Kedilerde dışkılama davranış bozukluğu, birçok kedi sahibinin karşılaştığı ve hâliyle endişe duymasına neden olan bir durumdur. Sevgiyle baktığınız kedinizin bir anda kum kabını kullanmayı bırakması, evin farklı köşelerine dışkı yapması ya da kabızlık ve ishal gibi sorunlar yaşaması oldukça stresli olabilir. Bu durum kedinizin size bir şey anlatmaya çalıştığının da açık işaretlerindendir.

Kediniz, duygusal veya fiziksel rahatsızlıklarını çoğu zaman sessizce yaşar. Kedilerde dışkılama bozukluğu sorunu, sessiz yardım çağrılarından biridir. Erken fark edildiğinde ve doğru adımlar atıldığında, kedinizin sağlığına ve eski tuvalet alışkanlıklarına dönmesi mümkündür.

Bu yazıda kedilerde dışkılama davranış bozukluğu hakkında en çok merak edilen sorulara yanıt bulabilir, dostunuzun sağlığı hakkında farkındalığınızı artırabilirsiniz. 

Kedilerde Dışkılama Davranış Bozukluğu Nedir?

Kedilerde dışkılama davranış bozukluğu, kedinin normal tuvalet alışkanlığında meydana gelen her türlü değişikliği kapsar. Genellikle kum kabını düzenli ve titizlikle kullanan kediler, bu alışkanlığında bir değişiklik olduğunda bir şeylerin ters gittiğini bize davranışlarıyla anlatır. Kedinin kum kabını kullanmayı bırakması, daha az ya da daha sık dışkılaması veya evin farklı köşelerine dışkı bırakması, bu bozukluğun en yaygın belirtilerindendir.

Kedilerin dışkılama davranışlarında meydana gelen değişimler çoğu zaman yanlış yorumlanır. Bazı kedi sahipleri kedinin bunu “inadına” yaptığını düşünebilir. Oysa bu davranış, kedinin keyfi bir tercihi değil; rahatsız, stresli veya mutsuz olduğunun bir işareti olarak da ortaya çıkabilir.

Elbette kum kabının kirli olması, evde yeni bir koku ya da mobilya değişikliği gibi küçük detaylar bile kedinin tuvalet alışkanlığını etkileyebilir. VCA Animal Hospitals kaynağında da belirtildiği gibi kediler, kum kabını kullanmayı bırakıp farklı yerlere dışkılayarak çoğu zaman yaşadığı fiziksel rahatsızlığı ya da duygusal stresini ifade eder. Bu nedenle dışkılama davranışındaki her değişiklik, kedinin sağlık durumu ve ruh hâli hakkında önemli bir sinyal olarak değerlendirilmelidir.

Kedilerde Dışkılama Sorunlarının Yaygın Belirtileri

Kedinizin kum kabına gitmek istememesi, dışkısını evin farklı yerlerine yapması, dışkılama sıklığında ani değişiklikler veya dışkı kıvamındaki anormallikler en yaygın belirtilerdir. Çoğu zaman huzursuzluk, saklanma eğilimi ve iştahsızlık gibi ek davranışlar da gözlenir. Yaygın belirtiler şöyle sıralanabilir:

Tuvalet Dışına Dışkılama

Evin farklı yerlerine dışkı bırakmak, kedinin rahatsızlığını en açık şekilde gösteren belirtilerden biridir. Bu durum çoğunlukla kedinin kum kabını sevmemesi, hijyen sorunları veya stres nedeniyle ortaya çıkar. The Cat Behavior Clinic verileri de bu söylemleri destekler nitelikte: Kediler kum kabını rahatsız edici bulduklarında ya da evdeki değişiklikler onları strese soktuğunda, tuvaletlerini farklı alanlara yaparak tepki verebilirler.

Kum Kabına Gitmekten Kaçınma

Dışkılama davranış bozukluğu yaşayan kedilerin en sık gösterdiği belirtilerden biri, kum kabına gitmekten kaçınmadır. Normalde titiz ve düzenli olan kedinizin kum kabına yaklaşmaması, bu ortamda kendisini rahatsız eden bir durum olduğunu gösterir. Kum kabının kirli olması, kullanılan kumun kokusu ya da dokusu, hatta kabın yerinin değiştirilmesi bile bu davranışa neden olabilir.

