Kedilerde Kanser Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Kedinizde son zamanlarda iştahsızlık, hâlsizlik ya da davranış değişiklikleri fark ettiyseniz endişelenmeniz çok normal. Az önce sayılan tüm belirtiler hem normal bir durum hem de ciddi hastalıkların ilk sinyalleri olabiliyor. Ne yazık ki ciddi hastalıklar arasında kanser de bulunuyor.

Kedilerde kanser, kedi sahiplerinin en çok korktuğu sağlık sorunlarından biridir. Bu durum ilk duyulduğunda paniğe yol açsa da erken teşhis ve doğru tedaviyle birçok kedi uzun yıllar kaliteli bir yaşam sürebilmektedir.

Araştırmalara göre, 10 yaşını geçen kedilerde bazı kanser türleri için riskin belirgin şekilde arttığı biliniyor. Özellikle lenfoma ve deri tümörleri, veteriner hekimlerin sıkça karşılaştığı kanser türleri arasında yer alıyor. Kedinin bedeninde fark edilen bir şişlik ya da kitlenin her zaman kötü huylu olduğunu düşünmek doğru değil, yine de oluşumun iyi huylu olduğu da kesinlik barındırmıyor. 

Cornell Feline Health Center kaynağında da belirtildiği gibi, erken teşhis edilen vakalarda yaşam süresi ve tedavi başarısı yükseliyor. Düzenli kontroller, küçük değişikliklerin bile erkenden fark edilmesini sağlarken kedinizin sağlığı için büyük bir fark anlamına geliyor.

Önemli: Paylaşılan bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır: Veteriner hekimin yapacağı muayene, teşhis ve tedavinin yerini tutmaz. Kedinizin sağlığıyla ilgili doğru ve güvenli adımları atabilmek için mutlaka veteriner hekiminizin önerilerine başvurmanız gerekir.

Kediler Neden Kanser Olur? Nedenleri Anlamak

Peki, kediler neden kanser olur? Tek bir sebep yoktur: Genetik, çevresel ve yaşam tarzıyla ilgili birçok faktör bu hastalığın gelişiminde rol oynayabilir. Kedinizin yaşı, ırkı, beslenme düzeni ve yaşadığı ortam, riskin artmasında önemli etkenlerdir. İşte başlıca nedenler:

Genetik Yatkınlık

Bazı kedi ırkları kanser açısından daha risklidir. Siyam ve Persian kedilerinde kedi kanseri türleri arasında sayılan lenfoma ve meme tümörleri daha sık görülebilir. Bu durum, kalıtımın kanser oluşumunda etkili olabileceğini gösterir. Genetik yatkınlık tek başına belirleyici değildir; çevresel faktörlerle birleştiğinde risk daha da artar.

Çevresel Faktörler

Sigara dumanı, evcil kediler için en tehlikeli etkenlerden biridir. Pasif içicilik, akciğer ve ağız içi kanserleri olasılığını artırabilir. Evde kullanılan temizlik ürünleri, pestisitler ve toksik kimyasallar da uzun süreli maruziyet sonucu hücrelerde kalıcı hasara neden olabilir. 

Beslenme ve Obezite

Yanlış beslenme ve hareketsizlik, kedilerde obeziteyi tetikler. Fazla yağ dokusu, vücutta kronik inflamasyona yol açarak hücrelerin kontrolsüz çoğalmasına zemin hazırlayabilir. Kedi tümör belirtileri çoğu zaman kilo değişiklikleriyle başlar; bu nedenle kedilerde ideal kilonun korunması kritik bir önlemdir.

Hormonal Faktörler

Kısırlaştırılmamış dişi kedilerde kedi meme tümörü gelişme ihtimali oldukça yüksektir. Veteriner hekimler, bu riskin özellikle ilk doğumdan önce yapılan kısırlaştırma ile büyük oranda azaltılabileceğini belirtmektedir. Detaylı bilgi için Kedi Kısırlaştırmanın Faydaları ve Bilinmesi Gereken Zararları başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.

