedir. Tam tersi köpekler için de geçerlidir. Köpeğin ağzındaki bakterilerin büyük bir çoğunluğu insanları hasta etmez. Ancak köpeğinizi ağzından öptüğünüzde grip kapabilirsiniz. Ancak köpeklerin ağzında insan sağlığını riske atabilecek çeşitli bakteriler de bulunabilmektedir. Bu nedenle köpeğinizi yanağından öpmeniz tavsiye edilmektedir.
"Köpeklerin dili antiseptik midir?" sorusu birçok kişinin kafasını karıştırmaktadır. Yaygın inanış köpeklerin dilinin antiseptik olduğu ve yaraları iyileştirdiği yönündedir. Öyle ki antik Mısır ya da Antik Yunan kültürlerinde de köpek salyasının iyileştirici gücü bulunduğuna inanılmaktadır. Her ne kadar yaranın üstünün yalanması üzerindeki ölü dokunun ve yabancı materyallerin temizlenmesini sağlasa da aslında yaranın çok yalanması cilt dokusuna zarar vererek daha büyük problemlere yol açar.
Bununla beraber antik insanlar çok yanlış bir düşünceye de sahip değildir. İnsanların ve köpeklerin salyasında histatin adı verilen bir protein bulunur. Bu proteinler enfeksiyonun yayılmasını engeller. Ancak bununla beraber köpeklerin salyasında onların florası için yararlı olan diğer taraftan insan yaralarında ciddi enfeksiyonlara neden olabilecek bakteriler bulunur. Bu nedenle bir yaralanma esnasında açık yaranın köpek tarafından yalanmaması gerekmektedir.
Kolunuzu bir kedi yaladığında sanki bir zımpara kâğıdı kolunuza sürtüyor gibi hissedersiniz. Köpeklerin dillerinin yüzeyi ise neredeyse pürüzsüzdür. Kedilerin dili filiform papillae adı verilen, geriye doğru bakan sert çıkıntılarla kaplıdır. Bu çıkıntılar kediler tüylerini yalarken bir tarak görevi görür. Vahşi kedilerin büyük bir kısmı güçlü yırtıcılardır. Ancak evlerimizde yaşayan felis domesticus türü de dahil olmak üzere küçük kediler başka yırtıcıların avı olabilmektedir. Onların düzenli olarak yalanması etrafa daha az vücut kokusu bırakmalarını ve daha zor bulunmalarını sağlar.
Diğer taraftan köpekler ise sürü olarak avlanırlar ve genellikle hep avcı pozisyonundadırlar. Herhangi bir hayvanın avı olmadıkları için yalanarak vücut kokusunu gizlemeye ihtiyaç duymazlar. Bu da kedilerle köpeklerin dillerinin neden bu kadar farklı yapıda olduğunu açıklar.
Macroglossia, dilin aşırı büyümesine neden olan bozukluğun ismidir. Macroglossia köpekler arasında nadir görülür. Doğumdan hemen sonra dilin büyüklüğü göze çarpar. Bu nedenle köpekler annelerinden süt emmekte oldukça zorlanır. Bununla beraber bazı köpek türlerinin de dilleri anatomik olarak çok büyüktür. Boxer, Pug ya da İngiliz Bulldog cinsi köpekleri dilleri genellikle ağızlarından daha büyüktür. Bu ırklara mensup köpekleri gördüğünüzde "köpekler neden dili dışarda uyur?" diye düşünebilirsiniz. Bunun sebebi aslında dillerinin ağızlarından büyük olmasından kaynaklanmaktadır.
Dilin aşırı miktarda büyük olması genellikle sağlık problemine neden olmaz. Ancak çeşitli kazalara yol açabilmektedir. Özellikle dili büyük olan köpekler su içerken etrafı ıslatabilir. Ayrıca yemek yerken ya da oyuncak yakalarken dillerini ısırmaları da mümkündür.
Uzun yıllardır sağlık, teknoloji, tekstil, kozmetik, evcil hayvan sağlığı ve ürünleri ile ilgili içerik üreten Ayşegül Tunçay Bilcen, sosyal medya yönetimi ve dijital pazarlama alanında da uzmanlaşmıştır. İçerik üretimi ve evcil hayvan bakımı ile ilgili deneyimleriyle Petlebi.com blog sayfasında 2020 yılından beri blog içeriği yazmaktadır.
