Kedilerde mantar; cilt ve tüy sağlığını etkileyen, bulaşıcı özelliği olan bir enfeksiyon grubudur. En yaygın görülen türü dermatophytosis yani dermatofitozdur. Dermatofitoz, mantarların deri, tüy ve tırnaklarda çoğalmasıyla ortaya çıkan bir enfeksiyondur. Özellikle Microsporum canis adlı mantar türü kedilerde bu hastalığın en sık sebebidir. Erken fark edilmediğinde kediden insana ve diğer hayvanlara geçebilir.

Mantar enfeksiyonları insanlar gibi kedileri de ciddi bir biçimde etkileyebilmektedir. Mantar enfeksiyonları kedilerde ciddi sağlık problemlerine yol açabilir hatta hayati tehlikeye neden olabilir. Bu nedenle kedinizde mantar enfeksiyonu olduğunu düşündüğünüzde vakit kaybetmeden kedinizi veteriner hekime muayeneye götürmeniz tavsiye edilmektedir.

Bu yazımızda kedilerde mantar enfeksiyonu, kedilerde mantar enfeksiyonu belirtileri, kedilerde mantar enfeksiyonu teşhis ve tedavi süreçleri hakkında bilgi bulabilirsiniz.

Kedilerde Mantar Hastalığı Nedir?

Kedilerde mantar hastalığı, vücudun farklı bölgelerinde mantarların yol açtığı enfeksiyonları tanımlar. En sık rastlanan tür dermatofitozdur. Bu enfeksiyon, kedilerin derisinde yuvarlak, kızarık ve tüy dökülmüş alanlarla kendini belli eder.

Daha nadir görülen ancak tehlikeli olabilen sistemik mantar enfeksiyonları da vardır. Örneğin cryptococcosis(kriptokokkozis), Cryptococcus neoformans adlı mantarın neden olduğu bir hastalıktır. Bu mantar, solunum yoluyla vücuda girer ve akciğerlerden merkezi sinir sistemine kadar yayılabilir. Özellikle bağışıklık sistemi zayıflamış kedilerde ağır sağlık sorunlarına yol açabilir.

Merck Veterinary Manual kaynağında kedilerde mantar enfeksiyonlarının yüzeysel ya da sistemik seyredebildiği vurgulanır. Yüzeysel enfeksiyonlar genellikle cilt ve tüylerde kalırken sistemik enfeksiyonlar hayati tehlike yaratabilir. Bu nedenle erken teşhis ve veteriner hekim kontrolü çok önemlidir.

Kedilere Mantar Enfeksiyonu Nasıl Bulaşır ve Nedenleri Nelerdir?

Kedilerde mantar enfeksiyonu mantar sporlarının yutulması, solunması ya da deri tarafından emilmesiyle gerçekleşir. Kedilerde deride meydana gelen mantar enfeksiyonları diğer enfeksiyonlardan daha yaygın görülmektedir. Her ne kadar çevrede çok çeşitli mantar türleri bulunsa da tüm türlerin kedinin sağlığını etkilemediği ifade edilebilir.

Birçok farklı bölgede hastalığa yol açabilecek çeşitli mantar türleri bulunmaktadır. Kedinin bu mantarlar ile çeşitli şekilde temas etmesi sonucunda enfeksiyon oluşumu ile karşılaşılabilir. Ayrıca halihazırda mantar enfeksiyonu olan kediyle temas halinde enfeksiyon sağlıklı kediye bulaşabilir. 

Bağışıklığı baskılayıcı hastalıkları olan ya da bağışıklık baskılayıcı ilaç kullanan kediler de risk altındadır. Deride meydana gelen açık yaralara bulaşan mantarlar bu bölgelerden vücuda yerleşerek enfeksiyona yol açabilir. Bahçeli evlerde yaşayan ve bahçeye çıkan kedilerde de mantarın topraktan bulaşma ihtimali vardır.