Viral Faktörler

Feline Lösemi Virüsü (FeLV) ve Feline İmmün Yetmezlik Virüsü (FIV) bağışıklık sistemini zayıflatarak kansere zemin hazırlayabilir. Bu virüsler, özellikle barınaklarda ya da çoklu kedi evlerinde yaşayan kediler için önemli bir risk oluşturur. FeLV, özellikle kedilerde lenfoma gelişiminde önemli bir tetikleyici olarak bilinmektedir.

MSD Veterinary Manual kaynağında da açıklandığı gibi, FeLV ve FIV enfeksiyonları, bağışıklık sisteminin kanser hücreleriyle savaşma gücünü zayıflatır ve hastalığın seyrini hızlandırabilir.

Kedilerde Kanser Belirtileri

Kedilerde farklı kanser türleri vardır ve belirtiler de kedide mevcut olan kanser türüne göre değişiklik gösterir. Bu nedenle genel kanser belirtilerinden bahsetmek oldukça zordur. En yaygın görülen kanser türlerinin belirtileri arasında; 

• Kedinin vücudunun çeşitli yerlerinde meydana gelen kitle,
• Aktiviteden kaçınma,
• Kişiliğinde değişiklik,
• Kaslarda sertlik, 
• Çok kısa sürede dramatik kilo değişiklikleri,
• İştah kaybı,
• Kusma,
• Tuvalete çıkmakta zorlanma,
• Kötü kokulu nefes, 
• Nefes almada zorlanma,
• Tüylerde sertleşme ya da karışma, 
• Kitle olan bölgede açık yara gibi farklı semptomlar yer alır. 

Kedinizde bu belirtilerin bir ya da birkaçını görmeniz durumunda vakit kaybetmeden veteriner hekim ile iletişime geçmelisiniz. Kanser ne kadar erken teşhis edilirse tedavi şansı o kadar yüksek olan bir hastalıktır ve zaman geçtikçe durum kötüleşir. 

Kedilerde Kanser Tedavi Edilebilir mi? Tanı ve Tedavi Yöntemleri

Bir kedinin kanser tanısı alması, sahipleri için oldukça zorlayıcı bir süreçtir ve akla ilk olarak “Kedilerde kanser tedavi edilebilir mi?” sorusu gelir. Burada bilinmesi gereken en önemli nokta kanserin türüne, evresine ve kedinin genel sağlık durumuna bağlı olarak birçok farklı tedavi seçeneğinin bulunduğudur. Doğru yaklaşım ve erken teşhis ile birçok kedi uzun süre kaliteli bir yaşam sürebilir.

Kanser şüphesi olan bir kedide ilk adım, tanının doğru biçimde konulmasıdır. Veteriner hekim genellikle önce kapsamlı bir fizik muayene yapar. Ardından şu yöntemlere başvurulur:

Biyopsi: Şüpheli kitleden alınan küçük bir doku örneği, tümörün iyi huylu (benign) ya da kötü huylu (malign) olduğunu kesinleştirmek için en güvenilir yöntemdir.

Röntgen ve Ultrason: Tümörün iç organlara yayılıp yayılmadığını görmek için kullanılır.

Kan Testleri: Kedinin genel sağlık durumu, bağışıklık sistemi ve olası organ hasarları hakkında bilgi verir.

PetMD kaynağında da vurgulandığı gibi, biyopsi olmadan yapılan tahminler yanıltıcı olabilir. Bu nedenle “kesin tanı” biyopsiyle konulmalı, diğer testlerle de hastalığın evresi belirlenmelidir. Böylece tedavi planlaması kedi özelinde, en doğru şekilde yapılabilir.

