Kedilerde Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu
Kedilerde hapşırma masum bir belirti olabileceği gibi ciddi bir sağlık sorununun varlığına da işaret edebilir. Nitekim halk arasında “kedi nezlesi” ya da “kedi gribi” diye de anılan üst solunum yolu enfeksiyonu, çoğu zaman, düşünüldüğünden çok daha karmaşık ve dikkat gerektiren bir tablodur.
Kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonu özellikle ilk kez kedi sahiplenenlerin kafasında pek çok soru işareti yaratır: “Ne kadar sürer?”, “Bulaşıcı mıdır?”, “Evde tedavi edebilir miyim?” gibi sorular endişe kaynağına dönüşebilir.
Bu yazımızda kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonunun nedenleri, belirtileri, bulaşma yolları ve tedavi seçenekleri hakkında bilgi bulabilir; kedinizin iyileşme sürecine katkıda bulunacak önerileri keşfedebilirsiniz.
Kedilerde Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu Nedir?
Kediniz sık sık hapşırıyor, burnu akıyor ve gözleri sulanıyorsa bunun nedeni üst solunum yolu enfeksiyonu (ÜSYE) olabilir. Bu hastalık; kedilerin burun, sinüs, ağız ve boğaz bölgesini etkiler. Enfeksiyonun sorumlusu çoğu zaman virüslerdir; özellikle Feline Herpesvirüs ve Feline Calicivirus en yaygın etkenlerdir. Bunun yanında Bordetella, Chlamydophila ve Mycoplasma gibi bakteriler de hastalığın meydana gelmesine yol açabilir.
Enfeksiyon sırasında kedinin vücudu mikropları uzaklaştırmak için yoğun bir savunma mekanizması başlatır. Bu yüzden burun ve göz akıntısı, hapşırma ve boğazda iltihaplanma sık görülür. Özünde tüm bu belirtiler, bağışıklık sisteminin enfeksiyonla savaşmaya çalıştığının bir işaretidir.
Kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonu çoğunlukla bulaşıcıdır. Bir kedinin hapşırmasıyla etrafa saçılan damlacıklar veya mama ve su kaplarının paylaşılması enfeksiyonun hızla yayılmasına neden olabilir. Bilhassa barınaklarda, çok kedili evlerde veya bağışıklığı zayıf olan kedilerde daha sık karşılaşılır.
Üst solunum yolu enfeksiyonu, her zaman, acil bir durum sayılmaz; çoğu kedi birkaç hafta içinde toparlanır. Fakat ağır vakalarda iştahsızlık, hâlsizlik ve su içmeyi reddetme görülebilir. Bu durum özellikle yavru ve yaşlı kediler için hayati risk taşır, çünkü kısa sürede güçsüz düşerler. Böyle bir tabloyla karşılaşırsanız vakit kaybetmeden veteriner hekime başvurmak gerekir.
Kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonu hafife alınmamalı; belirtiler yakından takip edilmeli ve gerektiğinde profesyonel destek alınmalıdır. Böylelikle hem kedinizin daha hızlı iyileşmesini sağlayabilir hem de diğer kedilerinizi koruyabilirsiniz. Peki bu hastalığın nedenleri nelerdir?
Kedilerde Üst Solunum Yolu Enfeksiyonuna Ne Sebep Olur? Nedenleri Nelerdir?
Kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonu tek bir nedenden kaynaklanmaz. Çoğu zaman virüsler, bakteriler ve çevresel koşulların birleşimi ile ortaya çıkar. Bu nedenle hastalık karmaşık bir tablo hâlinde seyreder ve her kedide farklı belirtiler gösterebilir.
Viral Etkenler
En önemli nedenlerin başında virüsler gelir. Bunların içinde özellikle iki tür, kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonlarının büyük bölümünden sorumludur:
Feline Herpesvirus (FHV-1): Kedi nezlesinin en bilinen nedenidir. Vücuda yerleştikten sonra tamamen yok olmaz, aksine ömür boyu kedinin içinde kalır. Stres, başka hastalıklar veya bağışıklık sisteminin düşmesi durumunda yeniden aktif hâle gelir. Bu yüzden FHV-1 taşıyıcısı kedilerde hastalık sık sık tekrarlayabilir. Virüs; gözlerde iltihap, burun akıntısı ve sık hapşırık gibi belirtilerle kendini gösterir.
