Kedilerde Aşı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Kedinizin sağlığı ve uzun bir ömür sürmesi için aşı takvimine uymak, bir evcil hayvan sahibi olarak vereceğiniz en kritik kararlardan biridir. Yine de bu sorumluluğun dikkat gerektiren yönleri olduğu unutulmamalıdır.

Veteriner kliniğinden eve döndüğünüzde minik dostunuzun her zamankinden farklı davrandığını, biraz daha durgun olduğunu fark edebilirsiniz. Kedi aşı sonrası bakım süreci, özellikle ilk kez kedi sahiplenenler için endişe verici anlar barındırabilir.

Kedilerde aşı sonrası görülebilen semptomlar, genellikle, bağışıklık sisteminin beklenen bir yanıtıdır. Vücut, aşıyla tanıtılan yeni maddelere karşı savunma geliştirir. Bu süreçte kediniz, aşı sonrası davranış değişiklikleri gösterebilir veya fiziksel belirtiler yaşayabilir. Önemli olan, hangi belirtilerin "normal" kabul edildiğini, hangilerinin ise acil veteriner hekim müdahalesi gerektirdiğini ayırt edebilmektir. 

Önemli: İçeriğimizdeki bilgiler, genel sağlık rehberi niteliğindedir ve asla profesyonel veteriner hekim muayenesinin yerini tutmaz. Kedinizin aşı sonrası sağlık durumuyla ilgili endişe duyduğunuz her noktada, kesin tanı ve en doğru müdahale için vakit kaybetmeden veteriner hekiminize başvurmanız gerekmektedir. 

Kedilerde Aşı Sonrası Görülen Normal Reaksiyonlar

Aşılamanın temel amacı, kedinizin bağışıklık sistemini uyararak onu ciddi hastalıklara karşı korumaktır. Bu uyarılma süreci, “Aşıdan sonra kediye ne olur?” sorusunun da yanıtını oluşturur. Çünkü bağışıklık sistemi uyarıldığında bazı hafif yan etkiler kaçınılmaz olabilir. 

PetMD kaynağında da belirtildiği gibi aşılar, vücudun hastalığı tanıması ve antikor üretmesi için bağışıklık sistemini taklit yoluyla harekete geçirirken çeşitli yan etkilere de yol açabilir.

• Hafif ateş: Bağışıklık sistemi çalışırken vücut ısısında ufak bir artış yaşanabilir. Kulaklarının sıcak olup olmadığına dikkat edilmelidir.
• Hâlsizlik ve uyku hâli: Kedi aşı sonrası hâlsizlik en sık görülen durumdur; kediniz günün büyük kısmını uyuyarak geçirmek isteyebilir.
• İştah azalması: Mama kabına ilginin azalması veya bir öğün atlaması beklenen bir durumdur.
• Hafif şişlik: Aşının yapıldığı bölgede küçük, sert olmayan bir şişlik veya hassasiyet oluşabilir.

Yukarıda sıraladığımız belirtiler genellikle aşılamadan sonraki 24 ile 48 saat içinde kendiliğinden kaybolur. Kedinizin bu süre zarfında dinlenmesine izin vermek, sürecin en sağlıklı ilacıdır.

Aşı Sonrası Tehlikeli Belirtiler: Veteriner Hekime Ne Zaman Gidilmeli?

Çoğu yan etki hafif seyretse de bazı durumlarda bağışıklık sistemi aşırı tepki verebilir. Kedi aşı sonrası acil müdahale gerektiren belirtiler konusunda bilinçli olmanız, hayati risk taşıyan durumların önüne geçmenizi sağlar. VCA Animal Hospitals kaynağında vurgulandığı üzere, aşı reaksiyonları nadir de olsa muhakkak ciddiye alınmalıdır.

Kedinizde aşağıdaki belirtilerden birini gözlemlerseniz zaman kaybetmeden veteriner hekiminize başvurmanız gerekir:

Solunum güçlüğü: Hırıltılı nefes alma, nefes darlığı veya öksürük krizleri.

İnatçı kusma ve ishal: Kediler aşı sonrası kusabilir. Fakat durum süreklilik kazanırsa risklidir.

Yüz ve boyun şişliği: Göz çevresinde, dudaklarda veya boyunda aniden gelişen şişlikler.

Bayılma veya nöbet: Kedinin ani bir şekilde yere yığılması veya kasılmalar yaşaması.

Şiddetli Kaşıntı: Vücudun genelinde veya aşı bölgesinde durdurulamayan kaşınma hissi.

Boehringer Ingelheim kaynağında da belirtildiği gibi, bu tip ciddi reaksiyonlar genellikle aşı uygulamasından kısa bir süre sonra ortaya çıkar. Yine de takip eden saatlerde gözlem yapılması şarttır.