Kedilerde Kanser Cerrahisi 

Cerrahi, özellikle tümör erken evredeyken en etkili tedavi yöntemlerinden biridir. Meme tümörleri, deri kanserleri ve bazı bağırsak tümörleri tamamen alınabilir. Eğer metastaz (yayılma) yoksa cerrahiden sonra kedinin tamamen iyileşmesi mümkündür. Ancak ileri evrede, cerrahi yalnızca yaşam süresini uzatmaya yardımcı olur.

Kemoterapi ve Radyoterapi

Bazı kanser türlerinde, özellikle kedilerde lenfoma gibi sistemik hastalıklarda, kemoterapi önemli bir rol oynar. Kemoterapi kanser hücrelerini hedef alırken, yan etkilerin genellikle insanlara kıyasla daha hafif olduğu belirtilir. Radyoterapi ise genellikle baş-boyun tümörleri veya deri kanserleri gibi lokalize vakalarda tercih edilir. 

CSU Animal Cancer Center kaynağında aktarıldığı üzere, bu yöntemlerin amacı hem kedilerin yaşam süresini uzatmak hem de yaşam konforunu korumaktır. Kedinin yaşam kalitesini artırmak da eşit derecede önemlidir. 

• Kanser tedavisi sırasında kedilerin konforunu artırmak için şu yöntemlere başvurulabilir: 
• Özel diyetler ile bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi gerekebilir.
• Ağrı kontrolü için ilaçların kullanılması önerilebilir.
• Vitamin ve takviyeler, veteriner hekimin onayıyla destek tedaviye dahil edilebilir.

Erken teşhis, kedinin yaşam süresini ve tedavi başarısını doğrudan belirler. İleri evrede tanı alan kedilerde tedavi çoğunlukla yaşam kalitesini korumaya yöneliktir. Erken evrede yakalanan birçok kanser türünde iyileşme şansı vardır.

Kedilerde Sık Görülen Kanser Türleri

Her ne kadar kedilerde görülebilen pek çok kanser türü bulunsa da bunlardan bazılarının diğerlerine oranla daha sık görüldüğü bilinmektedir. Kedilerde sık görülen kanser türleri şu şekilde sıralanabilir:

Lenfoma

Kedilerde en sık görülen kanser türü lenfomadır. Lenfoma vücudun birçok yerinde bulunan bir tür kan hücresi olan lenfositleri ve lenf düğümü, karaciğer ya da kemik iliği gibi lenfoid dokuları etkileyen bir kanser türüdür. Kedi lösemi ve kedi immün yetmezlik virüsü gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Kedilerde lenfoma en sık gastrointestinal sistemde görülür. Bu kanser türü her yaştan, her cinsten ya da her cinsiyetten kediyi etkileyebilir. En yaygın uygulanan tedavi yöntemi ise kemoterapi tedavisidir. 

Skuamöz Hücreli Karsinom

Skuamöz hücreli karsinom ağız boşluğunda meydana gelir ve kedilerde en sık görülen ağız tümörü türüdür. Belirtileri arasında salya akıntısı, ağız kokusu, diş kanaması ve çiğnemede zorlanma bulunur. Skuamöz hücreli karsinom için ameliyat gerekebilmektedir. Ancak genellikle tümör, kedilerin ağzından daha büyüktür ve ağız çevresindeki diğer yapıları istila etme riski oldukça yüksektir. Radyoterapi ve kemoterapi diğer tedavi seçenekleridir ancak skuamöz hücreli karsinom tedavisi zor bir türdür. Bu nedenle tedaviler genellikle kanserin yol açtığı belirtilerin hafifletilmesine ve kedinin yaşam kalitesini artırmaya yönelik planlanır. 