Mantar Enfeksiyonu Belirtileri

Kedilerde mantar enfeksiyonları ile ilişkili semptomlar, enfeksiyonun tipine bağlıdır. Kedilerde mantar enfeksiyonların yaygın olarak yol açtığı semptomlar şu şekilde sıralanabilir; 

• Kilo kaybı,
• Ateş, “Kedilerin Ateşi Nasıl Ölçülür?” adlı içeriğimizde konu hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz.
• İştah kaybı,
• Nefes almada zorlanma, 
• Ciltte lezyon,
• Göz problemleri, “Kedilerde En Sık Görülen Göz Hastalıkları” adlı içeriğimize buradan ulaşabilirsiniz.
• Akciğer enfeksiyonları,
• Mesane enfeksiyonları,
• Cilt altında kist,
• Kanlı burun akıntısı, 
• Hapşırma,
• Burun köprüsünün altında şişlik,
• Nöbet,
• Körlük,
• Paraliz,
• Anemi,
• İshal,
• Depresyon,
• Öksürük, 
• Fiziksel aktiviteye karşı intolerans.

Mantar Enfeksiyonu Türleri

Guilford Jamestown Veterinary Hospital kaynağında da vurgulandığı gibi, mantar enfeksiyonlarının türü ve yayılımı hastalığın seyrini belirler. Yüzeysel enfeksiyonlar genellikle tedavi edilebilirken, sistemik vakalar uzun süreli ve zorlu bir tedavi gerektirir. Türlerin bilinmesi, belirtilerin doğru yorumlanması ve uygun tedavinin seçilmesi açısından önemlidir.

Dermatofitoz (Dermatophytosis): En sık görülen mantar türüdür. Çoğunlukla Microsporum canis neden olur. Deride yuvarlak kızarıklıklar, tüy dökülmeleri ve pullanma görülür. Halk arasında “kedi mantarı” olarak bilinir.

Malassezia Dermatitis: M. pachydermatis adlı maya benzeri mantarın sebep olduğu bir hastalıktır. Özellikle yağlı deriye sahip kedilerde görülür. Kaşıntı, kötü koku ve yapışkan tüylerle fark edilir. Patilerde, çenede, yüzde ve kulak kanalında görülebilir.

Aspergillozis (Aspergillosis): Aspergillus türlerinin neden olduğu bir solunum yolu enfeksiyonudur. Burun boşluğu, sinüsler ve akciğerleri etkileyebilir. Belirtiler arasında burun akıntısı, yüz şişliği ve nefes darlığı bulunur. İlerlemiş vakalarda sinir sistemine yayılıp nörolojik sorunlara yol açabilir. Teşhis zordur.

Kandidiyazis (Candidiasis): Candida albicans kaynaklı enfeksiyondur. Kedilerde nadir görülür. Ortaya çıkması hâlinde ağız, gözler, solunum yolu ve idrar kesesi etkilenebilir. Uzun süreli antibiyotik kullanımı ve bağışıklık baskılanması riski artırır. Belirtileri değişkendir.

Koksidiyoidomikozis (Coccidioidomycosis/Valley Fever): Koksidioides immitis adlı mantarın neden olduğu, solunum yoluyla bulaşan bir hastalıktır. Daha çok çöl iklimlerinde görülür. Deride apseler, ateş, iştahsızlık ve zayıflama sık bulgulardır. Nadiren nefes almakta zorlanma, göz anomalileri ve nörolojik belirtiler de gözlemlenebilir.

Kriptokokkozis (Cryptococcosis): Cryptococcus neoformans ve C. gattii kaynaklı oluşur. En çok burun boşluğunu etkiler. Hapşırma, burun akıntısı, yüzde şişlik ve gözlerde sorunlarla kendini belli eder. İlerlemiş vakalarda sinir sistemi etkilendiğinden depresyon, nöbet ve görme kaybı gibi nörolojik belirtiler görülebilir.