Bazı kediler ise yalnızca stres yaşadıklarında ya da sağlık sorunları olduğunda kum kabından uzak durur. Kum kabına yaklaşmaktan kaçınma, aynı zamanda kedinin ağrı veya hassasiyet hissettiğini de gösterebilir. Özellikle kabızlık, ishal ya da bağırsak enfeksiyonları gibi durumlar, kedinin kum kabını acı ile ilişkilendirmesine yol açabilir.

Cat Clinic kaynağında kedilerin geçmişte ağrı hissettikleri bir ortamı bilinçsizce tehlikeli olarak algıladıkları ve bu nedenle kum kabına gitmekten kaçınabildiği bilgisi yer alır. Bu durumda, altta yatan sağlık sorunlarının araştırılması ve kedinin kum kabı ile yeniden olumlu bir ilişki kurması için doğru adımlar atılması tavsiye edilir.

Sık veya Seyrek Dışkılama Durumları

Kedilerde dışkılama davranış bozukluğu, yalnızca kum kabını kullanmama ile sınırlı değildir. Dışkılama sıklığındaki belirgin değişiklikler de önemli bir uyarı işaretidir. Normalde günde bir kez dışkılayan bir kedinin daha seyrek ya da tam tersine daha sık dışkılaması, sindirim sistemi veya beslenme kaynaklı bir problemi işaret edebilir.

Seyrek dışkılama genellikle kedilerde kabızlık belirtileri arasında yer alır ve lif eksikliği, yetersiz su tüketimiveya bağırsak tıkanıklığı gibi nedenlerden kaynaklanabilir. Sık dışkılama ya da ishal ise bağırsak enfeksiyonları, gıda intoleransı veya mama değişikliklerine bağlı gelişebilir.

Kedilerde Dışkılama Davranış Bozukluğunun Nedenleri

Kedilerde dışkılama davranış bozukluğu, çoğu zaman tek bir sebepten kaynaklanmaz. Davranışsal, çevresel ve sağlıkla ilgili birçok faktör bu sorunu tetikleyebilir. Kedinizin kum kabını kullanmayı bırakması ya da dışkılama alışkanlığının değişmesi, aslında altta yatan bir rahatsızlığın ya da huzursuzluğun habercisidir.

En sık görülen nedenler arasında stres ve anksiyete, kum kabının temizliği ve yerleşimindeki hatalar, yanlış beslenme, kabızlık veya ishal gibi sağlık sorunları ve çevresel değişiklikler bulunur. Bu nedenleri doğru anlamak, sorunun çözümünde atılacak ilk ve en önemli adımdır.

Stres ve Anksiyete

Kediler oldukça hassas canlılardır ve çevresel değişikliklere karşı duygusal tepkiler verebilirler. Yeni bir ev, farklı bir koku, aileye yeni bir bireyin katılması ya da başka bir hayvanın eve gelmesi, kedinizde stres yaratabilir. Yaşadıkları stres, kum kabına gitmekten kaçınma ya da evin farklı yerlerine dışkılama gibi davranış bozukluklarına yol açar.

Kum Kabı Temizliği ve Kullanım Sorunları

Dışkılama davranış sorunu yaşayan kedilerin büyük bir kısmında sorun, kum kabıyla ilgilidir. Kediler oldukça titiz canlılardır ve kirli ya da kötü kokan bir kum kabını kullanmak istemezler. Kumun sık değiştirilmemesi, kabın yeterince derin olmaması ya da kullanılan kumun kedinin patilerine rahatsızlık vermesi gibi durumlar, kedinin tuvalet alışkanlığını olumsuz etkiler.

Bazı kediler ise kum kabının bulunduğu yeri beğenmediği için de kullanmaktan kaçınabilir. Gürültülü, kalabalık ya da sürekli insanların geçtiği bir alana yerleştirilen kum kabı, kedinin kendini güvende hissetmesini engeller. Bu da onun farklı alanlara dışkı yapmasına neden olabilir.

