Kedilerde Kabızlık Nedenleri, Tedavi Yöntemleri ve İlaçları

Kedinizi kum kabında uzun süre çömelip hiçbir şey yapamadığını gördüğünüzde endişelenmeniz normal. Kedilerde kabızlık, sert ve kuru dışkının seyrek ya da zorlanarak çıkarılması şeklinde tanımlanır. Cornell Feline Health Center kaynağında da belirtildiği gibi bu durum, birçok kedide görülebilen ve zamanında fark edilmesi gereken bir sindirim problemidir.

International Cat Care kaynağına göre kabızlık hafif tablolardan, dışkının neredeyse hiç çıkmadığı ve ciddi tıkanmanın görüldüğü ağır durumlara kadar uzanabilir. Dolayısıyla kedilerde kabızlık belirtileri hakkında bilgi sahibi olmak, acil işaretleri ayırt etmek adına önem taşır.

Bu yazımızda “Kedilerde kabızlık nedir?”, “Kediler neden kabız olur?” gibi önemli soruların yanıtlarına ek olarak kedilerde kabızlığın tedavisi ve önlenmesi hakkında bilgi bulabilirsiniz. 

Uyarı: İçeriğimiz, kedilerde kabızlık hakkında genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Buradaki bilgiler, tanı ve tedavi yerine geçmez. Kedinizde kabızlık veya herhangi bir sağlık sorunu olduğunu düşünüyorsanız mutlaka bir veteriner hekime başvurmanız gerekir. 

Kedilerde Kabızlık Nedir?

Kabızlık, kalın bağırsakta dışkının birikmesi ve zor ya da seyrek şekilde çıkarılmasıyla tanımlanan bir durumdur. Dışkı uzun süre bağırsakta kaldığında, içindeki su emilir ve dışkı sertleşip kurur.

Kabızlık sorunu yaşayan kedi; kum kabında uzun süre ıkınabilir, çok az dışkı çıkarabilir ya da hiç çıkaramayabilir. Bazı kediler tuvaletteyken miyavlayabilir, huzursuz davranabilir veya kum kabından kaçar gibi hızlıca uzaklaşabilir. Yaşanan tablo, kedinin sindirim sistemi için hem ağrılı hem de yorucu bir süreçtir. 

Dikkat: Tıpta kabızlık için konstipasyon terimi kullanılır. Dışkının neredeyse tamamen tıkandığı, çok daha ağır tabloya ise obstipasyon adı verilir. Daha ileri olgularda, kalın bağırsağın genişleyip kasılma gücünü kaybettiği megakolon gelişebilir ve bu durumda kabızlık kronikleşebilir. 

Kedi Kabızlığına Ne İyi Gelir? Nasıl Geçer?

“Kedi kabızlığına ne iyi gelir?” sorusuna tek bir yanıt verilemez. PetMD’ye göre kedilerde kabızlık tedavisi; altta yatan sorunu belirleyip düzeltmeye, sert dışkıyı uzaklaştırmaya ve tekrarları önleyecek yaşam tarzı değişikliklerine dayanır.

Kedi kabızlığı durumunda şu adımların atılması önerilir:

• Kediyi muayene ettirmek ve gerekirse röntgenle tıkanma şüphesini değerlendirmek.
• Veteriner kliniğinde serum, lavman uygulaması ve gerektiğinde dışkı temizliği.
• Uzun vadede beslenme, su tüketimi ve kilo kontrolünü düzenlemek.
• Sadece veteriner hekimin önerdiği dışkı yumuşatıcı veya bağırsak hareketini artıran ilaçları kullanmak.

VCA Animal Hospitals kaynağında kedilerde kabızlık tedavisinin kabızlık nedeni doğrultusunda planlanması gerektiği belirtilir. Erken aşamada lavman, ilaçla yumuşatma ve veteriner hekimin kedinin genel durumunu değerlendirmesi sonucunda genel anestezi altında dışkının çıkarılmasının sık kullanılan yöntemler arasında olduğu belirtilir. 

Dikkat: İnsanlara yönelik lavmanlar kediler için toksik olabilir. Lavman uygulaması SADECE veteriner hekim tarafından gerçekleştirilmelidir.  

Kedilerde Kabızlık Nedenleri 

Kedilerde kabızlık çoğu zaman birkaç faktörün birleşimine bağlı gelişir.

PDSA kaynağında kabızlığın ağrı, bağırsaklarda tıkanma, susuzluk, stres ve bazı hastalıkların sonucu olarak ortaya çıkabileceği belirtilir. 