Histoplazmoz (Histoplasmosis): Histoplasma capsulatum mantarının neden olduğu, bulaşıcı nitelik taşımayan bir enfeksiyondur. Akciğerler ve lenfler enfeksiyon tutabilir. Organizmalar bu bölgelerden kana karışıp tüm vücuda yayılabilir. Kemik iliğinde ve gözlerde tutunabilir. Belirtiler tutunmanın olduğu bölge doğrultusunda değişebilse de solunum enfeksiyonları yaygındır.

Blastomikoz (Blastomycosis): Blastomyces dermatitidis kaynaklıdır. ABD’de Mississippi, Missouri, Tennessee ve Ohio River gibi bölgelere özgü kabul edilir. Akciğerlerde başlar, ardından kemikler, gözler ve cilt gibi birçok organa yayılabilir. Öksürük, nefes güçlüğü, göz sorunları ve ciltte apseler görülebilir.

Phaeohyphomycosis: Koyu pigmentli mantarların yol açtığı nadir bir enfeksiyondur. Deri altında yavaş büyüyen kitleler şeklinde ortaya çıkar. Çoğunlukla kulak, burun ve parmaklarda görülür.

Rinosporidiyozis (Rhinosporidiosis): Eskiden mantar kabul edilen Rhinosporidium seeberi adlı tek hücrelinin sebep olduğu kronik bir hastalıktır. Burun boşluğunda polip benzeri kitlelerle kendini gösterir. Solunumu zorlaştırabilir ve cerrahiyle çıkarılması gerekir.

Sporotrikoz (Sporotrichosis): Sporothrix schenckii kaynaklıdır. Çoğunlukla ciltte yaralarla başlar, lenf düğümlerine yayılabilir. Kedilerde en sık yüz ve patiler etkilenir. Nadiren enfeksiyon kana karışarak akciğerleri, karaciğeri, kemikleri, sindirim yolunu ya da merkezi sinir sistemini etkileyebilir.

Mikosetomlar (Mycetomas): Deri altında nodül veya tümör benzeri kitleler oluşturur. Kedilerde nadir görülür. Genellikle ayaklarda veya yüzde ortaya çıkar.

Kedilerde Mantar Teşhisi ve Tedavi Yöntemleri: Kedimi Ne Zaman Veterinere Götürmeliyim?

Bazı mantar enfeksiyonları oldukça nadir görüldüğü için teşhis edilmesi çok kolay olmamaktadır. Mantar enfeksiyonunun doğru bir şekilde teşhis edilebilmesi için kan tahlili ve diğer laboratuvar testlerinin yapılması gerekmektedir. Buna tam kan sayımı da dahildir. Bazı durumlarda teşhis için doku örneği gerekebilmektedir. Bunun için genel anestezi altında kedinin ameliyatı edilmesi gündeme gelir. Alınan doku örneği kontrol için laboratuvara gönderilir. 

Kedilerde mantar enfeksiyonunun tedavisi, soruna neden olan mantarın türüne göre değişiklik göstermektedir. Bazı mantar enfeksiyonları kedilerden insanlara bulaşabilmektedir. Bu durumda izolasyon, çevre temizliği ve ilaç kullanımı tavsiye edilir. Çok ağır olgularda kedinin kliniğe yatırılması gerekebilir.

Mantar enfeksiyonu olan ve hastalığı süresince evde olan kediler için alınması gereken bazı önlemler bulunmaktadır. Kedinin tuvaletini temizlerken maske ve eldiven takmak bunların başında gelmektedir. Ayrıca evde birden fazla kedinin olduğu durumlarda hastalığın diğer kediye bulaşmaması için enfekte olan kedinin izole edilmesi önemli bir tedbir olarak öne çıkar. Önerilen süre boyunca enfeksiyon taşıyan kedinin tuvaleti, mama ve su kabı ayrı bir odaya alınmalıdır ve sağlıklı kediyle teması kesilmelidir.

Deride görülen mantar enfeksiyonlarının tedavisi için genellikle topikal merhemler ve mantar önleyici ilaçlar kullanılır. Kedinin cildinde ya da burun içinde meydana gelen lezyonların alınması gerekebilmektedir.