Feline Calicivirus (FCV): Belirtileri çeşitlidir. Bazı kedilerde yalnızca burun akıntısı ve hapşırma gibi hafif şikâyetlere yol açarken, bazılarında ağız içi yaraları, diş eti iltihapları ve eklem ağrıları gibi daha ciddi sorunlara sebep olabilir. Virüsün farklı suşları olduğundan, hastalığın seyri kediden kediye değişir.
Bu virüsler tek başlarına hastalık yapabilir. Ancak aynı anda görüldüklerinde ya da üzerine bakteriyel bir enfeksiyon eklendiğinde belirtiler daha şiddetli hâle gelir. Detaylı bilgi için Kedilerde Calicivirüs Enfeksiyonu başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.
Bakteriyel Etkenler
Viral enfeksiyonların açtığı kapıdan giren bakteriler, hastalığın seyrini ağırlaştırabilir.
Chlamydophila felis: Göz akıntısı ve konjonktivit hastalığına yol açar. Göz çevresinde kızarıklık, sulanma ve çapaklanma bu bakterinin tipik bulgularıdır.
Bordetella bronchiseptica: Özellikle yavru kedilerde daha ağır bir tabloya neden olur. Şiddetli öksürük, hırıltılı nefes ve genel hâlsizlik görülebilir. Enfeksiyon ağız ve burun akıntıları yoluyla bulaşır. Cornell Feline Health Center kaynağına göre belirtiler bazı kedilerde çok ağır seyredebilir. Ağır vakalarda kedilerde kilo kaybı gözlemlenebilir.
Çevresel Faktörler
Kedinin yaşadığı ortam da hastalığın ortaya çıkmasında önemli bir değişken olabilir.
Kalabalık yaşam alanları: Barınaklar, sokaklar veya sağlık kontrolü aksatılan birden çok kedinin yaşadığı evlerde hastalık yayılabilir.
Hijyen eksikliği ve kötü havalandırma: Kirli ortamlar ve havasız kapalı alanlar mikropların çoğalmasına zemin hazırlar.
Ani hava değişiklikleri ve soğuk ortam: Kedilerin bağışıklığını zayıflatır, virüslerin etkisini artırır.
Stres faktörleri: Taşınma, evde yeni bir hayvanın gelmesi veya rutin düzenin bozulması bağışıklığı düşürerek enfeksiyon riskini artırır. Kedilerde stres çok yönlü ele alınması gereken bir konudur.
Yetersiz beslenme: Bağışıklık sisteminin güçlü çalışması için kaliteli beslenme şarttır; vitamin ve mineral eksiklikleri hastalık riskini yükseltir.
Kedilerde Üst Solunum Yolu Enfeksiyonunun Belirtileri ve Semptomları
VCA Hospitals kaynağında da belirtildiği gibi, kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonunun belirtileri oldukça çeşitlidir ve tek bir kedide aynı anda hepsi görülmeyebilir. Ancak özellikle burun ve göz akıntısı, hapşırık ve iştahsızlık birlikte gözlemleniyorsa veteriner hekime başvurmak gerekir.
Kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonu çoğu zaman soğuk algınlığına benzer belirtilerle ortaya çıkar: Bazı semptomlar hafif seyrederken, bazıları oldukça ciddi olabilir. Kedinizde bu işaretlerden birkaçını görmeniz bile dikkatli olmanız gerektiğini gösterir.
Kedilerde yaygın görülen üst solunum yolu enfeksiyonu belirtileri şöyle listelenebilir:
- Hapşırma: En sık görülen belirtidir ve genellikle sık aralıklarla tekrar eder.
- Burun akıntısı: Şeffaf veya sarı-yeşil renkte olabilir. Burun tıkanıklığı nedeniyle kedinizin nefes almakta zorlandığını fark edebilirsiniz.
- Göz akıntısı ve sulanma: Gözlerde kızarıklık, çapaklanma ve konjonktivit oluşabilir.
- İştahsızlık: Burun tıkanıklığı nedeniyle koku alamayan kediler yemek yemeyi reddedebilir.
- Hâlsizlik ve isteksizlik: Kediniz normalden daha çok uyuyabilir ve oyun oynamak istemeyebilir.
- Öksürük ve hırıltılı solunum
- Ağızda yaralar ve diş eti iltihabı (özellikle FCV kaynaklı)
- Ateş
- Kilo kaybı
- Su içmeyi reddetme, dehidrasyon
Kedilerde Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu Nasıl Oluşur ve Bulaşır?
Kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonu en çok kalabalık ve stresli ortamlarda ortaya çıkar. Barınaklar veya çok kedili evlerde bu hastalıkların sık görülmesinin nedeni de budur. Virüsler ve bakteriler kediden kediye doğrudan temasla bulaşabilir. Hapşırma ya da öksürük sırasında ortaya çıkan damlacıklar sağlıklı kedilere geçerek enfeksiyonun yayılmasına yol açar.
Hastalık yalnızca doğrudan temasla sınırlı değildir. Temizlenmeyen mama ve su kapları, kum kabı, oyuncaklar veya kedi yatağı gibi ortak kullanılan eşyalar da virüsleri taşır. İnsanlar da farkında olmadan taşıyıcı olabilir; kedisine dokunduktan sonra ellerini yıkamayan ya da kıyafetlerini değiştirmeyen bir kişi diğer kedilere hastalığı aktarabilir. Bu nedenle enfekte kedilerin izole edilmesi ve hijyenin sağlanması oldukça önemlidir.
PetMD kaynağında üst solunum yolu enfeksiyonlarının kuluçka süresin kısa olduğu ve belirtilerin genellikle birkaç gün içinde kendini gösterebileceği vurgulanır. Bağışıklığı güçlü olan kediler daha hızlı toparlanabilirken yavru, yaşlı veya kronik hastalığı olan kedilerde tablo ağır seyreder.
Özellikle Feline Herpesvirus (FHV-1) taşıyan kedilerde virüs ömür boyu vücutta kalır ve stres gibi durumlarda yeniden aktifleşerek hem kedinin tekrar hastalanmasına hem de çevresine virüs yaymasına sebep olabilir. Dolayısıyla hijyen, düzenli sağlık kontrolü ve gerekli durumlarda izolasyon en etkili korunma yöntemleri arasında yer alır.
Kedilerde Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu Nasıl Tedavi Edilir?
Kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonunun tedavisi; hastalığın nedenine, belirtilerin şiddetine ve kedinin genel sağlık durumuna bağlıdır. Çoğu zaman tedavinin temel amacı kedinin bağışıklık sistemini desteklemek, semptomları hafifletmek ve komplikasyonları önlemektir. Bazı durumlarda antivirallere başvurulabilir.
Veteriner hekimler, bakteriyel enfeksiyonun eşlik ettiği durumlarda antibiyotik reçete edebilir. Göz veya burun akıntısı fazla olduğunda topikal damlalar ya da merhemler kullanılabilir. Burun tıkanıklığını azaltmak ve kedinin daha rahat nefes almasını sağlamak için buhar makineleri veya nemlendiriciler önerilebilir. Kedi yeterince su içmiyorsa sıvı tedavisi gerekebilir. İştahsızlık sorunu yaşayan kedilerde ise iştah açıcı ilaçlar ya da özel beslenme yöntemleri uygulanabilir.
Evde bakım süreci tedavinin önemli parçalarından biridir. Kedinizin yaşadığı ortamın temiz, sakin ve stres faktörlerinden uzak olması iyileşme sürecini hızlandırır. Mama ve su kaplarının düzenli olarak dezenfekte edilmesi, göz ve burun akıntılarının nazikçe temizlenmesi, hijyenin sağlanmasında önemlidir. Ek olarak kedinize aşılarının düzenli olarak yaptırılması, ilerleyen dönemde bu tür enfeksiyonlara karşı koruyucu rol oynar.
Tedavi sürecinde kedi sahiplerinin en sık yaptığı hata, kendi başına ilaç kullanmaya çalışmaktır. İnsan ilaçları veya uygun olmayan tedaviler kediler için ciddi risk taşır. Her durumda veteriner hekimin yönlendirmesiyle hareket edilmelidir.
Kedilerde Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu Hakkında Sık Sorulan Sorular
Kedinizi öksürürken, hapşırırken ya da gözleri sulanmış halde gördüğünüzde kafanızda onlarca soru belirir: “Acaba ciddi mi?”, “Ne kadar sürecek?” ya da “Diğer kedilerime de bulaşır mı?” Endişelenmeniz çok normal, çünkü bu hastalık hem hızlı yayılabilir hem de farklı şekillerde seyredebilir. Şimdi gelin, kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonu hakkında en çok merak edilenleri birlikte keşfedelim.
Tipik bir kedi üst solunum yolu enfeksiyonu ne kadar sürer?
Hastalık çoğunlukla 1 ila 2 hafta arasında kendiliğinden düzelir. Hafif vakalarda belirtiler 5–7 gün içinde azalırken, bağışıklık sistemi zayıf kedilerde süreç daha uzun sürebilir. Kronik herpes virüsü taşıyıcılarında hastalık zaman zaman yeniden alevlenebilir, bu nedenle belirtilerin tamamen kaybolması haftalar alabilir. Düzenli takip ve veteriner hekim desteği iyileşme süresini kısaltabilir.
Kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonu nasıl teşhis edilir?
Teşhis yalnızca semptomlara bakılarak değil, aynı zamanda laboratuvar testleriyle desteklenebilir. Veteriner hekim önce kedinin öyküsünü dinler, burun ve göz akıntılarını değerlendirir, ateş ölçümü yapar. Daha kesin tanı için PCR testleri kullanılarak hangi virüsün ya da bakterinin etkili olduğu belirlenebilir. Bu sayede doğru tedavi planı yapılır ve gereksiz ilaç kullanımı önlenir.
Kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonları nasıl önlenebilir?
Korunmanın en güvenilir yolu düzenli aşılamadır. Özellikle yavru kedilerin FHV-1 ve FCV’ye karşı bağışıklık kazanması için aşılama takvimine uyulmalıdır. Bunun yanı sıra kedinin yaşadığı ortamın temiz tutulması, kalabalık ve stresli ortamlardan uzak durması da büyük önem taşır. Kronik enfeksiyon taşıyan kedilerde bile stresin azaltılması ve hijyenin sağlanması hastalığın tekrarını önemli ölçüde azaltabilir.
Evdeki diğer kediler enfeksiyon riski altında mı?
Evet, enfeksiyon çok kolay bulaşır. Hasta kediyle aynı kapları kullanan veya yakın temas eden diğer kediler yüksek risk altındadır. Bu nedenle hasta kedinin ayrı bir odada tutulması, mama ve su kaplarının ayrılması ve bakım yapan kişinin ellerini düzenli yıkaması gerekir.
Ailem risk altında mı?
Ked FHV-1 ve FCV insanlara bulaşmaz. Çok nadir olarak Bordetella bronchiseptica ve Chlamydophila felis, özellikle bağışıklığı baskılanmış kişilerde risk oluşturabilir; bu nedenle hijyen kurallarına uymak önemlidir.
Kedilerde viral üst solunum yolu hastalıkları öldürücü müdür?
Sağlıklı yetişkin kedilerde nadiren ölümcül sonuç doğurur. Fakat dikkat: Yavru, yaşlı veya kronik hastalığı olan kedilerde enfeksiyon ilerleyebilir. İştahsızlık ve sıvı kaybı da tabloyu ağırlaştırabilir.
Feline Calicivirus (FCV) nedir?
FCV, kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonlarının başlıca nedenlerinden biridir. Hapşırma, burun akıntısı ve göz sulanmasına ek olarak ağız içinde yaralar oluşturmasıyla dikkat çeker. Bazı suşlar eklem ağrılarına da yol açabilir. Bu nedenle belirtilerin çeşitlilik göstermesi mümkündür ve aşı koruyuculuğu hastalığın şiddetini azaltır.
Kedilerde üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren kedi bakımı nasıl olmalıdır?
Hasta kedilerin sessiz, sıcak ve temiz bir ortamda tutulması iyileşme sürecini hızlandırabilir. Burun ve göz akıntılarının düzenli temizlenmesi, nemli ortamın sağlanması, iştahsızlık yaşayan kedilere lezzetli kedi konserve mamaları verilmesi gerekebilir. Sıvı alımı özellikle önemlidir; su içmeyen kedilerde veteriner hekim sıvı desteği uygulayabilir.
Kaynaklar:
https://vcahospitals.com/know-your-pet/feline-upper-respiratory-infection
https://www.petmd.com/cat/conditions/respiratory/upper-respiratory-infection-cats
https://www.webmd.com/pets/cats/upper-respiratory-infection-cats
https://icatcare.org/articles/chronic-upper-respiratory-tract-disease
https://veterinarypartner.vin.com/default.aspx?pid=19239&id=4951489
https://www.aspcapro.org/topics-shelter-medicine-common-diseases/feline-upper-respiratory-infection
Evcil hayvan sağlığı ve ürünleri dâhil olmak üzere sağlık, tekstil, gıda, dekorasyon ve kozmetik gibi sektörlerde, Türkiye ve dünya genelinde marka bilinirliği yüksek firmalar için içerik üretimi gerçekleştiren Deniz Öz, sosyal medya içerik stratejisi alanında da uzmanlaşmıştır. 2020 yılından bu yana Petlebi.com blog sayfası için düzenli olarak içerik üretmektedir.