Kedi Kumu Nasıl Temizlenir? Temizleme Yöntemleri ve Sıklığı içeriğimizde kedilerin konforunu artıracak önemli bilgiler bulabilirsiniz.

Sağlık Problemleri 

Az önce de belirttiğimiz gibi kedilerde dışkılama davranış bozukluğunun altta yatan sağlık sorunlarının göstergesi olması da mümkündür. Kabızlık, ishal, bağırsak enfeksiyonları veya anal bölgede ağrıya neden olan problemler, kedinin kum kabını kullanmaktan kaçınmasına yol açabilir. Kediler, tuvalet sırasında ağrı hissettiklerinde kum kabını bu acı ile ilişkilendirir ve farklı alanlara dışkı yaparak rahatsızlığını ifade eder.

Kabızlık genellikle yetersiz su tüketimi, lif bakımından zayıf beslenme veya hareketsizlik nedeniyle ortaya çıkar. İshal ise bağırsak parazitleri, gıda alerjileri ya da ani mama değişikliklerine bağlı gelişebilir. Merck Veterinary Manual kaynağında da vurgulandığı gibi dışkılama bozukluğu yaşayan kedilerde iştah azalması, hâlsizlik veya kusma gibi ek belirtiler de görülebilir ve bu durumlar ciddiye alınmalıdır.

Diyet ve Beslenme Hataları

Kedinizin beslenme düzeni, tuvalet alışkanlıklarını doğrudan etkiler. Yanlış beslenme, lif oranı düşük veya sindirimi zor mamalar, kedilerde dışkılama sorunu için en yaygın nedenlerden biridir. 

Kedinin yeterli miktarda su tüketmemesi de dışkının sertleşmesine ve kabızlığa sebep olabilir. Özellikle kuru mamayla beslenen kedilerde su tüketimi daha da önemlidir. Dengeli ve lif açısından zengin bir beslenme planı, kedinin sindirim sistemini destekler ve düzenli dışkılama alışkanlığını korumasına yardımcı olur.

Yeterli su içmeyen kedilerin beslenme planına yaş mama eklenmesi ile sindirim sisteminin daha sağlıklı çalışması kolaylaşabilir. Bu noktada yeterli lif oranına sahip kaliteli kedi mamaları arasından seçim yapılması da son derece önemlidir.

Çevresel Değişiklikler ve Taşınma Stresi

Kediler alışkanlıklarına bağlı canlılardır ve çevresel değişikliklere karşı oldukça hassas tepki verirler. Yeni bir eve taşınmak, mobilya değişiklikleri, evde yeni bir hayvan ya da kişinin varlığı gibi durumlar kedilerin stres yaşamasına neden olabilir. Bu stres, kum kabına gitmeyi reddetme veya evin farklı bölgelerine dışkılama gibi davranış değişikliklerine neden olabilir.

Taşınma veya evde yapılan değişiklikler sırasında kedinin kum kabının yerinin değiştirilmesi de alışkanlıklarını olumsuz etkileyebilir. Kediniz, güvenli bulmadığı bir ortamda kum kabını kullanmak istemez ve bu durum geçici dışkılama sorunlarına yol açar.

Veteriner Hekim Kontrolü Gerektiren Durumlar

Kedilerde dışkılama davranış bozukluğu, her zaman basit nedenlerden kaynaklanmaz. Bazı durumlar, ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir ve mutlaka bir veteriner hekim tarafından değerlendirilmelidir. Kedinizin tuvalet alışkanlıklarında ani ve belirgin değişiklikler varsa ya da dışkısında kan gibi anormal belirtiler görüyorsanız vakit kaybetmeden profesyonel destek almalısınız.

Kediniz normalde düzenli olarak kum kabını kullanıyorken aniden bu alışkanlığını bırakıyorsa, bu durum ciddiye alınmalıdır. Özellikle dışkılama sırasında acı çekiyormuş gibi miyavlamak, kum kabına gitmek istememek veya sık sık denemesine rağmen dışkılayamamak, sindirim sistemi rahatsızlıklarının veya ağrıya neden olan bir sağlık probleminin işaretidir.