Bazı durumlarda mantar enfeksiyonuna eşlik eden ikincil bir enfeksiyon ortaya çıkabilir. İki enfeksiyonun aynı anda görülmesi kedinin sağlığı açısından zorlayıcı nitelik taşır. Bu nedenle iki enfeksiyonun aynı anda görüldüğü kediler genellikle birkaç gece veteriner kliniğinde kalabilmektedir. Bu süreçte serum ile ilaç tedavisi uygulanır. Mantar enfeksiyonunun tedavisi hemen sonuç vermez. Tedavi başladıktan birkaç hafta sonra yavaş yavaş iyileşme başlar.

Cedar Mill Veterinary Hospital kaynağına göre mantar tedavisinde başarı, yalnızca ilaçların düzenli kullanımına değil, aynı zamanda kedinin yaşadığı ortamın hijyenine de bağlıdır. Eşyaların temizlenmesi, yatakların dezenfekte edilmesi ve tüylerin sık taranması tedavi sürecini hızlandırır.

Kedi sahipleri, özellikle şu durumlarda vakit kaybetmeden veteriner hekime başvurmalıdır:

• Deride yuvarlak tüy dökülmeleri ve kızarıklıklar 
• Burun akıntısı, hapşırma veya solunum zorluğu 
• Kilo kaybı, iştahsızlık veya nörolojik belirtiler 

Kedilerde Mantar Oluşumuna Neden Olan Faktörler

Mantar enfeksiyonlarının ortaya çıkmasında birçok etken rol oynar. Bunlar şöyle sıralanabilir:

Bağışıklık sisteminin zayıflaması: Yavru, yaşlı veya kronik hastalığı olan kedilerde mantar riski yüksektir.

Kötü yaşam koşulları: Sokakta yaşayan kediler, barınaklarda kalabalık ortamlarda bulunanlar veya hijyen koşulları kötü evlerde yaşayanlar daha sık enfeksiyon geçirir. Mantar sporları tüy ve eşyalarda uzun süre canlı kalabildiği için temizlik yetersiz olduğunda bulaşma kolaylaşır.

İlaç kullanımı: Vetster kaynağında belirtildiği gibi, kortikosteroid gibi bağışıklık baskılayıcı ilaçlar ve uzun süreli antibiyotik tedavileri mantar riskini artırır. Bunun nedeni savunma mekanizmalarının zayıflamasıdır.

Yetersiz beslenme ve stres: Yetersiz beslenme, parazit istilaları ve stres kedinin direncini düşürerek mantarın daha hızlı yayılmasına yol açabilir.

Kedilerde Mantar Hastalığının İyileşme Süreci ve Tedavi Süresince Dikkat Edilmesi Gerekenler

Mantar enfeksiyonu tanısı konulan bir kedinin sahibi için bu süreç zaman zaman endişe verici olabilir. Ancak doğru tedavi ve özenli bakım sayesinde kedilerin büyük kısmı sağlığına kavuşabilir. 

İyileşme süresi her kedide farklıdır. Yüzeysel mantar enfeksiyonlarında birkaç hafta içinde toparlanma görülebilirken, sistemik vakalarda tedavi aylarca devam edebilir.

Bu dönemde en önemli nokta, ilaçların aksatılmadan ve veteriner hekimin önerdiği şekilde verilmesidir. İlaçların erken bırakılması, enfeksiyonun yeniden başlamasına yol açabilir. Sabır ve düzenli takip, kedinizin iyileşme yolculuğunu hızlandırır.

Cumberland Animal Hospital kaynağına göre, tedavi sırasında ortamın temizliği de ilaç tedavisi kadar önem taşır. Kedinizin kullandığı kedi yatağı, battaniye ve oyuncakların düzenli temizlenmesi, sporların ortadan kaldırılmasına yardımcı olur. Onu bir süre diğer hayvanlardan ayırmak hem kendi sağlığı hem de diğer evcil dostlarınız için koruyucu bir önlemdir.