New Hope Animal Hospital kaynağı ise “Kedilerde kabızlık neden olur?” sorusunu; düşük lifli beslenme, kuru mama ağırlıklı diyet, stres, nörolojik problemler, böbrek hastalıkları, ağrı, anal bölge sorunları, inflamatuvar bağırsak hastalığı ve megakolon gibi başlıklarla açıklar.

Kedilerde kabızlık nedenleri arasında sık görülenler şöyle listelenebilir:

• Yetersiz su alımı
• Sadece kuru mama ile beslenme
• Düşük lifli mamaların tercih edilmesi
• Kronik hastalıklar
• Yabancı cisimlerin yutulması (Kedi ve Köpeklerde İlk Yardım Uygulamaları: Hayat Kurtaran Teknikler ve Rehber içeriğimize göz gezdirmenizi tavsiye ederiz.)
• Tüy yumağı oluşumu
• Kalın bağırsak içindeki daralmalar, tümörler veya polipler 
• Anüs çevresinde keçeleşmiş tüyler 
• Hareket azlığına yol açan obezite
• Stres
• Yaşın ilerlemesine bağlı metabolizma yavaşlaması
• Nörolojik hastalıklar
• Pelvik kanalın daralmasına neden olan yaralanmalar
• Kolon veya rektumda kitle oluşumu

Az önce sıraladığımız tüm potansiyel nedenler kedilerde kabızlık açısından tek başına ya da birlikte rol oynayabilir. Bu nedenle uzun süren ya da tekrarlayan kabızlıkta, nedenin doğru belirlenmesi için veteriner hekimin ayrıntılı değerlendirmesi büyük önem taşır.

Kedilerde Kabızlık Belirtileri: Gözden Kaçırmamanız Gereken İşaretler

Kedi kabızlık belirtileri genelde kum kabı davranışlarındaki değişikliklerle fark edilir. Bu yüzden günlük kedi tuvalet alışkanlığı takibi çok önemlidir.

“Kabız kedi nasıl anlaşılır?” sorusunun kısa cevabı şudur: Kedi ıkınır, az ya da hiç dışkı çıkaramaz ve bundan rahatsız görünür.

Kum kabındaki uyarı işaretleri

• Kedi kumuna sık sık gidip uzun süre çömeliyorsa
• Çok az dışkı çıkıyor ya da hiç çıkmıyorsa
• Çıkan dışkı küçük, kuru ve sert toplar hâlindeyse
• Tuvaletteyken miyavlıyor, huzursuz davranıyorsa
• Kum kabını kullanmak istese de sanki kaçmak ister gibi hızlı çıkıyorsa

Birçok kedi sahibi “Kedim kumuna gidiyor ama kaka yapamıyor” diye tarif eder. Kedi kum kabına gidip kaka yapamıyorsa, bu durum basit bir davranış değişikliğinden daha fazlasını gösterebilir ve ihmal edilmemelidir.

Chewy kaynağında, 48–72 saat boyunca hiç dışkı görülmemesi durumunda ve buna kusma, iştahsızlık veya halsizlik eşlik ediyorsa veteriner muayenesinin önerildiği belirtilir.

Ağrı ve rahatsızlık belirtileri

• Uzun süre ıkınma, zorlanma ifadesi
• Karın bölgesine dokunulduğunda huzursuzluk ya da miyavlama
• Anal bölgeyi normalden fazla yalama
• Tuvalet sonrası kum kabından koşarak uzaklaşma

Vetster kaynağında, kum kabında ıkınmanın kabızlık ile idrar sorunları arasında karışabileceği ve her iki durumda da hızlı değerlendirme gerektiği vurgulanır. Aynı kaynak, sert ve kuru dışkının görülmesinin kabızlıkla uyumlu önemli bir bulgu olduğunu belirtir.

Kabızlık ilerlediğinde kedilerin sergilediği semptomların kapsamı genişler. Bu durumda kedi saklanma eğilimi gösterebilir, daha az hareket edebilir. Ek olarak yemekten tamamen kaçınma, iştahta azalma, karın bölgesinde şişlik gibi semptomlar da yaşanabilir.

Bu belirtiler tek başına tanı koymak için yeterli değildir. Yine de bu tablo, “Kedim kakasını yapamıyor, ne yapmalıyım?” diye düşündüğünüz anda veteriner hekimle iletişime geçmek için güçlü bir uyarı kabul edilmelidir.