Kedinizin dışkısında kan veya mukus fark etmek, sindirim sisteminde bir enfeksiyon, parazit ya da iltihaplanma olduğunun göstergesidir. Bu durum basit bir stres tepkisi değildir ve acil veteriner hekim müdahalesi gerektirir. Kanlı dışkı, kalın bağırsak iltihaplarından, anal bölgede oluşan tahrişlerden ya da daha ciddi sindirim sistemi hastalıklarından kaynaklanabilir.

VCA Hospitals kaynağında kan veya mukus içeren dışkının, gecikmeden teşhis edilmesi gereken ciddi bir sağlık sorununun habercisi olduğu hassasiyetle vurgulanır.  

Kedilerde Dışkılama Davranış Bozukluğuna Karşı Evde Alınabilecek Önlemler

Kedilerde dışkılama davranış bozukluğu, istisnai durumlar haricinde, doğru önlemlerle evde kontrol altına alınabilir. Örneğin stres, yanlış kum kabı kullanımı ya da beslenme hataları gibi çevresel nedenler düzeltilerek sorun çoğu zaman kısa sürede çözülür.

Evde uygulanacak basit ama etkili önlemler, kedinizin hem fiziksel hem de psikolojik olarak rahatlamasına katkı sağlar. Kum kabının düzenli temizlenmesi, doğru mama seçimi ve kedinizin stresini azaltacak ortam düzenlemeleri bu önlemlerin başında gelir.

Lif açısından zengin ve dengeli bir beslenme programı sindirim sistemini düzenleyerek dışkılama sorunlarını önler. Ani mama değişikliklerinden kaçınmak ve kedinin yeterli miktarda su tüketmesini sağlamak da sindirim sağlığı için önemlidir.

Stres yönetimi ve çevresel düzenlemeler, dışkılama bozukluklarının çözümünde büyük rol oynar. Evdeki gürültü, yüksek ses veya diğer hayvanlarla yaşanan anlaşmazlıklar kedilerde tuvalet alışkanlıklarını bozabilir. 

Kedinin kendini güvende hissedebileceği alanlar oluşturmak, düzenli oyun seansları ayarlamak ve stres azaltıcı oyuncaklar kullanmak bu süreci destekler. Kum kabının sık sık yer değiştirilmemesi ve kedinin sevdiği battaniye ya da yatağın bulunduğu güvenli bölgeler oluşturulması, özellikle stresli dönemlerde kedinin adaptasyonunu kolaylaştırır.

Davranış Bozukluğu İçin Eğitim ve Alıştırma Teknikleri

Kedilerde dışkılama davranış bozukluğu, nedenine bağlı olarak, doğru eğitim ve alıştırma teknikleriyle büyük ölçüde düzeltilebilir. Pozitif pekiştirme, bu süreçte en etkili yöntemlerden biridir. 

Kediniz kum kabını doğru kullandığında ödüllendirmek, onun bu davranışı tekrar etmesini sağlar. Kum kabına alıştırma sürecinde, kabın konumu değiştirilmemeli ve kedinin rahat hissedeceği sessiz bir ortam sağlanmalıdır. 

Kedinizin kum kabını kullanmaktan kaçınmasının olumsuz bir deneyimle ilişkili olması da mümkündür. Bu yüzden ceza vermek ya da onu korkutmak durumu daha da kötüleştirir. Kum kabına yeniden alışması için sabırlı olunmalı, kedinin kumla olumlu bir bağ kurmasına yardımcı olacak oyuncaklı veya kumla etkileşimli oyunlar denenebilir. 

Veteriner Hekim Destekli Tedavi ve İlaç Seçenekleri

Kedilerde dışkılama davranış bozukluğu, evde alınan önlemlerle düzelmeyen ya da altta yatan ciddi sağlık sorunlarından kaynaklanan durumlarda mutlaka veteriner hekim kontrolünde tedavi edilmelidir. Tedavi süreci, sorunun nedenine bağlı olarak değişir. 