Kedi sahipleri bu süreçte şunlara özen göstermelidir:

• İlaçları eksiksiz ve doğru dozda uygulamak
• Kedinin cilt ve tüylerini yakından takip etmek
• Diğer hayvanlarla temasını geçici süre sınırlamak
• Bağışıklığını güçlendirmek için kedilere kaliteli, sağlık ihtiyaçlarına uygun kedi maması ve önerilen kedi vitamini ve ek besinleri sunmak  

Kedinizi Mantar Enfeksiyonundan Nasıl Koruyabilirsiniz? Mantar Enfeksiyonunu Önlemenin Yolları

Kedinizin mantara yakalanmasını tamamen önlemek mümkün değildir; ancak alınacak bazı basit önlemlerle risk ciddi ölçüde azaltılabilir. Bu adımlar hem kedinizin sağlığını korur hem de sizin günlük yaşamınızı kolaylaştırır.

Koruyucu bakımın en önemli iki ayağı hijyen ve bağışıklık sisteminin güçlü tutulmasıdır. Temizlik, mantar sporlarının çevrede tutunmasını engeller; sağlıklı bir bağışıklık sistemi ise enfeksiyonların yerleşmesini zorlaştırır. Bu kapsamda şu tedbirler alınmalıdır:

Mama ve su kaplarının, yatak ve oyuncakların düzenli olarak yıkanması gerekir. Mantar sporları çevrede uzun süre canlı kalabildiği için bu adım oldukça önemlidir.

Kaliteli ve dengeli beslenme kedinizin bağışıklığını destekler. Zayıf bağışıklık, mantar enfeksiyonlarına karşı en büyük risk faktörlerinden biridir.

Tüy dökülmesi, ciltte kızarıklık ya da deride pullanma görüldüğünde hızlıca veteriner hekime başvurmak gerekir. Erken teşhis, tedavinin daha kısa sürede sonuçlanmasını sağlar.

Barınak veya çok kedili evlerde mantar daha hızlı yayılır. Bu nedenle kalabalık ortamlarda yaşayan kediler düzenli gözlem ve ekstra hijyenle korunmalıdır.

En Büyük Endişe: Kedilerdeki Mantar İnsana Bulaşır mı?

Kedi sahiplerinin en sık sorduğu sorulardan biri, mantar hastalığının insana geçip geçmediğidir. Dermatofitoz (kedi mantarı) zoonotik bir hastalıktır, yani hayvandan insana bulaşabilir. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler daha fazla risk altındadır.

Bulaşma genellikle doğrudan temas yoluyla olur. Kediyi sevmek, onunla aynı yatağı paylaşmak veya tüylerinin temas ettiği eşyaları kullanmak enfeksiyon riskini artırır. Sporlar çevrede uzun süre canlı kalabildiği için dolaylı bulaşma da mümkündür.

Kedilerden insanlara bulaşan mantarın çoğunlukla yüzeysel cilt enfeksiyonları oluşturduğu bilinir. İnsanlarda kızarıklık, yuvarlak döküntüler ve kaşıntı en yaygın belirtilerdir. Bu nedenle kedi mantarı tedavisi sırasında hijyen kurallarına uymak ve teması sınırlamak çok önemlidir.

Özetle mantar kediden insana bulaşabilir, fakat doğru tedavi ve düzenli hijyen önlemleriyle bu risk en aza indirilebilir.

Sık Sorulan Sorular

Kedi sahipleri mantar hastalığıyla ilgili en çok merak edilen konularda hızlı ve net yanıtlar arar. Çünkü günlük yaşamda karşılaşılan bir belirti ya da küçük bir değişiklik bile endişe yaratabilir. İçeriğimizin bu kısmında, kedilerde mantar hakkında en sık sorulan soruları yanıtlayarak hem merakınızı giderecek hem de doğru adımları atmanıza yardımcı olacağız.

Kedilerde mantar ateş yapar mı?

Mantar enfeksiyonları cilt ve tüylerle sınırlı kaldığında genellikle ateşe yol açmaz. Ancak mantarın vücutta yayılması veya bağışıklık sisteminin yoğun tepki vermesi durumunda ateş ortaya çıkabilir. Bu durumda iştahsızlık, hâlsizlik ve genel keyifsizlik de tabloya eşlik edebilir.