Kedi Kabızlığına Evde Ne İyi Gelir? (Veterinere Danışarak Uygulanacak Yöntemler)

Kedilerde kabızlık sorunu yaşandığında evde yalnızca veteriner hekimin önerdiği diyet ve destekleyici bakım güvenlidir. Şu hususlara dikkat edilmesi gerekir:

Su tüketimleri desteklenmelidir: Cornell Feline Health Center kaynağında, kabızlığın yönetiminde su tüketimini artırmanın ve daha nemli diyetlere geçmenin önemli olduğu belirtilir. Aynı kaynak, bazı kedilerde sıvı tedavisinin klinik ortamda damar içi yolla verildiğini vurgular.

Klinikte uygulanan tedavinin desteklenmesi gerekebilir. Bu doğrultuda su kaplarını çoğaltmak, otomatik su kabı kullanmak ve mamaya bir miktar su eklemek işe yarayabilir.

Beslenme yeniden düzenlenmeli: International Cat Care kaynağında, bazı kabızlık vakalarında kuru mama yerine kedi konserve mamalarına şans verilmesinin faydalı olabileceği belirtilir. Lif oranı ayarlanmış diyetler ve özel formüle mamalar da bazı kedilerde tedavinin parçası olabilir.

Kabız kediler için yaş mama önerisi bireysel ihtiyaçlar doğrultusunda değişir. Bazı kediler liften zengin diyetle rahatlar. Bazılarında ise düşük kalıntılı, daha sindirilebilir mamalar tercih edilir. Hangi seçeneğin uygun olduğuna, kedinin genel durumuna bakan veteriner hekim karar vermelidir.

Kedilerde kabızlığa iyi gelen kedi konserve mamaları tek bir markayı ya da spesifik bir ürünü işaret etmez. Kedinizin yaşına, kilosuna, eşlik eden hastalıklarına ve dışkı yapısına göre veteriner hekimin seçeceği formül en doğru yaklaşım olur.

Hareket teşvik edilmeli: Evde uygulanabilecek bir diğer destek, günlük aktiviteyi artırmaktır. Oyun sürelerini çoğaltmak, tırmalama tahtası ve oyuncak kullanmak bağırsak hareketine katkı sağlayabilir.

Fazla kilolu kedilerde kilo kontrolü, kabızlığın yönetiminde önemli bir noktadır. New Hope Animal Hospital kaynağı, obezitenin kabızlıkla ilişkili risklerden biri olduğunu ve diyetle birlikte aktivite artışının faydalı olabileceğini belirtir.

Tüm bu sayılanların dışında kedi tuvaleti sayısını artırmak, kabı sessiz ve erişilebilir bir yere koymak ve kumu temiz tutmak, kedinin tuvaletini ertelemesini azaltır. Kedi kum kabı problemi yaşayan kedilerde bu düzenlemeler çoğu zaman rahatlama sağlayabilir.

Ne Zaman Acilen Veteriner Hekime Gidilmeli? (Kırmızı Çizgiler)

“Kedi kabızlığı acil durum mudur?” sorusunun cevabı, belirtilerin şiddetine ve süresine göre değişir.

Aşağıdaki durumlardan biri varsa beklemek yerine doğrudan kliniğe gitmek gerekir:

• 48–72 saattir hiç dışkı yapmıyorsa
• Şiddetli ıkınıyor, miyavlıyor ya da çok huzursuzsa
• Karın bölgesi sert, şiş ve dokununca ağrılıysa
• Kabızlığa kusma, hâlsizlik veya iştahsızlık eşlik ediyorsa
• Dışkıda kan, mukus veya çok kötü koku fark ediliyorsa

PetMD kaynağında, birkaç günden uzun süren kabızlıkta ve eşlik eden sistemik belirtiler görüldüğünde mutlaka muayene önerilir, tedavinin gecikmesi durumunda dışkının tamamen tıkanmaya giden obstipatio tablosuna ilerleyebileceği vurgulanır.

MSD Veterinary Manual kaynağında, obstipatio ve megakolon tablosunda kedilerin iştah kaybı, kilo kaybı, hâlsizlik ve kusma gibi belirtiler gösterebileceği belirtilir. Bu tablo, veteriner hekimin hızlı müdahalesi gereken bir durumdur.

Sık Sorulan Sorular

İçeriğimizin bu kısmında kedi kabızlığı ile ilgili en sık sorulan soruların yanıtlarını bulabilirsiniz. Siz de “Kedim kabız oldu, neden?”, “Evde ne yapabilirim?” ya da “Ne zaman acil olarak kliniğe gitmeliyim?” diye düşünüyorsanız, gelin en çok merak edilenleri birlikte inceleyelim. 

Kabız kediye masaj yapmak işe yarar mı?