Aşı Sonrası Evde Uygulanması Gereken Bakım Adımları

Klinikten döndükten sonra evde sağlayacağınız ortam, kedinizin toparlanma sürecini hızlandıracaktır. Aşı sonrası bakım önerileri arasında en önemlisi, ona stressiz ve sakin bir alan sunmaktır. Kediniz muhtemelen kendini yorgun hissedecek ve insanlardan uzaklaşmak isteyecektir. Countryside Veterinary Hospital kaynağında da önerildiği gibi, ona evin sessiz bir köşesinde, sıcak ve güvenli bir yatak hazırlayabilirsiniz.

Aşı yapılan bölge bir süre hassas olabilir. Aşı sonrası kedide şişlik oluşup oluşmadığını kontrol ederken o bölgeye nazik davranmanız önemlidir. Kedinizi kucağınıza alırken veya severken aşı yerine baskı uygulamaktan kaçınmalısınız. Bacağından aşı olduysa hafif bir topallama görebilirsiniz. Bu durum geçicidir ancak sert oyunlardan uzak durulması gerekir.

Beslenme konusunda ısrarcı olmamak gerekir. Önüne taze su ve sevdiği mamayı koyup kendi hâline bırakmak en doğru yaklaşımdır. Kedi aşı sonrası mama yemiyorsa sakin olmakta fayda var: Mide hassasiyeti nedeniyle ilk birkaç saat yemek istememesi normaldir. Su tüketimini takip etmeniz, vücudun susuz kalmaması açısından kritik önem taşır.

Yavru Kedilerde Aşı Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Özel Noktalar

Yavru kedilerin bağışıklık sistemi henüz gelişme ve öğrenme aşamasındadır. Bu nedenle aşıya verdikleri yanıt, yetişkin bir kediye kıyasla daha belirgin olabilir. 

Onların minik bedenleri, aşıyla gelen koruyucu maddeleri tanımaya çalışırken büyük bir efor sarf eder. Countryside Veterinary Hospital kaynağında yavru kedilerin aşıdan sonraki günü neredeyse tamamen uyuyarak geçirmesi ve oyunlara tepkisiz kalması beklenen, doğal bir süreç olarak tanımlanır. 

Yavru kedinizi aşı sonrası rahat ettirmek ve riskleri önlemek için şu adımları izleyebilirsiniz:

Vücut ısısı desteği: Yavru kedilerin vücut ısılarını düzenleme yeteneği tam gelişmemiştir. Dolayısıyla aşı sonrası hafif titreme görülebilir. Bu belirti her zaman üşüdüğü anlamına gelmez ancak takibi gerekir. Onu sıcak tutacak bir battaniye veya havluya sarılmış ılık su torbası ile yuvasını ısıtabilirsiniz.

Hipoglisemi riskine dikkat: Yetişkin kediler bir günü aç geçirebilir ancak yavruların enerji depoları sınırlıdır. İştahsızlık 12 saati aşarsa kan şekerinin düşmesi riski doğabilir. Mama yemiyorsa, parmağınızla yaş mama veya veteriner hekiminizin önereceği vitamin macunlarından tattırarak enerji almasını sağlamalısınız.

Sakinleşmesine yardım: "Yavru kedi aşıdan sonra neden ağlar?" sorusunun cevabı genellikle enjeksiyon bölgesindeki sızıdır. Kas dokusu henüz yeterince gelişmediğinden aşı yapılan yer hassaslaşabilir. Onu kucağınıza aldığınızda miyavlıyorsa, canını yakmamak adına bir süre kucaklamaya ara verip sadece başını okşayarak sevginizi gösterebilirsiniz.

Aşı Sonrası Beslenme, Davranış ve Tuvalet Takibi

Kedinizin klinikten eve döndüğü ilk 24 saat, onun sağlığı açısından en kritik gözlem penceresidir. Bu süreçte vücudunun verdiği sinyalleri doğru okumanız gerekir. 

• Aşılanan kedilerin hafif mide bulantısı veya ateş nedeniyle bir veya iki öğün atlaması, beklenen bir durumdur. Ancak burada temkinli olmanız gereken nokta süredir.

Kritik uyarı: Kediniz 24 saati aşkın süredir ağzına tek lokma koymuyorsa bu durum karaciğer sağlığı için risk oluşturabilir. Bilhassa fazla kilolu kediler için ek dikkat gerekir.

Su tüketimi: Mama yememesi bir süre tolere edilebilir ancak su içmemesi (özellikle yavru kedilerde) tehlikelidir. Kediniz su kabına gitmiyorsa, yaş mamasını hafif sulandırarak sıvı almasını teşvik edebilirsiniz.

• Pek çok kedi sahibi aşı sonrası tuvalet takibini gözden kaçırır. Oysa kum kabı, kedinizin iç dünyası hakkında en net bilgiyi verir. 

İshal riski: Aşılar bazen sindirim sisteminde geçici hassasiyet yaratarak ishale neden olabilir. Şiddetli ishal, zaten iştahsız olan kedinizin hızla sıvı kaybetmesine yol açar.

İdrar yapamama: Aşı stresi veya yolculuk gerginliği, bazı hassas kedilerde idrar yollarında soruna neden olabilir. Kediniz kuma gidip yapamadan çıkıyorsa veya kum kabı dışında damla damla idrar yapıyorsa bu durum aşı yan etkisi değil, acil müdahale gerektiren bir stres komplikasyonu olabilir.