Fibrosarkom

Fibrosarkom vücudun yumuşak dokularını etkileyen bir kanser türüdür. Diğer kanserlere göre daha yavaş yayılır ancak tutunduğu bölgelerde oldukça agresif bir şekilde çoğalır. Fibrosarkom genellikle deri üzerinden hissedilebilen kitleler şeklindedir ve bu kitleler kedide bir ağrıya yol açmaz gibi gözükür. Daha ileri evrelerde ise dehidrasyon, enerji kaybı ve iştahsızlık gibi durumlar ortaya çıkar. Kedilerde iştahsızlık hakkında detaylı bilgi için  “Kedim Yemek Yemiyor ve Halsiz Ne Yapmalıyım?” adlı içeriğimizi okuyabilirsiniz. Fibrosarkom için cerrahi müdahale gereklidir. Ancak her ne kadar tümör çıkarılsa bile geri dönme riski oldukça yüksektir. Bu nedenle ameliyat sonrasında kemoterapi ve radyoterapiden oluşan kombine tedavi önerilir. 

Meme Kanseri

Meme kanseri kedilerde de yaygın görülen kanser türleri arasında yer alır. Meme tümörlerinin yaklaşık %90’ı kötü huyludur. İleri vakalarda tümörler lenf düğümlerine ya da akciğerlere sıçrayabilir. Bu nedenle meme kanserinin erken teşhisi çok önemlidir. Çok büyük değilse tümör cerrahi olarak çıkarılır. Ancak kanserin yayılması durumunda ameliyat sonrasında kemoterapi tedavisi gerekebilmektedir. 

Kedilerde Kanser Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kedinizin sağlığını korumak için alabileceğiniz önlemler, kanser riskini kayda değer ölçüde azaltabilir. Şimdi gelin, kedi kanseri yaşam süresi konusunda merak edilenleri inceleyelim.

Kedinizi kanserden nasıl korursunuz?

Kedilerde kanseri %100 önlemek mümkün olmamakla birlikte bazı tedbirler riski azaltılabilir:

• Kedinizin kanser riskini azaltmak için düzenli muayene şarttır. Yılda en az bir kez kapsamlı kontrol, küçük değişikliklerin erken fark edilmesini sağlar. 
• Dengeli beslenme ve ideal kilo, hücresel stresin azalmasına destek verir. Aşırı kilo, iltihabı artırabilir ve kedilerde kanser riskini yükseltebilir. 
• Erken kısırlaştırma, özellikle dişi kedilerde kedi meme tümörü olasılığını ciddi biçimde düşürür. 
• Ev ortamını temiz, sigara dumanından uzak ve kimyasal maruziyeti düşük tutmak da önemlidir. Ev temizliğinde güçlü çözücüler yerine güvenli alternatifleri tercih edin. 

Kanserli kedi ne kadar yaşar?

Kanser teşhisi konan kedinin yaşam süresi; kanserin türüne, evresine ve tedaviye verilen yanıta bağlıdır. Erken evrede yakalanan ve lokal olan tümörlerde, cerrahi ve tamamlayıcı tedavilerle yıllarca iyi yaşam kalitesi mümkündür. Sistemik kanserlerde, örneğin kedilerde lenfoma vakalarında, kemoterapi ile remisyon hedeflenir ve bu dönemler uzatılabilir. Tanı anındaki genel sağlık durumu, böbrek ve karaciğer fonksiyonları da süreci etkiler.

Kedi kanseri insana geçer mi?

Hayır, kanser insanlar için bulaşıcı değildir. Tümör, bir enfeksiyon gibi kişiden kişiye geçen bir hastalık değildir. Bununla birlikte, kediler arasında bulaşabilen FeLV ve FIV gibi virüsler, bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve kanser riskini artırabilir. Bu virüsler yalnızca kedi popülasyonunda önem taşır. İnsan sağlığı açısından risk söz konusu değildir. Yine de hijyen kuralları, düzenli aşılar ve iç-dış parazit koruması, evdeki tüm canlılar için güvenli bir çerçeve oluşturur.

Kedilerde kanser genetik mi?

Bazı kanserlerde genetik yatkınlık payı vardır. Siyam ve Persian gibi ırklarda belirli tümörlere eğilim daha yüksek olabilir. Tek belirleyici faktör genetik değildir. Çevresel maruziyet, viral enfeksiyonlar, hormonal durum ve yaşam tarzı da tabloyu şekillendirir. Sonuç olarak, kalıtımsal yatkınlık bir zemin sağlar, risk yönetimi ise günlük bakım ve çevresel düzenle olur.