Genellikle hayır. Karın bölgesine bastırmak, ağrıyı artırabilir ya da bağırsaklarda gizli bir sorun varsa zararlı sonuçlara yol açabilir. Evde karın bölgesine bastırarak kabız kediye masaj yapmayı denemeye çalışmak yerine, rahat bir ortam sağlamak, kum kabını erişilebilir tutmak ve veteriner hekimin planladığı tedaviye uymak daha güvenlidir.

Kedim kakasını yapamıyor, ne yapmalıyım?

Bu durumda kendi başınıza ilaç denemek yerine kliniğe başvurmak daha güvenli olur. Özellikle yavru kedide kabızlık birkaç gün bile sürmemelidir. Küçük bedenler sıvı kaybına ve toksin birikimine karşı daha hassastır.

Kedilerde kabızlık kaç gün sürer?

Kedilerde kabızlık süresine dair net bir sınır koymak zordur. Her kedinin yaşı, genel sağlığı ve kabızlığının altta yatan nedeni farklıdır. Yine de 48–72 saat boyunca hiç dışkı görülmemesi, özellikle buna kusma, iştahsızlık ya da hâlsizlik eşlik ediyorsa acil muayene işareti kabul edilir.

Kedimin kabız olmaması için nasıl beslemeliyim?

Kedilerde kabızlığın önlenebilmesinin en etkili adımları su tüketimlerini ideal seviyede tutmak ve beslenmelerini dengelemektir. Su tüketimi düşük olduğunda dışkı sertleştiğinden kedilerde su tüketimi artırma stratejileri önem kazanır. Nem oranı yüksek yaş mamalar, veteriner hekimin uygun gördüğü lif dengesi ve kaliteli içerik, dışkının bağırsaktan geçişini destekleyebilir. 

Beslenme planı yapılırken kedi tüy yumağı sorunu da göz önünde tutulmalıdır. Özellikle uzun tüylü kedilerde, tüy yutma miktarını azaltmak için düzenli tarama ve tüy kontrolüne ek olarak kedi macunu kullanımı riski azaltmaya yardımcı olabilir.

Kedim kabız olduğu hâlde beslemeye devam etmeli miyim?

Genel yaklaşım, kedinin tamamen aç bırakılmaması, ancak ani ve ağır öğünlerden kaçınılması yönündedir. “Kedim kabız olduğu halde yemek istiyor normal mi?” sorusuna gelirsek, bazı kediler kabızken bile iştahlı görünebilir. Yine de bu, sorunun hafif olduğu anlamına gelmez. Kabızlık devam ederken, öğün içeriği ve miktarı mutlaka veteriner hekimin önerdiği plana göre ayarlanmalıdır.

İnsanlar için olan kabızlık ilaçları kedilere verilir mi?

Cevap nettir: Hayır, veteriner hekim önermeden hiçbir ilaç kediler için kullanılmamalıdır.

PetMD ve VCA gibi kaynaklar, insanlara yönelik laksatiflerin kedilerde ciddi yan etkilere neden olabileceğini ve özellikle fosfat içeren lavmanların toksik olabileceğini vurgular. Bu yüzden kabızlıkta rastgele insan ilacı vermek yerine, muayene sonrası kediler için güvenli olduğu bilinen ürünlerin reçete edilmesi gerekir.

Zeytinyağı kedilerde kabızlığa iyi gelir mi?

Kaynaklarda zeytinyağı, kedilerde kabızlık için önerilen standart bir tedavi yöntemi olarak yer almaz. Zeytinyağı kullanımı sadece veteriner hekim önerisi doğrultusunda gündeme gelebilir.

Kaynaklar:

https://www.vet.cornell.edu/departments-centers-and-institutes/cornell-feline-health-center/health-information/feline-health-topics/constipation

https://www.petmd.com/cat/conditions/digestive/cat-constipation-symptoms-causes

https://www.msdvetmanual.com/digestive-system/diseases-of-the-large-intestine-in-small-animals/constipation-obstipation-and-megacolon-in-small-animals

https://vcahospitals.com/know-your-pet/constipation-in-cats

https://icatcare.org/articles/constipation-in-cats

https://www.pdsa.org.uk/pet-help-and-advice/pet-health-hub/conditions/constipation-in-cats

https://www.newhopeanimalhospital.com/site/blog/2024/07/15/constipation-cats

https://www.chewy.com/education/cat/health-and-wellness/dealing-with-cat-constipation

https://vetster.com/en/wellness/everything-you-need-to-know-to-handle-your-cat-s-constipation