Kedilerde mantar hastalığı ölümcül mü?

Yüzeysel mantar enfeksiyonları ölümcül değildir ve doğru tedavi ile genellikle tamamen iyileşir. Fakat cryptococcosisveya histoplasmosis gibi sistemik enfeksiyonlar tedavi edilmezse ciddi organ hasarına neden olabilir. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf kedilerde bu tür enfeksiyonların seyri ağır olabilir.

Kedilerde mantar tedavisi ne kadar sürer?

Tedavi süresi enfeksiyonun türüne, yayılımına ve kedinin genel sağlığına bağlıdır. Yüzeysel enfeksiyonlarda 4–6 hafta içinde düzelme gözlenebilir. Sistemik mantar enfeksiyonlarında ise tedavi birkaç aya kadar uzayabilir ve düzenli takip gerekir.

Kedilerde mantar tedavisinde evde ne yapılabilir?

Evde bakım tedavi sürecini hızlandıran önemli bir destektir. Kedinizin kullandığı battaniye, yatak ve oyuncakların düzenli olarak yıkanması gerekir. Ayrıca diğer hayvanlarla temasını sınırlamak, enfeksiyonun yayılmasını engellemek adına etkilidir.

Kedilerde mantar aşısı işe yarar mı?

Kedilerde mantarı tamamen önleyen özel bir aşı bulunmamaktadır. Bu nedenle korunmada hijyen koşullarına dikkat etmek ve düzenli veteriner kontrollerini aksatmamak gerekir. Bağışıklığı güçlü kedilerde enfeksiyon riski doğal olarak azalır.

Kedilerde mantar tedavisinde kullanılan ilaçlar nelerdir?

Tedavide hem topikal hem de sistemik antifungal ilaçlar kullanılabilir. Şampuan, krem ve spreyler yüzeysel mantarları hedef alırken, oral ilaçlar vücudun derin bölgelerine etki eder. İlaç seçimi veteriner hekimin teşhisine göre yapılır.

Tedavi sırasında kedimi nasıl rahatlatabilirim?

Kedinizi stresten uzak tutmak ve sakin bir ortam sağlamak iyileşmeyi hızlandırır. Sevgi dolu yaklaşım, tedavi sürecinde onun psikolojisine olumlu katkı sağlar. Düzenli bakım ve temiz bir yaşam alanı da rahatlamasına destek olur.

Kedilerde mantar hangi bölgelerde görülür?

Mantar genellikle baş, kulak çevresi, patiler ve kuyruk bölgesinde görülür. Bu bölgelerde yuvarlak tüy dökülmeleri ve kızarıklık sık rastlanan belirtilerdir. Sistemik enfeksiyonlarda ise mantar akciğer, sinir sistemi veya sindirim sistemine kadar ilerleyebilir.

Kaynaklar:

https://www.petmd.com/cat/conditions/skin/skin-fungal-infections-cats

https://clubvet.com.tr/en/fungus-disease-in-cats/

https://www.merckvetmanual.com/cat-owners/disorders-affecting-multiple-body-systems-of-cats/fungal-infections-in-cats

https://www.guilfordjamestownvet.com/site/blog-greensboro-vet/2021/02/12/fungal-infections-cats

https://www.wcrah.com/site/blog-flat-rock-vet/2020/11/26/fungal-infections-cats

https://www.vmsg.com/site/blog/2021/07/30/fungal-infections-in-cats

https://www.cedarmillvet.com/site/blog/2024/02/29/fungal-infections-cats

https://vetster.com/en/wellness/systemic-fungal-infections-in-cats-symptoms-and-treatment

https://www.petmd.com/cat/conditions/infectious-parasitic/c_ct_cryptococcosis

https://wagwalking.com/cat/condition/fungal-infection

https://www.cumberlandanimalhospitalonline.com/site/blog/2023/11/30/fungal-infections-cats