Kedi kanseri ağrılı mıdır?

Kanser ilerledikçe ağrı, rahatsızlık ve yorgunluk görülebilir. Ağız içi tümörlerinde yemek yeme zorlaşır ve kilo kaybı artabilir. Deri lezyonlarında hassasiyet ve kanama yaşanabilir. İç organ tümörlerinde hâlsizlik ve isteksizlik öne çıkar. Ağrı, tek başına bir kadermiş gibi düşünülmemelidir. Ağrı kontrol protokolleri, anti-inflamatuvarlar ve gerekirse güçlü analjezikler, konforu belirgin düzeyde artırabilir. 

Kedi kanseri ameliyatla tamamen iyileşir mi?

Erken evrede, sınırlı ve temiz cerrahi sınırlarla çıkarılabilen tümörlerde, kedi kanseri ameliyatı tam iyileşme sağlayabilir. Bu durum, tümörün biyolojisine ve yerine göre değişir. Metastaz varsa cerrahi genellikle palyatif hedef taşır; yaşam süresini uzatır ve ağrıyı azaltır. 

Cerrahiden sonra patoloji raporu, ek tedavinin gerekliliğini belirler. Bazı vakalarda kemoterapi veya radyoterapi ile nüks riski düşürülebilir. Kısacası, “tamamen iyileşme” şansı, erken tanı ve doğru teknikle yükselir. Geç evrelerde hedef, yaşam kalitesini sürdürülebilir kılmaktır.

Kedilerde kanser tekrarlar mı?

Belirli kanser türlerinde nüks görülebilir. Meme ve deri tümörlerinde, cerrahi sınırlar dar kalmışsa risk artar. Tümör biyolojisi agresifse, erken dönemde tekrar etme olasılığı yükselebilir. Nüks riskini azaltmak için operasyon planı; görüntüleme ve patoloji verileriyle yapılmalıdır. 

Ameliyat sonrası kontrol takvimi, ilk iki yılda daha sık olacak şekilde düzenlenir. Evde dikkatli gözlem, küçük değişikliklerin hızlı fark edilmesini sağlar. Sağlıklı kilo, düzenli kontroller ve planlı taramalar, nüks yönetiminde en etkili üçlüdür.

Kaynaklar:
https://www.petmd.com/cat/conditions/cancer/cancer-cats
https://icatcare.org/articles/cancer-in-cats
https://www.cats.org.uk/help-and-advice/health/cancer-in-cats
https://www.vet.cornell.edu/departments-centers-and-institutes/cornell-feline-health-center/health-information/feline-health-topics/warning-signs-cancer
https://www.msdvetmanual.com/cat-owners/lung-and-airway-disorders-of-cats/cancers-and-tumors-of-the-lung-and-airway-in-cats
https://www.rvc.ac.uk/small-animal-vet/specialist-referrals/clinical-services/veterinary-oncology/feline-cancer-services/owners-faq
https://www.csuanimalcancercenter.org/2019/11/20/common-cancers-in-cats/
https://www.morrisanimalfoundation.org/article/understanding-cancer-cats
https://petcureoncology.com/preventative-steps-to-minimize-risk-of-cancer-in-cats/
https://www.vet.cornell.edu/departments-centers-and-institutes/cornell-feline-health-center/health-information/feline-health-topics/home-care-cancer-patient
https://oncodaily.com/oncolibrary/cancer-in-cats
https://vcahospitals.com/know-your-pet/skin-squamous-cell-carcinoma-in-cats
https://uwveterinarycare.wisc.edu/common-types-of-cancer-in-cats/
https://www.pdsa.org.uk/pet-help-and-advice/pet-health-hub/conditions/squamous-cell-carcinoma-cats