Kabızlık, ishal veya bağırsak enfeksiyonları gibi sağlık problemlerinde veteriner hekim, sindirim sistemini düzenleyici ilaçlar, laksatifler veya probiyotik takviyeler önerebilir. Bazı vakalarda beslenme değişikliği ve özel diyet mamalar da tedaviye dâhil edilir. 

Stres veya anksiyete kaynaklı dışkılama bozukluklarında ise veteriner hekim gerek gördüğünde sakinleştirici etkili takviyeler ya da feromon bazlı ürünler önerebilir. 

Kedilerde Dışkılama Davranış Bozukluğu Hakkında Sık Sorulan Sorular 

İçeriğimizin bu kısmında dışkılama davranış bozukluğu olan kedilerin sağlığını ve yaşam kalitesini destekleyecek önemli bilgiler bulabilirsiniz.

Kedim tuvaletini kum kabı dışına yapıyorsa ne yapmalıyım?

Kediniz kum kabı dışına dışkılıyorsa önce stres, kum kabı temizliği veya beslenme gibi temel nedenleri değerlendirmelisiniz. Kum kabını temiz, sessiz ve güvenli bir alana yerleştirmek çoğu zaman sorunu çözer. Sorun devam ederse altta yatan bir sağlık problemi olabileceğinden veteriner hekim kontrolü önerilir.

Kedilerde dışkılama sorunları stresten olur mu?

Evet, kedilerde dışkılama sorunu çoğu zaman stres ve anksiyete nedeniyle ortaya çıkar. Taşınma, evde yeni bir hayvan ya da kişinin varlığı gibi değişiklikler kedinizde stres yaratabilir. Bu durum geçici olsa da uzun sürüyorsa bir uzmana danışılmalıdır.

Kedilerde kabızlık kaç gün sürerse veteriner hekime götürmeliyim?

Normal şartlarda kediler günde bir kez dışkılar. Kedilerde iki günden uzun süren kabızlık belirtileri ciddiye alınmalı ve mutlaka veteriner hekim tarafından değerlendirilmelidir. 

Mama değişikliği dışkılama bozukluğuna neden olur mu?

Evet, ani mama değişiklikleri kedinin sindirim sistemini olumsuz etkileyebilir ve ishal ya da kabızlık gibi sorunlara yol açabilir. Mama değişiklikleri yavaş ve kontrollü şekilde yapılmalıdır.

Kedim neden kum kabına gitmek istemiyor?

Kediniz kum kabına gitmek istemiyorsa, genellikle kum kabının kirli olması, yanlış kum seçimi ya da kabın bulunduğu alanın rahatsız edici olması gibi çevresel nedenlerden kaynaklanır. Kum kabının temizliği ve düzeni sağlanmalı, sorun devam ederse sağlık problemi ihtimali için veteriner hekim muayenesi yapılmalıdır.

Kaynaklar:

https://www.petmd.com/cat/conditions/digestive/fecal-incontinence-cats
https://www.vet.cornell.edu/departments-centers-and-institutes/cornell-feline-health-center/health-information/feline-health-topics/feline-behavior-problems-house-soiling
https://vcahospitals.com/know-your-pet/inappropriate-elimination-disorders-in-cats
https://veterinarypartner.vin.com/default.aspx?pid=19239&catId=254050&id=12434709
https://vcahospitals.com/know-your-pet/cat-behavior-problems-house-soiling
https://www.catclinic.net/inappropriate-elimination-behavior
https://www.drelseys.com/2015/05/08/defecation-issues-with-cats-2/
https://www.merckvetmanual.com/cat-owners/behavior-of-cats/behavior-problems-in-cats
https://clinicalaveterinaria.it/en/cat-behavioral-disorders-pee-and-feces-scattered-around-are-an-example-if-you-think-they-are-spiteful-know-that-you-are-wrong-they-are-signs-of-discomfort-or-discomfort-heres-how-to-help-your-k/
https://www.thecatbehaviorclinic.com/cat-pooping-outside-litter-box/
https://wofainc.com/blog/why-is-my-cat-pooping-on-the-floor/
https://www.merckvetmanual.com/behavior/normal-social-behavior-and-behavioral-problems-of-domestic-animals/behavioral-problems-of-cat