• Kediler aşıdan sonra çoğunlukla uyur, özellikle de yavrular. Bunun nedeni vücudun tüm enerjisini antikor üretimine ve bağışıklık savunmasına yönlendirmesidir.

İzin verin dinlensin: Onu oyuna zorlamayın, kucağınıza almak için ısrar etmeyin. Saklanmak istiyorsa güvenli alanına çekilmesine izin verin.

Ağrı sinyallerini değerlendirin: Kediniz saklandığı yerden çıkmıyor, ona dokunduğunuzda hırlıyor veya tıslıyorsa enjeksiyon bölgesinde ciddi bir ağrı hissediyor olabilir. Hâlsizlik normaldir, ancak başını kaldıramayacak kadar çöküntü yaşaması durumunda veteriner hekime danışılmalıdır. 

Uyarı: Veteriner hekim önermediği sürece kedilere evde kesinlikle ağrı kesici ya da insanlara yönelik herhangi bir ilaç verilmemelidir. Yanlış ilaç ve doz seçimleri hayatı tehdit eden zehirlenmelere yol açabilir.

Kedilerde Aşı Sonrası Süreç Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kediler için aşı, sağlığı korumanın ve olası hastalıklarının engellenmesinin temel şartlarındandır. Fakat her kedide olmasa da bazı kedilerde aşı sonrası şikâyetler gözlemlenebildiğinden konu hakkında farkındalık artırılmalıdır.

Kedilerde aşı sonrası hâlsizlik kaç gün sürer ve ne zaman endişelenmeliyim? 

Aşı sonrası hâlsizlik, bağışıklık sisteminin çalışmaya başladığını gösteren doğal bir süreçtir. Genellikle bu durum 24 ile 48 saat içinde kendiliğinden düzelir. Kediniz bu sürede her zamankinden daha fazla uyuyabilir veya oyun oynamak istemeyebilir. Kediniz 24 - 48 saatin sonunda hâlâ ayağa kalkmakta zorlanıyorsa, size tepki vermiyorsa veya saklandığı yerden hiç çıkmıyorsa bu durum normal değildir; veteriner hekiminizle iletişime geçmeniz gerekir.

Kedi aşıdan sonra mama yemezse ne yapmalıyım, ne kadar aç kalabilir? 

Aşılamadan sonraki ilk 12–24 saat boyunca kedinizin iştahsız olması veya bir öğün atlaması beklenen bir durumdur. Mide hassasiyeti veya genel kırgınlık hissi nedeniyle mama kabına yaklaşmak istemeyebilir. İştahsızlık uzun sürerse veya kediniz hiç su içmiyorsa, bu durum dehidrasyona yol açabileceğinden veteriner hekim desteği almanız önemlidir.

Aşı sonrası kedimin aşı yerine dokunduğumda canının yandığını hissediyorum, şişlik normal mi? 

Evet. Enjeksiyon bölgesinde hassasiyet, hafif ağrı ve Amerikan Veteriner Hekimleri Birliği  (AVMA) tarafından da belirtildiği gibi küçük bir şişlik oluşması sık karşılaşılan yan etkilerdendir. Bağışıklık hücreleri aşı yapılan noktada toplandığı için bölge bir miktar sertleşebilir. Bu hassasiyet genellikle birkaç gün içinde azalır. Şişlik giderek büyüyorsa, bölgeden akıntı geliyorsa veya sertlik üç haftadan uzun süre kalıcı olursa mutlaka veteriner hekiminize başvurmalısınız.

Aşıdan sonra kedilerde ateş yükselir mi, nasıl anlarım? 

Bağışıklık sisteminin uyarılmasına bağlı olarak vücut ısısında hafif bir artış görülebilir. Hafif ateş genellikle hâlsizlikle birlikte seyreder ve kısa sürelidir. Kedinizde titreme, nefes nefese kalma veya aşırı durgunluk fark ederseniz bu durum kedilerde yüksek ateşe işaret edebilir ve acil müdahale gerektirir.

Aşı sonrası kedimi banyo yaptırabilir miyim? 

Veteriner hekimler genellikle aşıdan sonraki ilk birkaç gün banyo yapılmasını önermez. Bunun temel nedeni, banyonun kedi için bir stres kaynağı olması ve bağışıklık sistemi zaten aşıyla meşgulken ekstra stres yaratılmak istenmemesidir. Ek olarak aşı bölgesindeki hassasiyet nedeniyle banyo sırasında kedinin canı ekstra yanabilir.

Kaynaklar:

https://www.avma.org/resources-tools/pet-owners/petcare/vaccines-and-sarcomas-concern-cat-owners   

https://www.petmd.com/cat/general-health/cat-vaccines-most-common-reactions

https://www.boehringer-ingelheim.com/animal-health/companion-animals-horses/pets/cat-vaccination-10-things-you-should-know

https://vcahospitals.com/know-your-pet/care-for-your-pet-after-vaccination

https://countrysideveterinaryhospital.com/after-kitten-vaccines